Fatıma Ǵabıtovanyń úsh arystan taraǵan urpaqtary

5659
Adyrna.kz Telegram

Úsh arysqa mýza bolǵan Fatıma Ǵabıtova týraly maqalany oqyǵan kópshiliktiń kókeıine «Ulylardyń urpaǵy kimder? Qaıda júr?» degen biralýan saýaldar kelýde. Osyǵan baılanysty nazarlaryńyzǵa birqatar derekterdi usynýdy jón kórdik.

 Fatıma Zeınollaqyzy - jeti qursaq kótergen ana. Ol on jeti jasynda Bilál Súleevke turmysqa shyǵyp, aǵartýshydan úsh bala súıdi.

🔹Tuńǵyshtary Farıda 1919 jyly dúnıege keledi. Ol on jasynda aýyryp, qaıtys bolady. Bul erli-zaıyptylar úshin aýyr soqqy edi.

"Ty vseh na svete mne byla doroje,

Dochýrka mılaıa, moı lýnnyı svet!

Neýjto ıa tebıa lıshılas?

Boje, vetochka mamınogo bolshe net?!" - dep joqtaıdy Fatıma ana .

🔹Ekinshi balasy Jánibek 1923 jyly dúnıe esigin ashady . "Jánibek" esimi Fatımanyń anasy Ǵaınıjamalǵa unaı qoımaıdy. Sol kezde onyń qurbylary "Jánibek degen han boldy, Jánibek batyr esimi dúıim jurtqa málim" deı bergende Fatıma : «Meniń ulym ótken ǵasyrdyń hany da , batyry da emes. Ol óz zamanynyń qaharmany bolady!»- dep jaýap beredi.

Rasymen de, Jánibek qaharman bola bildi. Óz erkimen soǵysqa attanyp, 20 jasynda Smolenskidegi gospıtalda kóz jumady. Fatıma ómir boıy Jánibektiń basyna bir ýys topyraq salsam eken dep armandap ótken.

🔹 Azat ápkesi Farıda qaıtys bolǵan jyly dúnıege keledi. Ol - fılolog, túrkolog. Oljas Súleımenovpen jaqsy dos bolǵan. "Oljasqa «AZ ı Ia»-ny jazýǵa ıdeıa bergen de – Azat, ol "Az ı Ia " emes , "Azat ı Ia" bolǵan",- deıdi Úmit Jansúgirova .Sońynda bir ul, bir qyzy bar. Jánibek Azatuly Súleev - jýrnalıst.

🔻Jansúgirov urpaqtary 🔻

 Fatıma Ilııastan úsh bala súıdi: Úmit, Ilfa,Bolat.

🔹Úmit Jansúgirova – dáriger.  Birinshi kúıeýimen uzaq turmaı, ajyrysap ketedi. Odan keıin rejısser Abdolla Qarsaqbaevqa turmysqa shyǵady. Nurlan degen jalǵyz uldary 25 jasynda qaıtys bolǵan. Dana esimdi nemereleri bar. Fatıma Ǵabıtova kúıeýbalasy Qarsaqbaevty erekshe jaqsy kórgen.

🔹 Ilfa Jansúgirova - ustaz. Ol Oraz Jandosovtyń uly Sanjarmen shańyraq kótergen. Búginde kózi tiri.

🔹 Bolat Ilııasuly - dramatýrg, kınorejısser. Bolattyń alǵashqy áıeli orystyń Iýlıa degen qyzy boldy. Jámıla degen qyzdary dúnıege kelgennen keıin ekeýi ajyrasyp ketken. 1968 jyly Qarlyǵashqa úılenedi. Qarlyǵash – Sáken Seıfýllınniń áıeli Gúlbahramnyń sińlisi bolyp keledi. Qarlyǵashtan eki qyzy bar.

1943 jyly Fatıma Zeınollaqyzynyń kishi uly Murat Áýezov dúnıe keldi.

🔹 Murat Muhtaruly - mádenıettanýshy-ǵalym, dıplomat, memleket jáne qoǵam qaıratkeri.

«Adyrna» ulttyq portaly Bolat Jansúgirovtyń qyzy, Ilııas atamyz ben Fatıma ájemizdiń nemeresi Úmil hanymmen áńgimelesti:

Úmil apaı, ákeńiz ata-anasy týraly jurt bilmeıtin qandaı qyzyqty derektermen bólisýshi edi ?

