كەشە ەلىمىزدىڭ ساۋدا جانە ينتەگراتسيا ءمينيسترى باقىت سۇلتانوۆ قازىرگى ۋاقىتتا بىرقاتار ساۋداگەرلەر قىتايمەن اراداعى شەكارانىڭ جابىلعانىن تيەك ەتىپ، ونىمدەرىنىڭ باعاسىن كوتەرە باستاعانىن ايتتى.
«قازىرگى ۋاقىتتا بىرقاتار ساۋداگەلەر قىتايمەن اراداعى شەكارانىڭ جابىلۋىن تيەك ەتىپ، ونىمدەرىنىڭ باعاسىن كوتەرە باستادى. وسىعان بايلانىستى، مەن قازاقستاننان قىتايعا، قىتايدان قازاقستانعا اعىلعان تاۋارلار اينالىمى توقتاماعانىن حابارلايمىن»- دەدى سۇلتانوۆ ۇكىمەت وتىرىسىندا.
مينيستر بۇل باعانى قولدان كوتەرىپ، پايدا تابۋ ماقساتىندا وسى جاعدايدى سىلتاۋ قىلعان بيزنەسمەندەردىڭ ءىس-ارەكەتى دەپ سانايدى.
الايدا الماتىنىڭ قازا بازارىنداعى ساۋداگەرلەردىڭ ايتۋىنشا، قىتايدان ەپيدەميا شىققالى باراحولكا اتانىپ كەتكەن قارا بازاردا ساۋدا-ساتتىق باسەڭسىگەن.
ماسەلەن، الماتىنىڭ قارا بازارىندا قىتايدان تىكەلەي كيىم-كەشەك اكەلىپ ساتاتىن ساۋداگەر گۇلجان وسپانوۆا «بۇعان دەيىن كۇندىك تابىسىمىز كەم دەگەندە 30 مىڭ تەڭگە بولاتىن، سوڭعى ەكى كۇندە ساۋدا جوق. مۇلدەم تيىن تۇسپەي تۇر. ونىڭ ۇستىندە جاڭا جىلدىڭ الدىندا ارتىق الىپ قويعان تاۋارلارىمىز دا تاۋىسىلۋعا شاق قالدى. 15 اقپانعا دەيىن «قورعاس» بەكەتى جابىق. ءىرى تاۋارلار تاسيتىن ترانزيتتەر ءۇشىن شەكارا اشىق بولعانىمەن ءبىز ءتارىزدى قورعاستان تاۋار جەتكىزەتىن جەكەلەگەن ساۋداگەرلەرگە قيىن بولىپ تۇر» دەيدى.
ال بازاردا اۆتوبولشەك ساتاتىن ساۋداگەر مەرەي جانجىگىتتىڭ ايتۋىنشا، قازىر ساۋداگەرلەردىڭ 70 پايىزى قىتايعا بارۋعا جۇرەكسىنىپ وتىر.
«قىتايدا ەپيدەميا بولىپ جاتقاندا، ءبىز ولاردان تاۋار اكەلۋگە قورقىپ وتىرمىز. ءبىزدىڭ تاۋارلاردىڭ دەنى قىتاي ارقىلى جەتكىزىلەدى. سوندىقتان ازىرگە تەك قولدا بار ازىن-اۋلاق تاۋاردى ساتىپ جاتىرمىز. ال ءارى قاراي جاعدايعا بايلانىستى كورەمىز»،- دەدى ول.
جالپى، حالىقارالىق قارجى ساراپشىلارىنىڭ پايىمىنشا، قازىر ۋحاندا جانە گونكونگتا حالىق كوپ باراتىن بازارلار، ساياباقتار جابىق. ۆيرۋستىڭ ورشۋىنە بىردەن ءبىر ىقپال ەتەتىندىكتەن قىتاي بيلىگى وسىنداي شەشىم قابىلداعان.
بۇگىن ناق وسى شەشىمگە قاتىستى حالىقارالىق ەكونوميست-ساراپشى كريستين ماكارتي «قىتايدا ءبىر عانا ديسنەيلەند ساياباعى 10 كۇنگە جابىلىپ ەدى، سول ارالىقتا قىتايدىڭ كورگەن شىعىنى 175 ملن دوللار بولدى. ال قازىر ۋحاندا، گونكونگتا ءبىراز ساۋدا ورتالىقتارى، بازارلار جابىق. ال بۇدان قىتاي ەلى كۇنىنە قانشاما ملن دوللار شىعىن كورىپ وتىر. قىتاي ساۋداگەرلەرى قازىر بانكروت بولۋدىڭ ۋايىمىن دا ويلاپ وتىر»،-دەدى.
ال بۇعان قاتىستى وتاندىق ەكونوميست-ساراپشى توعجان شاياحمەتوۆا:
«ءبىزدىڭ ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىعىمىز قىتايمەن تىعىز بايلانىستى. قارا بازارعا تاۋارلاردىڭ 90 پايىزى قىتاي ەلىنەن كەلەدى. مەنىڭشە، بۇل ارادا ساۋداگەرلەرگە "تاۋار باعاسىن وسىرمە" دەپ تاعى دا ايتا المايمىز. سەبەبى جەكەلەگەن ساۋداگەر ول قاي كەزدە دە نارىقتى باقىلايدى، ارتىن بولجاپ، ۇتىلماۋدى ويلايدى. قازاقستان جەڭىل ونەركاسىپ سالاسىن جولعا قويا المادى. وسىدان بارىپ ءتىپتى ءبىز تۇرمىسقا قاجەتتى ۇساق-تۇيەكتىڭ ءوزىن قىتايدان تاسيمىز. ەگەر وتاندىق ءوندىرىس دامىعاندا، وزىمىزدەن شىعاراتىن ءونىم ارتىپ، ءوز-ءوزىمىزدى 80 پايىز وتاندىق جەڭىل ونەركاسىپ ونىمدەرىمەن قامتىعاندا، الاڭداۋعا نەگىز جوق دەر ەدىك. بىراق قازىر ساۋداسىن ەندى باستاپ، كاسىبىن ەندى جانداندىرىپ جاتقان كاسىپكەرلەر بار. قىتايدان تىكەلەي جەكە ءوزى تاۋار جەتكىزىپ جۇرگەن كاسىپكەرلەر بار. ولاردىڭ "بانكروت بولىپ قالمايىق" دەپ قورقاتىن ءجونى بار. سوندىقتان بۇل ارادا تەك قىتاي ەلى عانا زارداپ شەگەدى» دەپ ارقانى كەڭگە سالىپ وتىرا المايمىز»،-دەدى.
قارلىعاش زارىققانقىزى،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
