فاتيما عابيتوۆانىڭ ءۇش ارىستان تاراعان ۇرپاقتارى

5674
Adyrna.kz Telegram

ءۇش ارىسقا مۋزا بولعان فاتيما عابيتوۆا تۋرالى ماقالانى وقىعان كوپشىلىكتىڭ كوكەيىنە «ۇلىلاردىڭ ۇرپاعى كىمدەر؟ قايدا ءجۇر؟» دەگەن ءبىرالۋان ساۋالدار كەلۋدە. وسىعان بايلانىستى نازارلارىڭىزعا بىرقاتار دەرەكتەردى ۇسىنۋدى ءجون كوردىك.

 فاتيما زەينوللاقىزى - جەتى قۇرساق كوتەرگەن انا. ول ون جەتى جاسىندا ءبىلال سۇلەەۆكە تۇرمىسقا شىعىپ، اعارتۋشىدان ءۇش بالا ءسۇيدى.

🔹تۇڭعىشتارى فاريدا 1919 جىلى دۇنيەگە كەلەدى. ول ون جاسىندا اۋىرىپ، قايتىس بولادى. بۇل ەرلى-زايىپتىلار ءۇشىن اۋىر سوققى ەدى.

"تى ۆسەح نا سۆەتە منە بىلا دوروجە،

دوچۋركا ميلايا، موي لۋننىي سۆەت!

نەۋجتو يا تەبيا ليشيلاس؟

بوجە، تسۆەتوچكا مامينوگو بولشە نەت؟!" - دەپ جوقتايدى فاتيما انا .

🔹ەكىنشى بالاسى جانىبەك 1923 جىلى دۇنيە ەسىگىن اشادى . "جانىبەك" ەسىمى فاتيمانىڭ اناسى عاينيجامالعا ۇناي قويمايدى. سول كەزدە ونىڭ قۇربىلارى "جانىبەك دەگەن حان بولدى، جانىبەك باتىر ەسىمى ءدۇيىم جۇرتقا ءمالىم" دەي بەرگەندە فاتيما : «مەنىڭ ۇلىم وتكەن عاسىردىڭ حانى دا ، باتىرى دا ەمەس. ول ءوز زامانىنىڭ قاھارمانى بولادى!»- دەپ جاۋاپ بەرەدى.

راسىمەن دە، جانىبەك قاھارمان بولا ءبىلدى. ءوز ەركىمەن سوعىسقا اتتانىپ، 20 جاسىندا سمولەنسكىدەگى گوسپيتالدا كوز جۇمادى. فاتيما ءومىر بويى جانىبەكتىڭ باسىنا ءبىر ۋىس توپىراق سالسام ەكەن دەپ ارمانداپ وتكەن.

🔹 ازات اپكەسى فاريدا قايتىس بولعان جىلى دۇنيەگە كەلەدى. ول - فيلولوگ، تۇركولوگ. ولجاس سۇلەيمەنوۆپەن جاقسى دوس بولعان. "ولجاسقا «از ي يا»-نى جازۋعا يدەيا بەرگەن دە – ازات، ول "از ي يا " ەمەس ، "ازات ي يا" بولعان",- دەيدى ءۇمىت جانسۇگىروۆا .سوڭىندا ءبىر ۇل، ءبىر قىزى بار. جانىبەك ازاتۇلى سۇلەەۆ - جۋرناليست.

🔻جانسۇگىروۆ ۇرپاقتارى 🔻

 فاتيما ءىلياستان ءۇش بالا ءسۇيدى: ءۇمىت، يلفا،بولات.

ء🔹ۇمىت جانسۇگىروۆا – دارىگەر.  بىرىنشى كۇيەۋىمەن ۇزاق تۇرماي، اجىرىساپ كەتەدى. ودان كەيىن رەجيسسەر ابدوللا قارساقباەۆقا تۇرمىسقا شىعادى. نۇرلان دەگەن جالعىز ۇلدارى 25 جاسىندا قايتىس بولعان. دانا ەسىمدى نەمەرەلەرى بار. فاتيما عابيتوۆا كۇيەۋبالاسى قارساقباەۆتى ەرەكشە جاقسى كورگەن.

🔹 يلفا جانسۇگىروۆا - ۇستاز. ول وراز جاندوسوۆتىڭ ۇلى سانجارمەن شاڭىراق كوتەرگەن. بۇگىندە كوزى ءتىرى.

🔹 بولات ءىلياسۇلى - دراماتۋرگ، كينورەجيسسەر. بولاتتىڭ العاشقى ايەلى ورىستىڭ يۋليا دەگەن قىزى بولدى. ءجاميلا دەگەن قىزدارى دۇنيەگە كەلگەننەن كەيىن ەكەۋى اجىراسىپ كەتكەن. 1968 جىلى قارلىعاشقا ۇيلەنەدى. قارلىعاش – ساكەن سەيفۋلليننىڭ ايەلى گۇلباھرامنىڭ ءسىڭلىسى بولىپ كەلەدى. قارلىعاشتان ەكى قىزى بار.

1943 جىلى فاتيما زەينوللاقىزىنىڭ كىشى ۇلى مۇرات اۋەزوۆ دۇنيە كەلدى.

🔹 مۇرات مۇحتارۇلى - مادەنيەتتانۋشى-عالىم، ديپلومات، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى.

«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى بولات جانسۇگىروۆتىڭ قىزى، ءىلياس اتامىز بەن فاتيما اجەمىزدىڭ نەمەرەسى ءۇمىل حانىممەن اڭگىمەلەستى:

ءۇمىل اپاي، اكەڭىز اتا-اناسى تۋرالى جۇرت بىلمەيتىن قانداي قىزىقتى دەرەكتەرمەن ءبولىسۋشى ەدى ?

