2019 جىلى ۇكىمەت باسشىسى اسقار ءماميننىڭ تاپسىرماسىمەن ەلدى مەكەندەردى ءجۇز پايىز اۋىز سۋمەن جابدىقتاۋ جانە ولارعا سۋ جەتكىزۋ بويىنشا جول كارتاسى ازىرلەنگەن بولاتىن. ءمينيستردىڭ ءسوزىنشە، جۇرگىزىلەتىن جۇمىستاردىڭ ناتەجيەسىندە 2023 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي ايماقتار اۋىز سۋمەن تولىققاندى قامتاماسىز ەتىلۋى ءتيىس.
تىرشىلىك كوزىن حالىققا قولجەتىمدى ەتۋدە ناقتىلى قادامداردى جۇزەگە اسىرىپ جاتقان ايماقتىڭ ءبىرى – تۇركىستان وبلىسى. جاڭادان سالىنىپ جاتقان اكىمشىلىك-ىسكەرلىك، مادەني-رۋحاني ورتالىقتارداعى نىسانداردى ساپالى اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن، وبلىس اكىمدىگى ءتيىستى مينيسترلىكتەرمەن بىرلەسە وتىرىپ جول كارتاسىن ازىرلەگەن. بۇگىنگى تاڭدا مەردىگەر مەكەمە 15,1 شاقىرىم سۋاققىنىڭ قۇرىلىسىن اياقتادى. جوباعا ساي الداعى ۋاقىتتا ۇزىندىعى 45,9 شاقىرىم ماگيسترالدى سۋاققى سالۋ كوزدەلۋدە.
سونىمەن قاتار، كەنتاۋ مەن تۇركىستان قالاسىنىڭ رەزەرۆۋارىنا دەيىن ماگيسترالدىق سۋ تارتقىش سالۋ جوباسى جۇزەگە اسىپ جاتىر. تۇركىستان وبلىسىبيۋدجەتىنەن جۇزەگە اسقان جوبا اياسىنداسىيىمدىلىعى 2ح10000 م3 توپتاماسى مەن بىرەسەك، ورانعاي، مىرعالىمساي سىرتقى سۋ جۇيەلەرىنىڭ قۇرىلىسى جانە 5 دانا سۋ ۇڭعىماسىن قازۋ جۇمىستارى قاراستىرىلعان.
تۇركىستان وبلىسىنان بولەك اۋىز سۋ ماسەلەسىن شەشۋدە وڭتايلى جۇمىس اتقارىپ جاتقان – ماڭعىستاۋ وبلىسىنداعى مۇنايلى اۋدانى. اۋدان اكىمى راحات ەلتيزاروۆتىڭ ايتۋىنشا، اۋداندى جاز مەزگىلىندە اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ – وڭاي شارۋا ەمەس. سەبەبى ءبىر تاۋلىككە 35 مىڭ تەكشە مەتر سۋ قاجەت ەكەن.
172 مىڭ ادام تۇراتىن اۋدانعا «كاسپي» سۋ تۇششىتۋ زاۋىتى تاۋلىگىنە شامامەن 14 مىڭ تەكشە مەتر سۋ جىبەرىپ تۇرادى. الايدا، بۇل قاجەتتىلىكتىڭ تەك 40% عانا وتەيدى.
ايماقتاعى ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن اۋدان اكىمدىگى تومەندەگىدەي ءىس-شارالاردى اتقارۋدا:
1) قۇبىرداعى اۋىز سۋدىڭ قىسىمىن ارتتىرۋ ماقساتىندا 3 جەرگە قوسىمشا سۋ ايدايتىن ناسوستار ورناتىلعان.
2) قۇبىر ارقىلى الۋعا مۇمكىنشىلىگى جوقتۇرعىندار ءۇشىن 53 سۋ تاسيتىن اۆتوكولىكتەر ارقىلى تاسىمالدانىپ تۇرادى. ءبىر تاۋلىكتەشامامەن 600-650 رەيس سۋ جەتكىزىلەدى.
