Keshe elimizdiń Saýda jáne ıntegraııa mınıstri Baqyt Sultanov qazirgi ýaqytta birqatar saýdagerler Qytaımen aradaǵy shekaranyń jabylǵanyn tıek etip, ónimderiniń baǵasyn kótere bastaǵanyn aıtty.
«Qazirgi ýaqytta birqatar saýdageler Qytaımen aradaǵy shekaranyń jabylýyn tıek etip, ónimderiniń baǵasyn kótere bastady. Osyǵan baılanysty, men Qazaqstannan Qytaıǵa, Qytaıdan Qazaqstanǵa aǵylǵan taýarlar aınalymy toqtamaǵanyn habarlaımyn»- dedi Sultanov úkimet otyrysynda.
Mınıstr bul baǵany qoldan kóterip, paıda tabý maqsatynda osy jaǵdaıdy syltaý qylǵan bıznesmenderdiń is-áreketi dep sanaıdy.
Alaıda Almatynyń qaza bazaryndaǵy saýdagerlerdiń aıtýynsha, Qytaıdan epıdemııa shyqqaly baraholka atanyp ketken qara bazarda saýda-sattyq báseńsigen.
Máselen, Almatynyń qara bazarynda Qytaıdan tikeleı kıim-keshek ákelip satatyn saýdager Gúljan Ospanova «buǵan deıin kúndik tabysymyz kem degende 30 myń teńge bolatyn, sońǵy eki kúnde saýda joq. Múldem tıyn túspeı tur. Onyń ústinde Jańa jyldyń aldynda artyq alyp qoıǵan taýarlarymyz da taýysylýǵa shaq qaldy. 15 aqpanǵa deıin «Qorǵas» beketi jabyq. Iri taýarlar tasıtyn tranzıtter úshin shekara ashyq bolǵanymen biz tárizdi Qorǵastan taýar jetkizetin jekelegen saýdagerlerge qıyn bolyp tur» deıdi.
Al bazarda avtobólshek satatyn saýdager Mereı Janjigittiń aıtýynsha, qazir saýdagerlerdiń 70 paıyzy Qytaıǵa barýǵa júreksinip otyr.
«Qytaıda epıdemııa bolyp jatqanda, biz olardan taýar ákelýge qorqyp otyrmyz. Bizdiń taýarlardyń deni Qytaı arqyly jetkiziledi. Sondyqtan ázirge tek qolda bar azyn-aýlaq taýardy satyp jatyrmyz. Al ári qaraı jaǵdaıǵa baılanysty kóremiz»,- dedi ol.
Jalpy, halyqaralyq qarjy sarapshylarynyń paıymynsha, qazir Ýhanda jáne Gonkongta halyq kóp baratyn bazarlar, saıabaqtar jabyq. Vırýstyń órshýine birden bir yqpal etetindikten Qytaı bıligi osyndaı sheshim qabyldaǵan.
Búgin naq osy sheshimge qatysty halyqaralyq ekonomıst-sarapshy Krıstın Makartı «Qytaıda bir ǵana Dısneılend saıabaǵy 10 kúnge jabylyp edi, sol aralyqta Qytaıdyń kórgen shyǵyny 175 mln dollar boldy. Al qazir Ýhanda, Gonkongta biraz saýda ortalyqtary, bazarlar jabyq. Al budan Qytaı eli kúnine qanshama mln dollar shyǵyn kórip otyr. Qytaı saýdagerleri qazir bankrot bolýdyń ýaıymyn da oılap otyr»,-dedi.
Al buǵan qatysty otandyq ekonomıst-sarapshy Toǵjan Shaıahmetova:
«Bizdiń ekonomıkalyq yntymaqtastyǵymyz Qytaımen tyǵyz baılanysty. Qara bazarǵa taýarlardyń 90 paıyzy Qytaı elinen keledi. Menińshe, bul arada saýdagerlerge "taýar baǵasyn ósirme" dep taǵy da aıta almaımyz. Sebebi jekelegen saýdager ol qaı kezde de naryqty baqylaıdy, artyn boljap, utylmaýdy oılaıdy. Qazaqstan jeńil ónerkásip salasyn jolǵa qoıa almady. Osydan baryp tipti biz turmysqa qajetti usaq-túıektiń ózin Qytaıdan tasımyz. Eger otandyq óndiris damyǵanda, ózimizden shyǵaratyn ónim artyp, óz-ózimizdi 80 paıyz otandyq jeńil ónerkásip ónimderimen qamtyǵanda, alańdaýǵa negiz joq der edik. Biraq qazir saýdasyn endi bastap, kásibin endi jandandyryp jatqan kásipkerler bar. Qytaıdan tikeleı jeke ózi taýar jetkizip júrgen kásipkerler bar. Olardyń "bankrot bolyp qalmaıyq" dep qorqatyn jóni bar. Sondyqtan bul arada tek Qytaı eli ǵana zardap shegedi» dep arqany keńge salyp otyra almaımyz»,-dedi.
Qarlyǵash ZARYQQANQYZY,
«Adyrna» ulttyq portaly
