Keşe elımızdıŋ Sauda jäne integrasiia ministrı Baqyt Sūltanov qazırgı uaqytta bırqatar saudagerler Qytaimen aradaǧy şekaranyŋ jabylǧanyn tiek etıp, önımderınıŋ baǧasyn kötere bastaǧanyn aitty.
«Qazırgı uaqytta bırqatar saudageler Qytaimen aradaǧy şekaranyŋ jabyluyn tiek etıp, önımderınıŋ baǧasyn kötere bastady. Osyǧan bailanysty, men Qazaqstannan Qytaiǧa, Qytaidan Qazaqstanǧa aǧylǧan tauarlar ainalymy toqtamaǧanyn habarlaimyn»- dedı Sūltanov ükımet otyrysynda.
Ministr būl baǧany qoldan köterıp, paida tabu maqsatynda osy jaǧdaidy syltau qylǧan biznesmenderdıŋ ıs-äreketı dep sanaidy.
Alaida Almatynyŋ qaza bazaryndaǧy saudagerlerdıŋ aituynşa, Qytaidan epidemiia şyqqaly baraholka atanyp ketken qara bazarda sauda-sattyq bäseŋsıgen.
Mäselen, Almatynyŋ qara bazarynda Qytaidan tıkelei kiım-keşek äkelıp satatyn saudager Güljan Ospanova «būǧan deiın kündık tabysymyz kem degende 30 myŋ teŋge bolatyn, soŋǧy ekı künde sauda joq. Müldem tiyn tüspei tūr. Onyŋ üstınde Jaŋa jyldyŋ aldynda artyq alyp qoiǧan tauarlarymyz da tauysyluǧa şaq qaldy. 15 aqpanǧa deiın «Qorǧas» beketı jabyq. Irı tauarlar tasityn tranzitter üşın şekara aşyq bolǧanymen bız tärızdı Qorǧastan tauar jetkızetın jekelegen saudagerlerge qiyn bolyp tūr» deidı.
Al bazarda avtobölşek satatyn saudager Merei Janjıgıttıŋ aituynşa, qazır saudagerlerdıŋ 70 paiyzy Qytaiǧa baruǧa jüreksınıp otyr.
«Qytaida epidemiia bolyp jatqanda, bız olardan tauar äkeluge qorqyp otyrmyz. Bızdıŋ tauarlardyŋ denı Qytai arqyly jetkızıledı. Sondyqtan äzırge tek qolda bar azyn-aulaq tauardy satyp jatyrmyz. Al ärı qarai jaǧdaiǧa bailanysty köremız»,- dedı ol.
Jalpy, halyqaralyq qarjy sarapşylarynyŋ paiymynşa, qazır Uhanda jäne Gonkongta halyq köp baratyn bazarlar, saiabaqtar jabyq. Virustyŋ örşuıne bırden bır yqpal etetındıkten Qytai bilıgı osyndai şeşım qabyldaǧan.
Bügın naq osy şeşımge qatysty halyqaralyq ekonomist-sarapşy Kristin Makarti «Qytaida bır ǧana Disneilend saiabaǧy 10 künge jabylyp edı, sol aralyqta Qytaidyŋ körgen şyǧyny 175 mln dollar boldy. Al qazır Uhanda, Gonkongta bıraz sauda ortalyqtary, bazarlar jabyq. Al būdan Qytai elı künıne qanşama mln dollar şyǧyn körıp otyr. Qytai saudagerlerı qazır bankrot boludyŋ uaiymyn da oilap otyr»,-dedı.
Al būǧan qatysty otandyq ekonomist-sarapşy Toǧjan Şaiahmetova:
«Bızdıŋ ekonomikalyq yntymaqtastyǧymyz Qytaimen tyǧyz bailanysty. Qara bazarǧa tauarlardyŋ 90 paiyzy Qytai elınen keledı. Menıŋşe, būl arada saudagerlerge "tauar baǧasyn ösırme" dep taǧy da aita almaimyz. Sebebı jekelegen saudager ol qai kezde de naryqty baqylaidy, artyn boljap, ūtylmaudy oilaidy. Qazaqstan jeŋıl önerkäsıp salasyn jolǧa qoia almady. Osydan baryp tıptı bız tūrmysqa qajettı ūsaq-tüiektıŋ özın Qytaidan tasimyz. Eger otandyq öndırıs damyǧanda, özımızden şyǧaratyn önım artyp, öz-özımızdı 80 paiyz otandyq jeŋıl önerkäsıp önımderımen qamtyǧanda, alaŋdauǧa negız joq der edık. Bıraq qazır saudasyn endı bastap, käsıbın endı jandandyryp jatqan käsıpkerler bar. Qytaidan tıkelei jeke özı tauar jetkızıp jürgen käsıpkerler bar. Olardyŋ "bankrot bolyp qalmaiyq" dep qorqatyn jönı bar. Sondyqtan būl arada tek Qytai elı ǧana zardap şegedı» dep arqany keŋge salyp otyra almaimyz»,-dedı.
Qarlyǧaş ZARYQQANQYZY,
«Adyrna» ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
