اباي تۇرحانوۆ: جول قۇرىلىسىنىڭ ساپاسى – باستى نازاردا!

2443
Adyrna.kz Telegram

ءدال قازىرگى ۋاقىتتا شىمكەنتتە جول قۇرىلىسى سالاسىندا ۇلكەن توڭكەرىس بولىپ جاتقانداي كورىنەدى. شاھار باسشىلىعىنان باستاپ بۇل ىسكە تابانداپ كىرىسكەن سىڭايلى. «جول قۇرىلىسىنىڭ ساپاسى – باستى نازاردا» دەگەن قالا اكىمىنىڭ ءوزى سالىنىپ جانە جوندەۋ كورىپ جاتقان جولداردى تىكەلەي قاداعالاۋدا. توتەنشە جاعداي شىمكەنتتەگى جول جوندەۋ جۇمىستارىنا قولبايلاۋ بولماۋى كەرەك. كوشەدەگى كولىك قوزعالىسىنىڭ ازدىعى مەن جۇرتتىڭ جاپپاي ۇيدە وتىرعان ءساتىن ءتيىمدى پايدالانعان ءجون. وسى ورايدا مەگاپوليستىڭ تىنىمسىز تىرشىلىگىنىڭ تىنىسىن ءبىلۋ ءۇشىن شىمكەنت قالالىق جولاۋشىلار كولىگى جانە اۆتوموبيل جولدارى باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى اباي تۇرحانوۆتى اڭگىمەگە تارتقان بولاتىنبىز.

-جولدار – مەگاپوليستىڭ كۇرەتامىرى. ەلىمىزدەگى ءۇشىنشى مەگاپوليستەگى قالالىق ماڭىزى بار رەسپۋبليكا جانە قوناەۆ داڭعىلى، بايتۇرسىنوۆ كوشەلەرىندەگى جول قۇرىلىسى قاشان اياقتالادى؟ قاراپ تۇرساق، وسى جولدار جىل سايىن جوندەلىپ، جاڭالانادى. بىراق، كوپ ۇزاماي تاعى دا جوندەۋ كورىپ جاتادى. مۇنىڭ سىرى نەدە؟ ساپادا ما، الدە باسقادا ما؟

- جول سالاسىنداعى جۇمىستار نەگىزىنەن قايتا قۇرىلىمداۋ مەن جوندەۋ بولىپ بولىنەدى. بيىل شىمكەنت قالاسىندا 10 نىسان – 13 شاقىرىم جول، 3 كوپىر، 1 وڭ جاق وتكەل قايتا قۇرىلىمداۋدان وتەدى دەپ جوسپارلانعان.

ءسىز ايتىپ وتىرعان رەسپۋبليكا جانە قوناەۆ داڭعىلى، بايتۇرسىنوۆ كوشەسى جىل سايىن ورتاشا جوندەۋدەن ءوتىپ كەلەدى. ال تولىققاندى جوندەۋدەن وسىدان 12 جىل بۇرىن، ياعني، 2008 جىلى وتكەن. سوندىقتان، «جىلما-جىل تۇرعىنداردى ابىگەرگە سالىپ قويدى» دەۋ نەگىزسىز. قالا تۇرعىندارىنىڭ قولايلىلىعى ءۇشىن قاجەتتىلىگى تۋىنداعان بىرنەشە كوشەلەردە جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ، سۋ قۇبىرلارى اۋىستىرىلۋدا.

ال بايتۇرسىنوۆ كوشەسىندەگى №47 مەكتەپتەن «بولاشاق» كوللەدجىنە دەيىن جاياۋ جۇرگىنشىلەر ايماعىنىڭ بويىمەن وتەتىن قۇبىرلار قازىرگى تاڭدا الماستىرىلىپ، جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. تۋعىزىلعان قولايسىزدىقتار ءۇشىن قالا تۇرعىندارىنان تۇسىنىستىكپەن قاراۋلارىن سۇرايمىز. بۇل قۇبىرلارعا 30 جىلدان استام ۋاقىت وتكەن. ەگەر ولاردى ۋاقىتىندا اۋىستىرىپ، ءتيىستى كوڭىل بولمەسەك، كەيىن ءبارىمىزدى ابىگەرگە سالارى انىق. ال كوشەلەر، سايكەسىنشە، جۋىق ارادا قالپىنا كەلتىرىلىپ، قالامىزدى كوركەيتە تۇسپەك.

