ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعى قۇرىلىپ، جۇمىسىن باستاعاندا، ەلتىپ كەتپەسەك تە، ەتەگىنەن تارتپادىق، كۇدىگىمىز بولسا دا، كەسىر ءسوز ايتپادىق، جاقسىلىقتان ۇمىتتەندىك، قولدادىق-قولپاشتادىق.
اقىرى نە بولدى؟
اۋەلى ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىنىڭ باسشىسى گۇلنار بولاتقىزى سارسەنوۆا پارا الدى دەگەن كۇدىكپەن ۇستالعاندا، تىكسىنىپ قالدىق. سونىڭ الدىندا عانا گۇلنار بولاتقىزى ءتۇرلى سايتتاردا ءارى-ءسارى ويعا جەتەلەيتىن جازباسىن جانتالاسا جاريالاعان. ول جازباسىندا بيىلعى كورونوۆيرۋس اكەلگەن لاڭنىڭ قيىنشىلىعى، سوندا دا ەل كينو ونەرىنىڭ مايتالماندارىن وعان مويىماي قارسى تۇراتىنىنا سەنەتىنىن، وسى جولدا مۇقىم كينوگەرلەر مەن كينوسۇيەر قاۋىمدى ارەكەت ەتۋگە شاقىراتىنىن «ەلجىرەي» ايتادى. سۇيدەيدى دە، ءوزىنىڭ بۇل قيىن كەزەڭدە نە پايدا كەلتىرمەك ەكەنىن جازادى. گۇلنار حانىم وتكەن جىلعى ءبىرىنشى پيتچينگتە ءوزىنىڭ «نارتاي» اتتى كوركەم فيلمىنە ء(وزى كينو ورتالىعىنا باسشىسى بولىپ كەلە سالىپ) بولىنگەن 380 ميلليون تەڭگەنى ورتالىققا قايتاراتىنىن، وعان قوسا، ءوز قالتاسىنان كينو ورتالىعى يگىلىگى ءۇشىن جانە 40 ميلليون قوساتىنىن ايتادى. «پاح!» دەدىك! «جاسا!» دەدىك ءبىز دە «ەلجىرەپ». سويتسەك، «باقساق، باقا ەكەن» دەگەندەي، ەرتەسىنە-اق ايىپقا ءىلىندى... ءسارا، «تىقىردى» سەزگەن-اۋ... سەبەبى، گۇلنار بولاتقىزىنىڭ «نارتاي» ءفيلمى ءبىرىنشى پيتچينگتەن ەكى-ءۇش جىل بۇرىن باستالىپ قويىلعان ەكەن. فيلمىنە دەپ العان 380 ميلليون تەڭگەنى وسىعان دەيىن جاراتپاسا، وندا قارجىعا ءزارۋ بولماعانى عوي؟ ەندەشە ول قارجىنى العانداعى ماقساتى نە؟ قانشا ءزارۋ كينوگەرلەردىڭ اۋزىنان جىرىپ؟ كىم بىلەدى، ءبىز بايقاعان بۇل جايت ءجۇز ايىپتىڭ ءبىرى عانا بولار...
بيىل ەكىنشى رەت وتكەن پيتچينگتىڭ قورىتىندى ءتىزىمىن كورگەندە كۇدىگىمىز قويۋلانا ءتۇستى. ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىنىڭ ادىلەتسىزدىكتىڭ ورداسىنا شىنداپ اينالا باستاعانىنا كۋا بولدىق. بۇل قالپىندا بۇل ورتالىق ءوزىنىڭ نەگىزگى مىندەتىن اتقارۋعا مۇلدەم قابىلەتسىز ەكەنىنە كوزىمىز جەتتى. قاجەت دەسەڭىز، بۇل دارمەنسىز كينو ورتالىعىنىڭ قاتەلىكتەرىن تىزبەلەپ بەرەيىك:
1. ورتالىق بىلتىر عان اسىعىس-ۇسىگىس، شالا-شارپى قابىلدانعان «كينو تۋرالى زاڭنىڭ» نەگىزىندە قۇرىلعان. سول زاڭعا سايكەس، ورتالىقتا ۇمىتكەر فيلمدەر «ۇلتتىق كينو» مارتەبەسىنە تالاسادى. ال بۇلاردىڭ تۇسىنىگىنشە («كينو تۋرالى زاڭ» نەگىزىندە ارينە), «كينو توبى قۇرامىنداعى شىعارماشىلىق توپتىڭ بەلگىلى ءبىر بولىگى قازاقستاندىق» بولسا، «پروديۋسەرلەر قازاقستاندىق» بولسا، «كوركەمدىك دەڭگەيى جوعارى» («كوركەمدىك دەڭگەيى» دەپ نەنى ۇعاتىنى دا بەلگىسىز) بولسا، ۇلتتىق مارتەبەگە يە بولادى ەكەن! كورىپ تۇرعاندارىڭىزداي، مۇندا ۇلتتىق ءتۇر، تۇسىنىك، تانىم، ۇلتتىق فيلوسوفيا، ۇلتتىق پايىم، ۇلتتىڭ ءتىلى تۋرالى ءبىر اۋىز ءسوز جوق! بۇل تىزبەلەنگەن قاسيەتتەرسىز فيلمگە ۇلتتىق مارتەبە بەرۋدىڭ ءوزى – ابسۋرد! اتالعان پيتچينگتە كينوجوبالاردىڭ ون-اق پايىزى قازاق تىلىندە بولۋى، ساناۋلى ساپالى قازاقتىلدى، ناعىز ۇلتتىق مارتەبەگە لايىقتى فيلم جوبالارىنىڭ اقتىق تىزىمنەن كورىنبەۋى – وسى شالاعايلىقتىڭ ناتيجەسى!
