بۇگىن پۋتين «رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ كونستيتۋتسياسىنا وزگەرىستەر تۋرالى» زاڭعا قول قويدى. بۇل رەسەي ءۇشىن عانا ەمەس، بۇكىل الەم ءۇشىن نازار اۋداراتىن جانە الاڭداتارلىق قۇجات بولعالى تۇر.
ءبىز ورتا ازيا رەسپۋبليكالارى باسشىلارىنىڭ 20-30 جىلدان بەرى تاقتى وتىرىپ، ونى ەشكىمگە بەرمەي كەلە جاتقانىن بىلەمىز. ەندى بۇل يمپەريالىق پيعىلىن قاشان دا ءبىرىنشى ورىنعا قوياتىن پۋتينگە دە قاتىستى بولايىن دەپ تۇر. سول ءۇشىن ەلدىڭ كونستيتۋتسياسىن وزگەرتتى، وز دەگەنىن ىستەدى. سونىمەن...
بۇگىنننەن باستاپ، «پۋتيندىك» كونستۋتسيا كۇشىنە ەندى. ەندى رەسەي پرەزيدەنتى كۇشىنە مىنەدى، الداعى ۋاقىتتا يمپەريالىق پيعىلىن جۇزەگە اسىرا باستاۋى دا مۇمكىن. نەگە؟ ونىڭ قانداي سەبەپتەرى بار؟
- ونىڭ وكىلەتتىلىگى 2024 جىلى اياقتالادى. سودان سوڭ قايتادان پرەزيدەنتتىك سايلاۋعا تۇسەدى.
- ەگەر امان بولسا، قانداي دا ءبىر اياقاستى وقيعالار ورىن الىپ قالماسا، 2030 جىلى وتەتىن پرەزيدەنتتىك دوداعا تاعى دا قاتىسادى.
- ءسويتىپ، كسرو-نىڭ ميراسقورى رەتىندە قالعان رەسەي قۇلاعان كەڭەس وداعىنىڭ ساياساتىن قايتادان كوكسەيدى.
- ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ اياعىندا قولدان قۋىرشاق سوتسياليستىك مەملەكەتتەر قۇرىپ، جارتى ەۋروپانى اسكەري قۋاتىمەن ۋىسىندا ۇستاعان كەڭەستىك ماسكەۋ قازىر دە وتكەن تاريحىنا اسا يمپەريالىق ماقتانىشپەن قاراۋعا قۇشتار.
- دەمەك، ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ بار ارمانى – رەسەيدىڭ اسكەري الەۋەتىن كۇشەيتۋ ارقىلى جارتى الەمگە ءامىرىن جۇرگىزۋ. بىراق قانشالىقتى جۇزەگە اسادى، بۇل باسقا ماسەلە.
- سول ءۇشىن ءوز ساياساتىنا ىڭعايلاپ، ەلدىڭ كونستيتۋتسياسىن وزگەرتتى. بۇل وزگەرىستىڭ باسىندا استىرتىن جانە اشىق يمپەريالىق پيعىل جاتىر. باسقا ەشنارسە ەمەس.
- جالپى كسرو-نىڭ مەملەكەتتىك تاريحىن الىپ قاراساق، ءومىر سۇرگەن 70 جىلدىڭ ىشىندە ەلدى نەگىزىنەن ەڭ ۇزاق مەرزىمدە ەكى-اق ادام باسقارعان. ولار – ستالين مەن برەجنەۆ. ءپۋتيننىڭ «رەسەيلىك ارمانى» دا وسى.
- دەمەك، ۆلاديمير پۋتين ءدال قازىر كسرو-نىڭ ميراسقور ەلى رەتىندە وسى ءۇردىستى تۇراقتى تۇردە جالعاستىرۋعا اسا ىنتىق. بۇگىنگى جاسالىنىپ جاتقان ارەكەتتەر مۇنى تولىققاندى دالەلدەپ وتىر.
- 68 جاستاعى پۋتين ءالى كۇشىندە. دەمەك، ول ولە-ولگەنشە رەسەيدى باسقارادى جانە ورىنتاقتان ايرىلىپ قالماۋعا تىرىسادى.
- سوناۋ تاياۋ شىعىس ەلدەرىندە، ءتىپتى قاشىق جاتقان سيريادا، ۆەنەسۋەلادا پوزيتسياسىن ايقىن بىلدىرگەن رەسەي ەندى گەوساياسي مۇددەسىن الەمدە اشىق كورسەتۋگە ۇمتىلادى.