قوناەۆ داڭعىلىنىڭ ۇزىندىعى 580 مەتر، بۇل اۋماققا بيۋدجەتتەن 725 ميلليون قارجى قارالعان. بيىلعا دەيىن 101 ميلليون تەڭگە يگەرىلدى. بيىل تاعى 200 ميلليون تەڭگە ءبولىنىپ وتىر. قالعان قاراجات الداعى ۋاقىتتا بەرىلەدى. قازىر كارىز جۇيەسى مەن ەلەكتر باعانالارىن، گاز جۇيەسىن الۋ جۇمىستارى جاسالۋدا. مۇنان بولەك، بۇل جەردىڭ توپىراعى قۇرىلىسقا جارامسىز. سوندىقتان توپىراعى الىنىپ، تاس توسەلۋدە.

قالاداعى گاگارين كوشەسى مەن رەسپۋبليكا داڭعىلىنداعى جول قۇرىلىسى دا قارقىندى جۇرۋدە. رەسپۋبليكا داڭعىلىنداعى جوندەۋ جۇمىسىنىڭ نە ءۇشىن جۇرگىزىلىپ جاتقانىن تۇسىندىرە كەتەيىن. كوپتەگەن تۇرعىن بۇل ماسەلەگە سىنمەن قاراۋدا. بايقاساڭىزدار، جولدىڭ ءبولۋ جولاعىنىڭ ءبىر شەتىنە سۋ قاشىرعىش قۇبىرلار، ەكىنشى  جاعىنا لوتوك ورناتىلۋدا. قۇبىر قويعان سەبەبىمىز، ونىڭ ۇستىنە ۆەلوجول سالىنادى. سول سەبەپتى، ءاسفالتتى جاڭبىر سۋى كوبىنە لوتوكقا قاراي قۇيىلاتىن ەتىپ توسەيمىز. جاۋىن-شاشىن كەزىندە سۋ سول ارناعا قۇيىلادى دا، جولدى سۋ باسۋ قاۋپى بولمايدى. بۇل جۇيەنى بايتۇرسىنوۆ كوشەسىندە بايقاپ كوردىك. سوڭعى جاۋىن كەزىندە جۇمىسى اياقتالماعان ەكى اۋماقتى قوسپاعاندا مۇندا سۋ باسۋ جايتى بولعان جوق.

ايتا كەتەيىك، رەسپۋبليكا داڭعىلىنىڭ ەكى باعىتىندا دا 4 جولاقتى جول قاراستىرىلعان. ۇزىندىعى 5,2 شاقىرىمدى قۇرايتىن كوپىر مەن داڭعىلدىڭ كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارىنا بۇگىندە 150 جۇمىسشى جۇمىلدىرىلعان. بۇل جۇمىستاردى 2021 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا اياقتاۋ جوسپارلانعان.

-جالپى، ءبىزدىڭ قالادا جولداردىڭ ۇزىندىعى قانشا شاقىرىمعا سوزىلىپ جاتىر؟

-شىمكەنت قالاسىنداعى اۆتوموبيل جولدارىنىڭ جالپى ۇزىندىعى 2980 شاقىرىمدى قۇرايدى. ونىڭ 56,5%-ى قاناعاتتانارلىق جاعدايدا. قالاداعى جول ساپاسىن دامىتۋ ماقساتىندا 417,6 شاقىرىم جولدىڭ قۇرىلىس-جوندەۋ جۇمىستارىنا بيىل بيۋدجەتتەن 25,6 ملرد تەڭگە باعىتتالعان. ونىڭ 5,1 ملرد تەڭگەسى رەسپۋبليكالىق قازىنادان بولسا، قالعانى جەرگىلىكتى بيۋدجەت ەسەبىنەن جۇرگىزىلۋدە. ناتيجەسىندە 294 شاقىرىم جول مەن 6 كوپىر جانە 1 جولايرىق پايدالانۋعا بەرىلەدى.