2. ەكىنشى پيتچينگ ناتيجەسى تىزىمىندە «اۋىل» دەگەن اتاۋمەن جالگىز «اۆتورلىق» فيلم ءجۇر. ونىڭ ءوزىن فيلم ءۇشىن ەمەس، سەرىك اپىرىموۆتىڭ جەكە بەدەلى ءۇشىن قوسقان سياقتى. ارام ءشوپتىڭ ورتاسىندا بۇققان ادال وسكىن ىسپەتتى، نەگىزى قاۋقارسىز، تامىرسىز «كوممەرتسيالىق» باعىتتاعى ءفيلمنىڭ ورتاسىندا اۆتورلىق جوبانىڭ جالعىسىراپ تۇرۋى – ۇلكەن قاتەلىك. سەبەبى، اۆتورلىق فيلمدەر – شىن ونەر تۋىندىسى. اۆتورلىق فيلمدەر – ۇلتتىڭ اقىل ويى، پاراساتى. ءبىزدىڭ ەل «جىلتىراق» قاۋقارسىز فيلمدەرمەن ەمەس، اقىل ويدىڭ ناتيجەسى، ەلدىڭ مارتەبەسىن اسپانداتار شىن ونەر تۋىندىسى – اۆتورلىق فيلمدەرمەن الەمدىك ارەنادا ءوز ورىنىن سايلاۋى كەرەك. ويتكەنى، اۆتورلىق فيلمدەردىڭ ءورىسى كەڭ، قۇلاشى شالقار، ولارعا ەلارالىق شەكارا دا، باسقا دا كەدەرگى بولا المايدى – ولار بار ادامزات يگىلىگىنە اينالا الادى. اۆتورلىق فيلمدەر - ۇلتتىڭ رۋحاني ازىعى دا، پايدا اكەلەر قارجى كوزى دە بولا الادى. وعان مىسال كوپ، بىراق ءبىز كوپ سوزباس ءۇشىن،بار-جوعى ون-اق مىڭ دوللارعا ءتۇسىرىلىپ، ۆەنەتسيا كينوفەستيۆالىندە «التىن ارىستانعا» يە بولىپ، الەمنىڭ جۇزدەگەن ەلىنە ساتىلىپ كەتكەن جافار پاناحيدىڭ «شەڭبەر» اتتى ءفيلمىن عانا اتاپ ايتايىق تا، كەلەسى قاتەلىكە كوشەيىك. ايتپاقشى، رەسەيدىڭ ازۋىن ايعا بىلەگەن كينوپروديۋسەرى ا.رودنيانسكي دە ءبىر سۇحباتىندا شەت ەلدە ف.بوندارچۋكتىڭ فيلمدەرىنەن گورى، ا.زۆياگينتسەۆتىڭ فيلمدەرى تابىستى جۇرەتىندىگىن باسا ايتقان ەدى.