-   بارلىق ەستەلىكتەر مەن دەرەكتەر جاريالانىپ قويعاندىقتان ، ەشكىم ەستىمەگەن دۇنيەنى ايتۋ قيىن بولار. مەنىڭ اكەم ءىلياس جانسۇگىروۆ تۇتقىندالعاننان كەيىن ومىرگە كەلدى. ول اكەسىن قۇنداقتاعى ءسابي كەزىندە ءبىر-اق رەت كوردى، سىزدەر دە بۇل كەزدەسۋدەن حاباردارسىزدار. ول تۋرالى كوپ جازىلدى. سول سەبەپتى اكەمنىڭ اتام ءىلياس تۋرالى ەستەلىكتەرى جوق. مەن ودان دا  ءوز سەزىمدەرىم تۋرالى ايتۋعا تىرىسايىن. "حالىق جاۋىنىڭ" بالاسى بولۋ - وتە اۋىر جۇك.  البەتتە، فاتيما بالالارىنا بارلىعىن بۇگە-شىگەسىنە دەيىن اشىپ ايتپادى. ايتا دا، تۇسىندىرە دە المادى.

مەنىڭ اكەم  ءوز اكەسى اقتالعانعا دەيىن ۇزاق جىلدار بويى جۇرەكتەگى كۇدىك پەن اۋىر جۇكتى ارقالاپ ءومىر ءسۇردى. فاتيما عابيتوۆا ءىلياستىڭ بالالارىن قورعاپ قانا قويماي، لايىقتى ادام ەتىپ تاربيەلەي ءبىلدى. فاتيما انانىڭ ءرولى مەنىڭ اكەم ءۇشىن دە، باسقا بالالارى ءۇشىن دە ەرەكشە بولدى . اكەمنىڭ كوزىنە قاراپ وقۋعا بولاتىن اناسىنا دەگەن سول  ماحابباتىن، سىيلاستىعىن، جۇرەك تۇكپىرىندەگى سەزىمىن سوزبەن ايتىپ جەتكىزۋ قيىن.

 - ال ءىلياس اتامىز بەن فاتيما اجەمىزدىڭ ۇرپاقتارىنىڭ ىشىندە ولاردىڭ ءىزىن جالعاعاندار بار ما؟

 - جالعادى دەگەندە قالاي؟ مەنىڭ اكەم، بولات عابيتوۆ-جانسۇگىروۆ، دراماتۋرگ، كينورەجيسسەر بولدى. ونىڭ فيلمدەر قورى باي. ءسوز اراسىندا ايتىپ كەتەيىن، ءىلياس اتامىز  كەزىندە ونەردىڭ جاڭا سالاسى بولعان  "كينەماتوگرافياعا" بەي-جاي قارامادى. ول ءجيى ەپيزودتىق رولدەردە ويناپ تۇرعان. مىسال رەتىندە قازاق كسر-ءىنىڭ قۇرىلعانىنا 10 جىل تولۋىنا وراي تۇسىرىلگەن "دالا ءانى" كارتيناسىن ايتۋعا بولادى. اتامىز دالا ادامى ءرولىن سومداعان ەدى.  بۇل تۇرعىدان العاندا اكەمدى  اتامنىڭ ء"ىزىن جالعادى" دەپ ايتۋعا بولادى.

سونىمەن قاتار بولات عابيتوۆ ءىلياس مۇراسىن ورىس تىلىنە اۋداردى. ونىڭ نەمەرەسى يۋليا بۋركوۆسكايا پروزادا دا ، پوەزيادا دا، پۋبليتسيستيكادا دا قالام تەربەگەن. تۋىندىلارى ۋكراين تىلىندە بولۋى ارتىقشىلىعى بولماسا، كەمشىلىگى ەمەس دەپ ويلايمىن.

ءىلياس اتامىز بەن فاتيما اجەمىز اعارتۋشىلىققا اسا ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكپەن قارادى. يلفا ىلياسقىزى - ۇستاز، نەمىس ءتىلىنىڭ وقىتۋشىسى. فاتيما زەينوللاقىزىنىڭ كىشى ۇلى مۇرات تا پاراساتتى تۇلعا. دينار جاندوسوۆا ( الدابەرگەنوۆا) - يلفا جانسۇگىروۆانىڭ قىزى، تالاناتتى ءورىستىلدى اقىن. اتا-اجەمىزدىڭ ۇرپاقتارى تۋرالى كوپ دۇنيە ايتۋعا بولادى.

بىرەۋى ءسىز ايتپاقشى ولاردىڭ "جولىن قۋسا»،  بىرەۋى باسقا ماماندىقتى تاڭدادى، ال كوپشىلىگى شىعارماشىلىق نەگىزگى ماماندىعى بولماسا دا "شىعارماشىلىق ادامى" دەپ ايتۋعا بولاتىن تۇلعالار. دەسە دە، ۇرپاقتارىنىڭ باستى ەرەكشەلىگى - ەشكىمنىڭ "لايىقتى ەمەس"دەگەن اتقا يە بولماۋىندا دەپ ويلايمىن. تاعى ءبىر وتباسىلىق قاسيەتىمىز دەپ ازاماتتىق سەزىمىمىز بەن الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىگىمىزدى ايتامىن.

p.s. “ تەكتىدەن تەكتى تۋادى ، تەكتىلىك تۇقىم قۋادى " دەگەن وسى بولسا كەرەك ..

 

ديانا اسانوۆا، «ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى

 

 

پىكىرلەر