-جۋىردا عانا سايرام-سۋ وزەنىندەگى كوپىر پايدالانۋعا بەرىلدى. كوپىردىڭ قۇرىلىس جۇمىستارىن ماماندار قالاي باعالاپ جاتىر؟

- شىمكەنت قالاسىنداعى سايرام-سۋ وزەنىنەن وتەتىن كوپىردى قايتا قۇرۋ جۇمىستارى 2019 جىلى باستالعان. اياقتالۋ مەرزىمى وسى جىلدىڭ مامىر ايىنا جوسپارلانعان بولاتىن.

ەلىمىزدە ەنگىزىلگەن توتەنشە جاعدايعا قاراماستان مەردىگەر كومپانيا قايتا قۇرۋ جۇمىستارىن مەرزىمىنەن بۇرىن اياقتادى. كوپىر قۇرىلىسىن «كورپوراتسيا بەرەكە-ا» جشس جۇرگىزدى. اتالعان مەردىگەر كومپانيا 5 جىلعا كەپىلدىك بەرىپ وتىر.

ايتا كەتسەك، 433,87 ملن تەڭگەگە جوبالانعان كوپىردىڭ قۇرىلىس جۇمىستارىنا وتكەن جىلى 200 ملن تەڭگە بولىنگەن. بيىل قالعان بولىگى يگەرىلىپ، كوپىر ەل يگىلىگىنە بەرىلىپ وتىر. ماماندار وڭ باعاسىن بەردى.

-بادام وزەنىندەگى كوپىردى قايتا قۇرۋ جۇمىستارى شە؟ جۇمىستار جوسپار بويىنشا ىستەلىنىپ جاتىر ما؟

-بادام وزەنىندەگى كوپىردى قايتا قۇرۋ جۇمىستارى قارقىندى جۇرۋدە. 2019 جىلدىڭ قاراشا ايىندا شىمكەنت قالاسى اۋماعىنداعى قورعاس - الماتى - شىمكەنت - وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ شەكاراسى ا-2 اۆتوموبيل جولىنداعى بادام وزەنىنەن وتەتىن كوپىردىڭ ءبىر بولىگى پايدالانۋعا بەرىلگەن بولاتىن. كوپىردىڭ جالپى ۇزىندىعى 144 مەتر بولسا، ءجۇرىس بولىگىنىڭ ەنى – 11,5 مەتر جانە جالپى ەنى 28,2 مەتردى قۇرايدى.

كوپىر 2 بولىكتەن تۇرادى، 1 بولىگىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالىپ، قازىرگى تاڭدا ەل يگىلىگىنە بەرىلگەن. كوپىردىڭ ەكىنشى بولىگىندە 2 جاعالاۋىنداعى جانە 2 ارالىق قادالار قۇيىلدى. جوسپار بويىنشا كوپىر قۇرىلىسى تولىعىمەن 2020 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا اياقتالادى دەپ جوسپارلانعان.

-«شىمكەنتتە قوعامدىق كولىكتەر ەلەكتروندى تولەم جۇيەسىنە كوشەدى» دەگەلى كوپ ايدىڭ ءجۇزى بولدى. كارانتين كەزىندە بۇل ماسەلە ءتىپتى وزەكتى بولىپ كەتتى. دەيتۇرعانمەن، وسى ماسەلە شەشىمىن تاپتى ما؟

-قالامىزداعى قوعامدىق كولىكتەرگە ەلەكتروندىق تولەم جۇيەسىن ەنگىزۋ جوسپارلانۋدا. جوبا «QazSmartTrans» جشس جەكە ينۆەستورلار ەسەبىنەن ىسكە اسىرىلادى. ول جۇيە بيىل دەمالىس ۋاقىتىندا (جولاۋشىلار اعىنى ەڭ تومەن كەزىندە) ىسكە قوسىلماق. بۇگىنگى تاڭدا، جۇيەنى ەنگىزۋ ءۇشىن 24 كولىك كومپانياسىمەن شارت جاسالدى، قازىر اۆتوبۋستارعا كابەل مەن سىمدارىن ورناتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. سونىمەن قاتار، جەكە كولىك كارتالارىن شىعارۋ ءۇشىن، قوعامدىق كولىكتە تەگىن جۇرەتىن الەۋمەتتىك ساناتتارعا جاتاتىن ازاماتتار، جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقيتىن ستۋدەنتتەر، مەكتەپ جانە ورتا ارناۋلى وقۋ ورىندارىنداعى وقۋشىلار تۋرالى دەرەكتەر جيناقتالۋدا.

