بەلگىلى فيلوسوف، اقىن، ءتىل جاناشىرى بەكەت قاراشين قازىرگى جاعدايدا "كوڭىل ماڭىزدى ەمەس، امان قالۋ ماڭىزدى" دەپ، حالىقتىق ادەت-عۇرىپقا بايلانىستى شۇعىل زاڭ قابىلداۋدى ۇسىندى.
توتەنشە جاعدايداعى ادەت-عۇرىپ پەن سالت-ءداستۇر
قازىرگى پاندەميانىڭ قاۋپى مەن اۋقىمدىلىعى سونشالىق، سان عاسىرلىق حالىقتىق ادەت-عۇرپىمىز بەن سالت-ءداستۇرىمىزدى تۇبىرىمەن قايتا قاراۋعا ماجبۇرلەپ وتىر. ەڭ الدىمەن، بارلىعىمىز ۇيلەنۋ تويى، مارقۇمدى جەرلەۋ، اس بەرۋ سياقتى كوپ ادام جينالاتىن شارالارعا بايلانىستى سالت-جورالعىعا كوزقاراسىمىزدى وزگەرتۋگە تۋرا كەلەدى. بۇل رەتتە ۇيلەنۋ تويى مەن مەرەكەلەردى كەيىنگە قالدىرۋعا، ءتىپتى تويلاماۋعا دا بولادى، بۇل تۇسىنىكتى جايت. «قاۋىپ قايدان بولسا، قاتەر سونان» دەمەكشى، ەڭ قاۋىپتىسى – قايتىس بولعان كىسىگە بايلانىستى ادامداردىڭ كوپتەپ جينالۋى... البەتتە، مارقۇمدى و دۇنيەگە شىعارىپ سالماۋ، وعان اس بەرمەۋ – كۇنا ەكەنى راس. بىراق، ءبىر ادامنىڭ سوڭىنان باسقالاردى دا انا دۇنيەگە جونەلتكەننەن گورى كۇنا جاساۋ اناعۇرلىم كەشىرىمدى ەمەس پە! مارقۇم بولعان ادام قايتىپ كەلمەيدى، سول سەبەپتى وزگەلەردىڭ دە ءومىرىن قاتەرگە تىگۋگە بولمايدى.
الايدا ادەت-عۇرىپ پەن سالت-ءداستۇرىمىز ادامداردىڭ سانا-سەزىمىنە سىڭگەنى سونشا، ولاردىڭ تۇسىنىگىن وزگەرتۋ قيىن. سول سەبەپتى كوپشىلىكتى امان الىپ قالۋ ءۇشىن بۇل پروتسەستەر زاڭمەن رەتتەلۋى ءتيىس. ياعني جەدەل جانە شۇعىل تۇردە زاڭ كۇشىنە يە پرەزيدەنت جارلىعىن شىعارۋ كەرەك، ونى پارلامەنتتىڭ تالقىلاۋى قاجەت ەمەس، سەبەبى نايقالىپ جۇرۋگە ۋاقىت تار. ازىرشە ونى شارتتى تۇردە جاپپاي اس بەرۋ مەن جەرلەۋگە تىيىم سالۋ تۋرالى زاڭ دەپ اتايىق.
ەڭ وڭدىسى، ارنايى مەملەكەتتىك نەمەسە كوممەرتسيالىق جەرلەۋ قىزمەتىنىڭ جۇمىسىن جولعا قويۋ قاجەت، جەرلەۋ كەزىندە ولاردىڭ قاسىندا قايتىس بولعان ادامنىڭ ەڭ جاقىن ءبىر-ەكى تۋىسى بولسا جەتەدى.
سونىمەن بىرگە، جەرلەۋ راسىمىنە قاتىسۋعا تىيىم سالۋدىڭ عۇرىپتىق جورالعىلار جاساۋمەن اينالىساتىن ءدىني قىزمەتشىلەرگە (مولدالار، يمامدار، پوپتار، ت.ب.) دە قاتىسى بار. ويتكەنى ولاردىڭ مۇنداي راسىمدەرگە ءجيى قاتىسۋى ولاردىڭ ءوزىنىڭ دە، اينالاسىنداعى ادامداردىڭ دا ۆيرۋس جۇقتىرۋ قاۋپىن ۇلعايتادى.
وسى تۇرعىدا، مەنىڭشە، وسىنداي ادەت-عۇرىپتار مەن سالت-ءداستۇردى (تىكەلەي جەرلەۋدەن باسقا عۇرىپتار، اس بەرۋ، ت.س.س.) تسيفرلىق تەحنولوگيالاردىڭ جولىنا ءتۇسىرىپ، ونلاين-رەجىمدە وتكىزۋگە بولادى جانە سولاي بولۋى ءتيىس تە! بۇكىل الەم قازىر قاشىقتان جۇمىس ىستەپ جاتىر، بۇنى ءدىني سالت-جورالارعا قاتىستى قولدانۋ دا ابدەن لايىق!!! اسىرەسە، كەلەشەكتە دە بولۋى ىقتيمال ىندەتتەر جاعدايىندا مۇنداي يننوۆاتسيالىق ءتاسىل مەن تاجىريبە بىرتىندەپ دۇنيەجۇزىلىك سيپات الۋى مۇمكىن.
مەن ەندى ءدىن قايراتكەرلەرى تاراپىنان دا، ءدىندارلار تاراپىنان دا، ازاماتتىق قوعام مەن بيلىك وكىلدەرى جاعىنان دا جويقىن شابۋىلعا ۇشىرايتىنىمدى ءبىلىپ تۇرمىن. بىراق مەنىڭ وسىنداي قاتال ءارى تىم شەتىن، ءتىپتى عاسىرلىق ءداستۇردى قيراتۋشى سيپاتتاعى ۇستانىمىمنىڭ توركىنى تىم قاراپايىم ءارى قيسىندى، ويتكەنى ول وتانداستارىمنىڭ، الەمدەگى بارلىق ادامنىڭ دەنساۋلىعىنا قامقورلىقتان، داۋسىز دالەلدەن تۋىپ وتىر.
وسى پروبلەما جونىندە جەدەل شەشىم قابىلداۋ قاجەتتىگى مەن ماسەلەنىڭ كۇردەلىلىگىن ەسكەرە وتىرىپ، مەن زاڭگەرلەردى، بلوگەرلەردى، بيلىك وكىلدەرىن، ءدىن قايراتكەرلەرىن وسى ۇسىنىستى دەرەۋ تالقىلاۋعا شاقىرامىن جانە بۇل اقپاراتتى پرەزيدەنت توقاەۆقا جەتكىزۋگە كومەكتەسۋدى سۇرايمىن.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
