الەمدەگى ەڭ ايتۋلى نوبەل سىيلىعىنا يە بولۋ – كەز كەلگەنگە بۇيىرا بەرمەيتىن باق. عالىمدار، ونەرتاپقىشتار، ايتۋلى قالامگەرلەر بۇل سىيلىققا قول جەتكىزۋدىڭ ماڭىزىن ونىڭ قوماقتى سىياقىسىنان ىزدەمەيدى.ايتسە دە، قايتالانباس جاڭالىعىمەن الەمدى تاڭداندىرعان جاندارعا بەرىلەتىن بۇل سىياقى كىم-كىمگە بولسىن بونۋس ەكەنى ءسوزسىز. كەيبىر ويشىلدار مۇنداي بونۋس پەن ونىڭ اتاعىنان باس تارتىپ تا جاتادى. ال سىيلىقتى قابىلداپ، قاراجاتىن قولعا تۇسىرگەن كەلەسى توپتاعىلار تابىسىن ارقانداي ماقساتقا جۇمسايدى.
نوبەل لاۋرەاتتارىنىڭ كوپشىلىگى سىياقىسىن قايرىمدىلىققا وتكىزەدى. ماسەلەن، نەمىس دارىگەرى، تەولوگ جانە مۋزىكاتانۋشى (1957 جىلى) البەرت شۆەيتسەر العان اقشاسىنا لامبەرتتە (بۇگىندەگابون) لەپروزوري سالدىردى. بۇل لەپروزوري مەموريالدىق مۇراجايعا اينالىپ، ءالى كۇنگە قالا تۇرعىندارىنا قىزمەت كورسەتىپ تۇر.
ال بىزگە ەسىمى ءوتە جاقسى تانىس، سىيلىقتىڭ 1990 جىلعى يەگەرى ميحايل گورباچەۆ قولىنا تۇسكەن قاراجاتتىڭ ءبارىن بيۋدجەتكە اۋدارعان. بارلىق قاراجات رەسەي، ۋكراينا جانە بەلورۋسسيا اۋرۋحانالارىنىڭ قۇرىلىسىنا جۇمسالعان.
1922 جىلعى لاۋرەات اتانعان نورۆەگيالىق فريتوف نانسەن قاراجاتتىڭ باسىم بولىگىن (80 مىڭ دوللار) رەسەيدىڭ ۇزدىك ەكى اۋىل شارۋاشىلىعى ستانتسياسىنا جاڭا جابدىق ساتىپ الۋ ءۇشىن سىيعا تارتتى. قالعان 30 مىڭ دوللارىن تۇركيادان كەلگەن ارميان جانە گرەك بوسقىندارىنا كومەك كورسەتۋگە جۇمساعان.
1979 جىلى بۇل سىيلىقتى تالاي ىزگى ارەكەتىمەن الەمدى مويىنداتقان تەرەزا انا يەلەنگەن. تەرەزا انا بۇل جولى دا ءوز سىيلىعىن قايرىمدىلىققا جۇمساعان. ول بارلىق اقشانى كەدەيلەر ءۇشىن باسپانا سالۋعا، سونداي-اق 2 مىڭ ءۇيسىز-كۇيسىز جۇرگەن جاندارعا روجدەستۆولىق تۇسكى اس بەرۋگە پايدالانعان.
ورىس حالقىنان ەڭ العاش رەت 1904 جىلى نوبەل سىيلىعىن الۋ يۆان پاۆلوۆقا بۇيىردى. ول بارلىق اقشاسىن عىلىمنىڭ وركەندەپ، دامۋىنا ارناعان. فيزيولوگيا ينستيتۋتىن اشىپ، ونى 1936 جىلعا دەيىن ءوزى باسقارادى.
ميكروبيولوگ مەچنيكوۆ تە قاراجاتىن پاۆلوۆ سەكىلدى عىلىمعا, ناقتىراق پاريجدەگى پاستەر ينستيتۋتىنىڭ دامۋىنا ءبولدى. ءوزى دە سول جەردەگى زەرتحانالاردىڭ ءبىرىن باسقاردى. ونىڭ بۇل ۇلگىلى ءىسىن جورەس الفەروۆ (1965) پەن فيزيك اندرە ميشەل لۆوۆ (2000) جالعاستىردى.
ادەبيەت اتالىمى بويىنشا نوبەل سىيلىعىنىڭ ەڭ العاشقى لاۋرەاتى رەنە فرانسۋا ارمان سيۋبلي-پريۋد (1901) ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن، التى جىل بويى اقىندارعا ءوزىنىڭ اتىنان سىيلىق ۇلەستىرىپ ءوتتى.
گابريەل گارسيا ماركەس (1982) كولۋمبيا مەن مەكسيكادا جۋرنال شىعارۋدى باستاپ، سىياقىسىن بيزنەسكە سالدى.
ال الەكساندر سولجەنيتسىنءنىڭ ارەكەتى بۇلارعا مۇلدە ۇقسامايدى. ول وزگەلەر سەكىلدى ەمەس, سىياقىسىن بانكتە جىلدار بويى ساقتاپ، امەريكاعا كوشكەن ساتىندە ۆەرمونت شتاتىنان ۇي-جاي ساتىپ الادى.
لاۋرەاتتار اراسىندا قارجىسىن وز حوببيلەرىن دامىتۋعا جۇمساعاندارى دا بار. ماسەلەن, ريچارد روبەرتس (مەديتسينا بويىنشا) – كريكەتكە ارنالعان الاڭ سالدىرسا، فرانكو موديلياني (ەكونوميست)وزىنە ياحتا ساتىپ الادى, ال بيوحيميك پول نەرس ءوزىنىڭ ءسۇيىكتى موتوتسيكلىن قۇراستىرادى.
ال ءسىز نوبەل سىيلىعىن الساڭىز نە ىستەر ەدىڭىز؟
ايجان قۇرمانباي، “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