ەلەكتروندىق تولەم جۇيەسىنىڭ ارتىقشىلىعى كوپ، ياعني جولاۋشىلار كولىك كارتاسىمەن، SMS, QR-كود، سمارتفوندى (NFC) قولدانا وتىرىپ، جول ءجۇرۋ اقىسىن تولەي الادى. ال ءتاريفتى بەلگىلەۋ ماسەلەسىنە كەلسەك، بۇل رەتتە كولىك كارتالارى ارقىلى قولما-قول اقشاسىز تولەۋ كەزىندە قازىرگى قولداناتىن تاريفپەن تولەيدى، ال قولما-قول اقشامەن تولەۋ كەزىندە تاريف جوعارى بولماق.

بۇدان بولەك، اتالعان جۇيەنى مەديتسينا، ءبىلىم بەرۋ جۇيەلەرىمەن بىرىكتىرۋ ارقىلى، ياعني وقۋشىلارعا مەكتەپ اسحانالارىندا كولىك كارتاسىمەن تولەۋ مۇمكىندىگى بەرىلمەك. ول مەكتەپتەرگە كاسسالىق اپپاراتتار تەگىن بەرىلەدى. قالامىزدا كارانتين ەنگىزىلۋىنە بايلانىستى، ءتيىستى جابدىقتاردى جەتكىزۋ جۇمىستارى كەشىكتىرىلۋدە. دەگەنمەن، بۇل ماسەلە تاياۋ ۋاقىتتا تولىق شەشىمىن تابادى.

قازىرگى تاڭدا جەتكىزۋشىگە تولەماقىنىڭ 50% تولەنگەن. جابدىقتاردى جەتكىزۋ اعىمداعى جىلدىڭ 1 مامىرىنان باستالدى. ال تامىز ايىنان باستاپ جوبا تولىق ىسكە قوسىلماق.

ايتا كەتسەك، قوعامدىق كولىكتەرگە ەلەكتروندىق بيلەت جۇيەسىن ەنگىزۋ بويىنشا قاجەتتى مالىمەتتەردى قالا تۇرعىندارىنىڭ نازارىنا جەتكىزۋ ماقساتىندا ءتيىستى ءىس-شارالار ازىرلەنۋدە. بۇل رەتتە ارنايى PR اكتسيالار وتكىزىلمەك، سونداي-اق جارنامالىق بەينەروليكتەر مەن بۋكلەتتەر دايىندالىپ، وعان ەرىكتىلەر (ۆولونتەر) جۇمىلدىرىلادى.

-سوسىن «2گيس ءموبيلدى قوسىمشاسىندا اۆتوبۋستاردىڭ ءجۇرۋ ۋاقىتى مەن ءجۇرۋ ۋاقىتىنا دەيىن كورسەتىلەدى» اقپاردىڭ تاراعانىنا دا ءبىراز ۋاقىت ءوتتى. بىراق، سەرۆەردە مۇنداي اقپاراتتار ءالى كۇنگە قولجەتىمسىز بولىپ تۇر.

-ءيا، ونداي اقپاراتتاردىڭ قولجەتىمسىز بولىپ تۇرعانى راس. بۇل ولقىلىقتىڭ ورنى ەلەكتروندى بيلەت جۇيەسىنە كوشكەن كەزدە تولتىرىلاتىن بولادى.

-قالادا جول قۇرىلىسى جۇمىستارى توقتاۋسىز ءجۇرىپ جاتىر. جۇمىسشى تاپشىلىعى سەزىلىپ جاتقان جوق پا؟

-شىمكەنت قالاسىندا جول قۇرىلىسىنا جۇمىسپەن قامتۋدىڭ جول كارتاسى اياسىندا 3 198 ادام جۇمىلدىرىلماقشى.

باسقارما ماماندارى تەك جولدار مەن كوپىرلەردى جوندەپ قانا قويماي، تۇرعىندارعا قىزمەت كورسەتىلۋىن باقىلايدى. مىسالى، قالاعا قاراستى 4 اۋدانداعى جالپى ۇزىندىعى 90 شاقىرىم جولدى قامتىپ، جول سىزىقتارىن، جول قوزعالىسىن رەتتەۋدى كۇتىپ-ۇستاۋدى باسقارما ماماندارى اتقارادى.