-   Barlyq estelikter men derekter jarııalanyp qoıǵandyqtan , eshkim estimegen dúnıeni aıtý qıyn bolar. Meniń ákem Ilııas Jansúgirov tutqyndalǵannan keıin ómirge keldi. Ol ákesin qundaqtaǵy sábı kezinde bir-aq ret kórdi, sizder de bul kezdesýden habardarsyzdar. Ol týraly kóp jazyldy. Sol sebepti ákemniń atam Ilııas týraly estelikteri joq. Men odan da  óz sezimderim týraly aıtýǵa tyrysaıyn. "Halyq jaýynyń" balasy bolý - óte aýyr júk.  Álbette, Fatıma balalaryna barlyǵyn búge-shigesine deıin ashyp aıtpady. Aıta da, túsindire de almady.

Meniń ákem  óz ákesi aqtalǵanǵa deıin uzaq jyldar boıy júrektegi kúdik pen aýyr júkti arqalap ómir súrdi. Fatıma Ǵabıtova Ilııastyń balalaryn qorǵap qana qoımaı, laıyqty adam etip tárbıeleı bildi. Fatıma ananyń róli meniń ákem úshin de, basqa balalary úshin de erekshe boldy . Ákemniń kózine qarap oqýǵa bolatyn anasyna degen sol  mahabbatyn, syılastyǵyn, júrek túkpirindegi sezimin sózben aıtyp jetkizý qıyn.

 - Al Ilııas atamyz ben Fatıma ájemizdiń urpaqtarynyń ishinde olardyń izin jalǵaǵandar bar ma?

 - Jalǵady degende qalaı? Meniń ákem, Bolat Ǵabıtov-Jansúgirov, dramatýrg, kınorejısser boldy. Onyń fılmder qory baı. Sóz arasynda aıtyp keteıin, Ilııas atamyz  kezinde ónerdiń jańa salasy bolǵan  "kınematografııaǵa" beı-jaı qaramady. Ol jıi epızodtyq rólderde oınap turǵan. Mysal retinde Qazaq KSR-iniń qurylǵanyna 10 jyl tolýyna oraı túsirilgen "Dala áni" kartınasyn aıtýǵa bolady. Atamyz dala adamy rólin somdaǵan edi.  Bul turǵydan alǵanda ákemdi  atamnyń "izin jalǵady" dep aıtýǵa bolady.

Sonymen qatar Bolat Ǵabıtov Ilııas murasyn orys tiline aýdardy. Onyń nemeresi Iýlııa Býrkovskaıa prozada da , poezııada da, pýblııstıkada da qalam terbegen. Týyndylary ýkraın tilinde bolýy artyqshylyǵy bolmasa, kemshiligi emes dep oılaımyn.

Ilııas atamyz ben Fatıma ájemiz aǵartýshylyqqa asa úlken jaýapkershilikpen qarady. Ilfa Ilııasqyzy - ustaz, nemis tiliniń oqytýshysy. Fatıma Zeınollaqyzynyń kishi uly Murat ta parasatty tulǵa. Dınar Jandosova ( Aldabergenova) - Ilfa Jansúgirovanyń qyzy, talanatty orystildi aqyn. Ata-ájemizdiń urpaqtary týraly kóp dúnıe aıtýǵa bolady.

Bireýi siz aıtpaqshy olardyń "jolyn qýsa»,  bireýi basqa mamandyqty tańdady, al kópshiligi shyǵarmashylyq negizgi mamandyǵy bolmasa da "shyǵarmashylyq adamy" dep aıtýǵa bolatyn tulǵalar. Dese de, urpaqtarynyń basty ereksheligi - eshkimniń "laıyqty emes"degen atqa ıe bolmaýynda dep oılaımyn. Taǵy bir otbasylyq qasıetimiz dep azamattyq sezimimiz ben áleýmettik jaýapkershiligimizdi aıtamyn.

p.s. “ Tektiden tekti týady , tektilik tuqym qýady " degen osy bolsa kerek ..

 

Dıana ASANOVA, «Adyrna» ulttyq portaly

 

 

Pikirler