- رەسەي، جالپى پۋتين ءۇشىن الداعى ۋاقىتتا دونالد ترامپتىڭ ەكىنشى مەرزىمگە پرەزيدەنتتىككە سايلانعانى كەرەك. ويتكەنى «قارت قۇرلىق» ەۋرووداق ەلدەرى تراپمتىڭ ساياساتىن قۇپتاماي وتىر. اراعا جىك سالعان وسى ساياساتتى پۋتين بارىنشا پايدالانىپ قالۋعا تىرىسادى.
- تمد اۋماعىن قاراستىرساق، ءار مەملەكەتتە رەسەيدىڭ گەوساياسي مۇددە ءۇشىن قولدان جاسالىنعان «ىستىق نۇكتەلەرى» بار. مولدوۆادا-پريدنەستروۆە، گرۋزيادا - ابحازيا مەن وڭتۇستىك وسەتيا، ازەربايجاندا- تاۋلى قاراباق، ۋكراينادا –لۋگانسك مەن دونەتسك جانە قىرىم. كەيبىر ساراپشىلار الداعى ۋاقىتتا بۇعان قازاقستان قوسىلۋى مۇمكىن ەكەندىگىن دە ايتادى. قۇداي بەتىن ارى قىلسىن، بىراق رەسەي مەن قازاقستان اراسىندا «ماڭگىلىك دوستىق تۋرالى» شارت بار جانە ەكى ەل اراسىندا شەشىمىن تاپپاعان شەكارالىق ماسەلە جوق. بارلىق قۇجاتتار ەكى جاقتى ماقۇلدانىپ، بەكىتىلگەن جانە مويىندالعان. بۇل جاعىنان قازاقستان ۇتتى دەسەك تە، پۋتين مەملەكەت باسىندا تۇرعاندا وعان ەش سەنىم جوق. رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ جاقىندا «كەڭەس وداعىنان ءبولىنىپ شىققان رەسپۋبليكالارعا كەيبىر تەرريتوريا سىيعا كەتتى» دەۋى دە بەكەر ەمەس
- دەمەك الداعى ۋاقىتتا پۋتين مەملەكەت باسىندا تۇرعاندا تمد اۋماعىندا كەيبىر ەلدەر ءۇشىن تەرريتوريالىق تۇتاستىققا سىزات ءتۇسۋى ابدەن مۇمكىن.
- ۋكراينا وقيعاسىنان كەيىن رەسەيگە الەم قانشا سانكتسيا سالعانىمەن، رەسمي ماسكەۋ ايىلىن جيمادى. ەلدىڭ ەكونوميكاسى مەن حالىقتىڭ تۇرمىسى اۋىر جاعدايدا قالسا دا، رەسەي ءوز مۇددەسى ءۇشىن حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ پىكىرى مەن قىسىمىن شىبىن شاققان قۇرلى كورگەن جوق. قازىر دە پاندەميا مەن مۇناي باعاسىنىڭ قۇلدىراپ، ەكونوميكا ناشارلاپ، جاعداي وڭىپ تۇرماسا دا، پۋتين كونستيتۋتسياعا وزگەرىس ەنگىزدى. باسقالاي ايتقاندا، پۋتين مەن ونىڭ ماڭايىنداعىلار وسى ساتتە مۇمكىندىكتى ءوز ىڭعايىنا قاراي پايدالانىپ كەتتى.
- پۋتين كىمگە سەنەدى؟ رەسەيدە تۇراتىن 145 ميلليون حالىققا ما؟ جوق! ول رەسەيدىڭ اسكەري كۇشىنە عانا سەنىپ وتىر جانە بارعان سايىن اسكەري سالاعا بولىنەتىن قارجىنى ارتتىرىپ كەلەدى.
- بۇدان شىعاتىن قورىتىندى: ەلدەگى ساياسي ەليتا مەن ەلەكتورات «كەلەسى پرەزيدەنت كىم بولۋى مۇمكىن؟» دەپ الداعى ۋاقىتتا باس قاتىرمايدى. پۋتين باسقارۋ ينستيتۋتتارىنا وكىلەتتىلىكتەردى ءبولىپ بەرۋدىڭ ورنىنا ەندى ولاردى وزىنە تاۋەلدى جانە كىرىپتار ەتەدى.
- ءسويتىپ، ۆلاديمير پۋتين كونستيتۋتسياداعى وزگەرىستەرگە ساي ەلدەگى بيلىگىن بۇرىنعىدان دا ولشەۋسىز تۇرعىدا كۇشەيتە تۇسەدى.
ەركىن قالدان، «ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