بۇل شارۋالارعا جەرگىلىكتى تۇرعىندار كوپتەپ تارتىلۋدا. اسىرەسە، جۇمىسسىز ازاماتتاردى ەڭبەكپەن قامتۋ باستى نازاردا تۇر.

مىسالى، «جۇمىسپەن قامتۋدىڭ جول كارتاسى» باعدارلاماسى اياسىندا بيىل 3 198 ادام جۇمىلدىرىلماق. ونىڭ ىشىندە 1 621 ادام جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعى ارقىلى جۇمىسسىز ازاماتتاردىڭ قاتارىنان الىنادى. سوندىقتان جۇمىسشى تاپشىلىعى سەزىلىپ جاتقان جوق.

-جالپى بيىل جول سالاسىندا نەشە نىسان پايدالانۋعا بەرىلدى؟

-بيىل شىمكەنت قالاسىندا 10 نىسان – 13 شاقىرىم جول، 3 كوپىر، 1 وڭ جاق وتكەل قايتا قۇرىلىمداۋدان وتەدى دەپ جوسپارلانعان.

بۇلاردىڭ قاتارىندا ا-2 اۆتوجولى مەن تەمىرلان تاسجولىنىڭ قيىلىسىنداعى كولىك وتكەلدەرى، ا-2 اۆتوكولىك جولىنىڭ بۇرىنعى قوقىس پوليگونىنان ىنتىماق شاعىناۋدانىنا دەيىنگى بولىگىن جوندەۋ، جىبەك جولى، تورەقۇلوۆ، ادىربەكوۆ، بادام وزەنىندەگى اۆتوكولىك كوپىرلەرى مەن سايرام سۋ وزەنىندەگى لەڭگىر باعىتىنداعى كوپىردى قايتا قۇرىلىمداۋ جۇمىستارى بار. بۇعان قوسا 50 شاقىرىم جول مەن 2 كوپىر تولىق جوندەلىپ، 308 شاقىرىم جول ورتاشا جوندەۋدەن وتەدى.

جالپى، 223 نىسان پايدالانۋعا بەرىلسە، 2 نىسان 2021 جىلعا وتپەلى. وسى مامىر ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن 136 نىسان، ال ماۋسىم-تامىز ايلارىندا 75 نىسان اشىلادى دەپ كۇتىلۋدە. كۇزدە تاعى 5 نىسان پايدالانۋعا بەرىلمەك. ال رەسپۋبليكا داڭعىلى مەن رىسقۇلوۆ كوشەسىن ورتاشا جوندەۋدەن وتكىزۋ 2021 جىلعا وتپەلى.

-شىمقالاعا كىرەبەرىس كوپىر قاسبەتىنىڭ جاڭارىپ جاتقانىنان حابارىمىز بار. سونىمەن، وڭتۇستىك كىرەبەرىستەگى كوپىر قانداي بولماق؟

-جۋىردا قالا اكىمى مۇرات دۇيسەنبەكۇلى شىمكەنتتىڭ وڭتۇستىگىنەن كىرەبەرىسىندەگى كوپىردىڭ قاسبەتىن وزگەرتۋ ماسەلەسىن ماماندارمەن تالقىلادى. «قالاعا كىرەبەرىس ەرەكشە، زاماناۋي مەگاپوليسكە كىرىپ  كەلە جاتقانىڭدى سەزدىرەتىندەي بولۋ كەرەك» دەگەن ويىن دا جەتكىزدى. وسى ورايدا ءبىز كوپىر قاسبەتىن كوپشىدامدى تاستارمەن ارلەمەكپىز. ال ول تاستار شىمشاھاردىڭ وزىنەن شىعاتىن جەرگىلىكتى  «بەسقۇدىق تاس» كومپانياسىندا شىعارىلادى. سول جارامدىلىعى ۇزاققا جەتەتىن ءارى شىداس بەرەتىن تاستارمەن كوپىردىڭ تىرەك قابىرعالارىن قاپتايتىن بولامىز.

