قالام مەن قاعاز جازۋشىنىڭ ياكي، ءجۋرناليستىڭ باستى قارۋى. قالام تەربەپ جازا ءبىلۋ – ۇلكەن ونەر. جازۋشىنىڭ جازعان ماقالاسى نەمەسە اڭگىمەسى ادام ويىن رۋحاني قۇندىلىققا تاربيەلەپ، تىڭ اقپارات بەرگەنى اسا ماڭىزدى.وسى تۇستا ناپولەون بوناپارتتىڭ ءسوزى ەسكە تۇسەدى: «جۋرناليست – بۇل قالاممەن ەڭبەكتەنەتىن كوشە سىپىرۋشىسى». جوق، قوعامدىق جۇمستى اتقارۋشى رەتىندە دەپ، تىكەلەي ءتۇسىنىپ قالماڭىز. قوعامداعى بار ماسەلەنى ساق قىرانداي سىپىرىپ، باقىلاپ جان-جاقتى جۇرەتىنى حالقى ءۇشىن، قالامى مەن بار قيىندىققا قاسقايىپ تۇراتىن جاۋىنگەر سەكىلدى. الدىمەن جازۋشى مەن ءجۋرناليستتىڭ ايىرماشىلىعىنىڭ باسىن اشىپ الساق. جازۋشى – ادەبي شىعارماشىلىقپەن اينالىساتىن، تۋىندىنى جاسايتىن ادام. ادەتتە جازۋشىلىقتى كاسىپ ەتكەن ادامدى جازۋشى دەپ تە ايتىپ جاتادى. جۋرناليست – قوعامدىق-اقپاراتتىق سالانىڭ قىزمەتكەرى بولىپ ەسەپتەلەدى.ول جاڭالىقتى حالىققا تاراتۋشى بولىپ تابىلادى.تەك ەكى سالانىڭ ورتاق ءىسى جازۋدا بولىپ وتىر.جازۋشى ادام دا، جۋرناليستە قالامگەردىڭ يەسى بولىپ ەسەپتەلمەك.الەم مويىنداعان امەريكاندىق كلاسسيك جازۋشى ەرنەست حەمينگۋەيدىڭ:«ناعىز جازۋشى جەتىمدەردەن» شىعادى دەگەن ءسوزىن، قازىر ءجيى ناقىل رەتىندە ايتىلىپ ءجۇر. بالا كەزدەن قيىندىقتى كوپ كورگەن جەتىمدەر، ءوز ءومىرىن سۇيرەتتەگىش بولىپ كەلەتىنى انىق. ءيا سويلەيتىن ادامداردىڭ بارلىعى دەرلىك شەشەن ەمەس،جازاتىن ادامنىڭ بارلىعى قالامگەر ەمەس. قازىرگى تاڭدا بارلىعى الەۋمەتتىك جەلىنىڭ اۆتورى. ءوز ومىرىڭىزدەن كىشەنە ماعۇلمات بەرسەڭىز جەتىپ جاتىر.بۇل ءبىر شەتىنەن قاراعاندا وتە ءتيىمدى، بىراق حالىق ساناتىنىڭ بۇل ارادا بارلىعى جازۋشى بولىپ كەتپەيتىنىن ەسكەرگەن ءجون.ياعني قالامگەر بولۋ ءۇشىن تۋما مىنەز،تۋما تالانت،دارىن قيال كەرەك. نە جازام؟ قالاي جازام؟ وسى سىندى سۇراقتار ءسىزدى مازالارى انىق. جازار بۇرىن سان تولعانىپ قينالۋدىڭ اسا قاجەت ەمەس.ءسىز ءسوز قۇدىرەتىن سۇيسەڭىز جەتىپ جاتىر.ساياباق ارالاپ جۇرگەن كەزدە ،جۇمىس ىستەپ جۇرگەن ساتتە بولسىن، ول شابىت دەگەن اسىل قاسيەت، ءون بويىڭىزدان كەز كەلگەن ۋاقىتتا، ويانۋى مۇمكىن.
ەسىڭىزدە بولسىن! جازعىڭىز كەلەگەن تۋىندى ءسىز قاشان كەلەر دەپ كۇتپەيدى. ءسىز ونى ءوزىڭىز تابۋىڭىز قاجەت.تاقىرىپ تابىڭىز، ىزدەنىڭىز، قوعامعا قاراڭىز باستى پروبلەمانىڭ شەشىمىن تاۋىپ جازىڭىز. اۋقىمدى ادەبي شىعارما جازعىڭىز كەلسە، وندا قيالىڭىز ۇشقىر بولۋى اسا قاجەت. وقىعان وقىرمان كوزى سول وقيعانىڭ ىشىنە كىرىپ، قۇددى ەكران الدىنان كورگەندەي سەزمدە بولعانى ابزال. جازۋدان ەشۋاقىتتا جالىقپاڭىز. قالامگەر بولا تۋرا جازعان دەرەگىڭىز ادام كەرەگىنە جاراماسا، ونى شىن جۇرەكتەن جازباساڭىز سىزدەن ءماندى دۇنيە شىقپايدى. مىنەز بەن تۋعان تۋىندى ەشقاشان ءوز قالامىنىڭ ساپاسىن جوعالتپايتىنى انىق. جازىلعان تۋىندى سان عاسىرلار بويى ساقتالۋى مۇمكىن. اۋىزدان-اۋىزعا تاراپ، بالكىم تاريح بەتەرىندە قالار.
«ءسوزدىڭ ەڭ ۇلىسى – تاريح» دەمەكشى، حح عاسىردىڭ ادەبيەتىن، مادەنيەتىن ايتپاس بۇرىن ەڭ الدىمەن، تاريحىمىزدىڭ تەرەڭ تامىرىنداعى قازاق ادەبيەتىن ەرەكشە اتاۋىمىز قاجەت. ويتكەنى، ول – اباي اتامىز ءومىر ءسۇرىپ وتكەن سارا جول. سوندىقتان دا، بۇل كەزەڭ ادەبيەتى قازاق دالاسىنداعى الەۋمەتتىك قايشىلىقتاردى اشىپ، حالىق ءومىرىن سىنشىلدىقپەن دە، شىنشىلدىقپەن دە سۋرەتتەي الاتىن زامان بەلەسى ەدى. قازاق ادەبيەتىنىڭ التىن دىڭگەگىن قۇراعان قالامگەرلەرىنىڭ مول مۇراسى، وسى كۇنگە دەيىن ۇرپاق ساناسىندا جاڭعىرىپ كەلەدى. بۇل عاسىر، مىنەزدى قالامگەرلەردىڭ زامانى بولدى. وتكەن عاسىردىڭ قالامگەرلەرى ۇلت جاناشىرلارىنىڭ قالامىنىڭ سابى سىنسا دا، ساناسىنىڭ ءتۇبىن سىندىرماعان قايتپاس، قايسار، مىنەزدى ازاماتتار بولعان. اتا-بابامىزدىڭ قانىنان بىتكەن قىزىل ءتىل، شەشەندىك ءسوز ونەرى، بولاشاق ۇرپاقتارىندا منەزدى قالامگەرلەر قاتارىنا قوسىپ تاربيەلەيتىنىنە كامىل سەنىمدىمىن!
باتەس ماليكقىزى
“تۇران” ۋنيۆەرسيتەتى
جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنىڭ ستۋدەنتى