اكىمدىك وكىلدەرى جەرگىلىكتى تۇرعىنداردان جاز ايلارىندا اۋىز سۋدى بارىنشا ۇنەمدەۋگە شاقىرادى. ءتىپتى، كەيبىر تۇرعىندار ۇيلەرىنە رۇقساتسىز ناسوستار ورناتىپ العان. مۇنىڭ سوڭى جۇيەدەگى گيدراۆليكالىق رەجيمدى بۇزادى .ناتيجەسىندە سۋ قۇبىرىنىڭ سوڭعى جاعىندا ءۇيلەرگە اۋىز سۋ مۇلدەم جەتپەي قالادى.
قازىرگى تاڭدا اۋدان حالقىنىڭ 74 پايىزى اۋىز سۋدى قۇبىردان ىشەدى. جىلداعى ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن بيىل كومەرتسيالىق ماقساتتاعى زاڭدى تۇلعالارعا سۋ ءۇلەستىرۋ توقتاپ، اۋدان تۇرعىندارىنىڭ سۇرانىسىن وتەۋگە باسىمدىق بەرىلۋدە.
تەكسەرىستەر بارىسىندا نەگىزسىز ناسوس ورناتقانتۇرعىندارمەن ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى جۇرگءىزىپ تۇرادى.
اۋىز سۋعا اۋزى ءتيىپ، قۋانىشى قوينىنا سىيماي جۇرگەن اعايىننىڭ ءبىر پاراسى قورداي اۋدانىندا. اۋداندا 30 اۋىل ورتالىق اۋىز سۋ جۇيەسىمەن قامتىلعان، 11 ەلدى مەكەن كەزەگىن كۇتۋدە. قاقپاتاس، بەرىكتاس، قىزىلساي، جاڭاتۇرمىس، جامبىل، قالعۇتى، بەتقاينار، اۋقاتتى، ءالجان انا, اۋدان ورتالىعىنىڭ تۇرعىن ءۇي القاپتارىندا سۋمەن قامتۋ جۇيەلەرى ىسكە قوسىلدى.
بيىلعى جىلى قاراسۋ اۋىلىندا وسىنداي جۇيە قۇرىلىسى باستالدى. كەزەك ارال اۋىلىنا جەتىپ، مەملەكەت بيۋدجەتىنەن جاڭا سۋمەن قامتۋ جۇيەءسىن جۇرگىزۋ ماقساتىندا قاراجات بولىنگەن. ارنايى ماماندار سۋ قورىن راستاپ، زەرتحانالىق زەرتتەۋ بويىنشا سۋدىڭ ەشبىر قوسپاسىز سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق تالاپتارعا ساي ەكەنىنە كوز جەتكىزگەن.
جاڭا سۋ قۇبىرى ىسكە قوسىلعان كۇندە 1500 استام اۋىل تۇرعىنى تازا اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتىلەدى. جوسپارعا ساي سىيىمدىلىعى 150 تەكشە مەتر ەكى رەزەرۆۋار-جيناقتاۋىش، سۋسورعى ستانساسى، باكتەريتسيدتىك قۇرىلعى ورناتىلاتىن عيمارات تۇرعىزىلادى. قۇبىرعا تۇسەر الدىندا ۋلتراكۇلگىن ساۋلەلەرمەن زالالسىزداندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. وسىلايشا سۋدىڭ جوعارى ساپاسى قامتاماسىز ەتىلەدى. ودان بولەك، ەلەكتر ءوشىپ قالعان جاعدايدا قولدانۋ ءۇشىن قۇرىلىسشىلار اۆتونوميالىق رەزەرۆتىك ديزەل ەلەكتر ستانساسىن سالۋدى قاراستىرۋدا. قاجەتتى تەحنيكا، دانەكەرلەۋ قۇرال-جابدىعى، باسقا دا قۇرال-سايماندارى ساي جۇمىسشىلار اۋىلعا سۋ تارتۋ جۇمىستارىن مەرزىمىنەن بۇرىن اياقتاۋدى جوسپارلاپ وتىر.
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