3. جوبالاردى ىرىكتەۋ-پيتچينگى ورتالىق باسشىلارى قانشا ونلاين وتكىزدىك دەپ كۇپىنگەندەرىمەن، وتە جۇمباق، اشىق ەمەس. اۆتورلارعا پيتچينگ الاڭىندا جاقاۋراتا سۇراق قويىلعانىمەن، قاتەلىكتەرى ايتىلمايدى. پيتچينگ الاڭىنان شىققان اۆتورلار وزدەرىنىڭ جوبالارىنىڭ قابىلدانعان-قابىلدانباعالنىن، دۇرىس-بۇرىسىن بىلە الماي پۇشايمان بولادى. ەكسپەرتتىك كەڭەستىڭ ەلەگىنەن كەلەسى ساتىعا وتە الماسا، سو كۇيى جوبالارى «كىناسى» انىقتالماعان، بەلگىسىز كۇيىندە قالادى. ودان ءارى ۆاك ساراسىنا اتتاندىرعان جاعدايدا دا جوبا يەلەرىن بەگىسىزدىك كۇتىپ تۇرادى. مىسالعا، بيىل ەكسپەرتتىك كەڭەس قۇپتاعان 58 جوبا ۆاك ىرىكتەۋىنەن سوڭ 42 جوبا بلىپ، قىسقارىپ ورالدى. نە ءۇشىن قىسقارتتى؟ نە كىناسى بار؟ نە سەبەپتى؟ جاۋاپ جوق! وسى ما، ءادىل، اشىق، ونلاين پيتچينگ؟
4. ەكسپەرتتىك كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ ەكى-ۇشەۋى عانا قازاق تىلىندەگى كينوجوبالاردى وقىپ، پىكىر ايتا الادى. مۇنداي جاعدايدا وبەكتيۆتىلىك جونىندە، ۇلتتىق مارتەبە جونىندە، ۇلتتىڭ كينوتۋىندىسى جونىندە، جالپى، ۇلتتىق ونەر جونىندە وي قوزعاۋدىڭ ءوزى ارتىق.
قاتەلىكتەردى تىزە بەرسەك، شۇباتىلىپ شىعا بەرۋى مۇمكىن. جەتەر وسى.
ەندى نە ىستەمەك كەرەك؟
قايتسەك، سورى قالىڭ قازاق كينوسىن قۇتقارامىز؟
ءبىز تىرەلگەن جاۋاپ جالعىز: ۇلتتىق كينونى قولداۋ ورتالىعىنىڭ مىندەتتەرىن «قازاقفيلم» قۇزىرەتىنە بەرۋ كەرەك!
ونىڭ مىنانداي ارتىقشىلىقتارى بار:
1. «قازاقفيلم» يەلىگىندە كينو وندىرىسىنە كەرەكتى قويما، عيماراتتار، ستۋديالار، تەحنيكالار، اتشاپتىرىم كورىكتى اۋلاسى بار. وسىنداي كينوعا ارنالعان ىڭعايلى عاجاپ عيمارات بولا تۇرا ۇتتىق كينونى قولداۋ ورتالىعى نەگە قۋىقتاي، تەرەزەسى جوق جەكە عيماراتتا قىرۋار اقشا تولەپ، تىعىلىپ وتىر؟
2. «قازاقفيلم» كوركەمدىك كەڭەس (ەكسپەرتتىك كەڭەس) جاساقتاۋدا اناعۇرلىم العىر. تاجيىربەلى. جانە مۇندا ەكسپەرتتىك كەڭەستىڭ ۇلتتىق كينونى قولداۋ ورتالىعىنداي بەلگىلى ۋاقىتتاردا عانا ەمەس، جىل بويى، ۇزدىكسىز جۇمىس ىستەۋ مۇمكىنشىلىگى بار. سونداي-اق، مۇندا ءار ۇمىتكەر كينوگەرمەن جەكە-جەكە كەڭەس قۇرىپ، بار قاتەلىكتەرى مەن جەتىستىكتەرىن كوزبە-كوز ايتىپ، شەشىمىن پروتوكول جاساپ، سوڭىنان بىردەن شىعارا الادى. اشىقتىق، ادىلدىك دەگەن وسى ەمەس پە؟
3. «قازاقفيلم» ماماندارى ستۋديانى مودەرنيزاتسيالاۋ، جەتىلدىرۋمەن قاتار، شىن مانىندە ۇلتتىق دۇنيەلەر جاساۋعا، اشىقتىققا جانە ونەرگە دەگەن ادالدىققا ءمان بەرىپ وتىر. وسى!
ال، ەگەر كينو ورتالىعىن وسىلاي ءوز بىلگەنىمەن جىبەرسەك، قازاقتىڭ قاسيەتتى كينودالاسىن ءارامشوپ باسىپ، ونەر ورداسى تاياۋ ارادا شىرماۋىق، وشاعان، يتسيگەكتەردەن كورىنبەي قالۋى بەك مۇمكىن!
دانيار سالامات