-قالاداعى سۋارىلاتىن جەرلەردىڭ  يرريگاتسيالىق ينفراقۇرىلىمىن جاڭعىرتۋ ماسەلەسى شەشىمىن قالاي تاۋىپ جاتىر؟ قۇپيا بولماسا، وعان قانشا قارجى قارالعان؟

-شىمكەنت قالاسىندا بيىل  ۇزىنداعى 134,4 شاقىرىم بولاتىن 11 كانال قايتا جاڭارتىلادى. قالالىق اۋىل شارۋاشىلىعى جانە ۆەتەريناريا باسقارماسىنىڭ باسشىسى اسقار قانىبەكوۆ بۇگىندە شىمكەنتتە جالپى ۇزىندىعى 241,24 شاقىرىمدى قۇرايتىن 27 كانالدىڭ بار ەكەنىن ايتقان ەدى. بيىلعى جاڭاراتىن 11 كانالدىڭ ءبىرى ۇزىندىعى  10 شاقىرىمدى قۇرايتىن «وتەمىس» كانالى. بۇل سۋ ارناسىندا كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى باستالىپ كەتتى. سمەتالىق قۇنى 545 ملن.تگ قۇرايدى.

سۋارمالى جەرلەردىڭ ينفراقۇرىلىمىن جاڭعىرتۋ ارقىلى اگروونەركاسىپتىك كەشەننىڭ دامۋىنا ايرىقشا سەرپىن بەرەتىنىن ايتقان قالا باسشىسى يرريگاتسيالىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ جانە جاڭعىرتۋ جوبالارىن ىسكە اسىرۋدى تەزدەتىپ باستاۋدى، سونداي-اق قاراجاتتىڭ ءتيىمدى يگەرىلۋىنە تيىسىنشە باقىلاۋ جۇرگىزۋدى قامتاماسىز ەتۋدى تاپسىردى.

ايتا كەتۋ قاجەت، «شىمكەنت قالاسىنىڭ وزەن جانە كانال ارنالارىنا مەحانيكالىق تازالاۋ بويىنشا سەرۆيستىك قىزمەت كورسەتۋ»  مەملەكەتتىك جەكەشەلىك ارىپتەستىك جوبالارى بويىنشا 2020-2024 جىلدارعا 850 ملن تەڭگە قارالعان. ياعني، تاعى 16 كانال ارناسىن (117,3 شاقىرىم) مەحانيكالىق تازالاۋ كوزدەلىپ وتىر.

-ءىرى كوشەلەر عانا ەمەس، شاعىناۋداندار مەن ەلدىمەكەندەردەگى كوشەلەردىڭ جاعدايى نە بولىپ جاتىر؟

-شاعىناۋداندارداعى كوشەلەردى 2020 جىلى  كۇردەلى جانە ورتاشا جوندەۋ، شاعال تاس توسەۋ جۇمىستارىنا 16,5 ملرد تەڭگە ءبولىندى. جالپى ۇزىندىعى 50 شاقىرىم بولاتىن 69 كوشە كۇردەلى جوندەلەدى. ال 207 كوشەدە (290 شاقىرىم) ورتاشا جوندەۋ جۇمىستارى اتقارىلادى. تاعى 90 شاقىرىم جولعا شاعال تاس توسەلمەك.

شىمكەنت قالاسىنداعى اۆتوكولىك جولدارىنىڭ جالپى ۇزىندىعى 2 980 شاقىرىمدى قۇرايدى. ونىڭ ىشىندە 1758 شاقىرىمعا اسفالت توسەلسە، 1107 شاقىرىم تاس جول بار. ال 111 شاقىرىمى – توپىراق جول. جولداردىڭ 56,5 پايىزى نەمەسە 1 682 شاقىرىم جولدىڭ جاعدايى جاقسى جانە قاناعاتتانارلىق دەپ سانالسا، 43,5 پايىزىنىڭ (1 295 شاقىرىم) جاعدايى سىن كوتەرمەيدى. ونىڭ ىشىندە 1219 شاقىرىم شاعال جانە توپىراق جول، ال 873 شاقىرىمى – شالعاي ەلدىمەكەندەرگە تيەسىلى جول بولىپ تۇر.

 

سۇحباتتاسقان ءمولدىر مامىربايقىزى،

"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى

 

پىكىرلەر