«اقپارات زامان ۇشقىرلىعىمەن ۇشتاسقاندا
عانا ۇلگىلى اقپارات بولا الادى»
ج. ابدىجادىلقىزى
(شەبەرلىك ساعاتىنداعى ساتتەن...)
تەلەجۋرناليستيكا- كامەرا الدىندا بوي تۇزەپ، حالىققا ۇتىمدى وي ايتا ءبىلۋ. ال جۋرناليست- وسى ۇتىمدى ويدى سارالاپ، باعامداپ، ماسەلەنى جاڭالىق تۇرىندە جەتكىزەتىن مامان. كەز- كەلگەن وتاندىق نەمەسە شەتەلدىك ارنالاردا ءار باعدارلامانىڭ ءوز جۇرگىزۋشىسى بولادى. ول جۋرناليستتەر كۇندەلىكتى ەل اراسىندا بولىپ جاتقان جاعىمدى نەمەسە كەرىسىنشە جاعىمسىز جاڭالىقتاردى تەلەديدارعا شىعارىپ شىندىقتى كورسەتەدى.
مىنە، وسىنداي شىندىقتى، ادىلدىكتى جاقتايتىن، قاشاندا اقتى- اق، قارانى- قارا دەپ باعالايتىن جۋرناليستتەر قوعامدا ءوز باعاسىن الادى، بەلگىلى دارەجەدە بەدەلگە يە بولادى. بۇل جۋرناليستتەردىڭ بويىنان تابىلۋى قاجەت ەڭ باستى قاسيەت.
سىز وتاندىق تەلەارنالارداعى جۋرناليستتەردى تانيسىز با؟ قانداي تەلەارنالاردى ءجيى كورەسىز دەگەن سۇراقتار اياسىندا قىزىلوردا وبلىسى شيەلى اۋدانى ورتاقشىل اۋىلىنىڭ "№150 قازاق ورتا مەكتەبى" كمم- دە باسشىلار، مۇعالىمدەر، كىشى قىزمەتكەرلەر، اۋىل تۇرعىندارى مەن وقۋشىلار اراسىندا ساۋالناما جۇرگىزدىم. ساۋالناما ناتيجەسىندە مەكتەپ ۇجىمى مەن اۋىل تۇرعىندارىنىڭ باسىم كوپشىلىگىنىڭ ويىنان شىعاتىن "ەۆرازيا 1" ارناسى بولدى. ولار وندا كوبىندە جاڭالىقتار قىزمەتى مەن رەاليتي- شوۋ باعدارلامالارىن ءجيى كورەدى ەكەن. اتاپ ايتساق "جاڭالىقتار" قىزمەتى، "Qalaýym LIVE" اتتى باعدارلامالار لەگىنىڭ تۇراقتى كورەرمەندەرى. "جاڭالىقتار" قىزمەتىنىڭ حالىققا بەرەر پايداسى وراسان زور. سەبەبى ەل اراسىنداعى ەڭ وزەكتى مالەلەلەر مەن جاڭالىقتاردان حاباردار بولىپ وتىرادى. وزدەرىنە پايدالىسىن الىپ، قاجەتتى مالىمەتتەرىن كورە الادى. ال "Qalaýym LIVE" رەاليتي- شوۋى اۋىل تۇرعىندارى اراسىندا ەرەكشە قىزىعۋشىلىق تۋدىرىپ وتىرعان باعدارلاما. ال وتاندىق تەلەجۋرناليستتەردەن كوپشىلىگى دانا نۇرجىگىت، مەيىرجان الىبەكۇلى، نارتاي ارالبايۇلى، ەرقانات كوپجاسار، اباي تۇزەلباي سىندى جۋرناليستتەردى، تەلەجۇرگىزۋشىلەردەن اساۋبەك ايىمبەت، گۇلنازيا جالعاسقىزىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى. بۇل تەلەجۋرناليستتەر وتاندىق تەلەارنالاردا ەرەكشە قولتاڭبالارىمەن تانىلىپ، حالىق جۇرەگىنەن ەرەكشە ورىن تاپقان جاندار. سودان بولسا كەرەك، جۋرناليست دەسە وسى تۇلعالاردىڭ ەسىمى- ەسىمىزگە ەرتە كەلەرى انىق.
تەلەجۋرناليستيكا قازىرگى تاڭدا قوعام ءۇشىن قانشالىقتى قاجەت؟
تەلەجۋرناليستيكا- اقپاراتپەن تانىسىپ، ونى جۇيەلى تۇردە حالىققا ورىندى جەتكىزۋ. اۋديتورياعا دايەكتى اقپاراتتى كوزبەن كورگەندەي ەتىپ جەتكىزەتىن كوگىلدىر ەكران كۇللى ادامزات ءۇشىن اسا ماڭىزدى يدەولوگيالىق قۇرال. جەر بەتىندەگى بارشا جاڭالىقتار جۋرناليستتەر ارقىلى تاراپ، حابارلانادى. اقپاراتتى ەلگە جەتكىزۋدەگى جۋرناليستتەردىڭ تاپقىرلىعى، دايەكتى شىنايىلىقپەن ۇسىنۋى، كوركەم تىلمەن كومكەرىپ، وڭدەپ، تاراتۋ تەلەجۋرناليستتەن تەرەڭ بىلىمدىلىكتى، كاسىبي شەبەرلىكتى تالاپ ەتەدى.
اقپارات عاسىرىنداعى اقپاراتتىق تەحنولوگيانىڭ دامۋ قارقىنى كوز ىلەسپەس شاپشاڭدىقپەن جۇزەگە اساتىندىعىنا كۋا بولىپ وتىرمىز..مىنە، مەنىڭدە وسى سالاعا اياق باسۋىمنىڭ بىردەن- ءبىر سەبەبى اقپارات دەگەن الىپ مۇحيتتىڭ تىلسىم قۇپياسىن اشۋعا دەگەن قۇشتارلىقتا جاتسا كەرەك.
قازىرگى تەلەارنالار ارقىلى ەل تەك جاڭالىقتاردى عانا كورىپ قويماي، ولاردان وي ءتۇيىپ، ءتالىم تاربيە الۋ كەرەك. مۇنىڭ ەل ءۇشىن پايداسى زور، ويتكەنى ونداعى ايتىلعان ءاربىر سوزدەر ادامداردى مۇقيات تىڭداۋعا نەزىزدەلسە سوزدەردىڭ كوركەمدىك ەرەكشەلىگى تىڭداۋشىنىڭ ءسوز قادىرىن تۇسىنۋگە، سوزدىك قورىن بايىتۋعا باعىتتالعان. تەلەارنالاردىڭ وسى باعىتتا اتقارىپ جاتقان جۇمىستارى كوكەيگە قونارلىق دەڭگەيدە ەمەس. دەمەك، تەلەجۇرگىزۋشىلەرگە دە وسى باعىتتى تياناقتى جەتكىزۋ ءۇشىن ازداعان جۇيەلەر جەتىسپەۋى مۇمكىن. ماسەلەن كەيبىر جاڭالىقتار قىزمەتىن جۇرگىزۋشىلەر جانە جۋرناليستتەر مالىمەتتى ايتۋ ۇستىندە قاتەلەسىپ، كەشىرىم سۇرايتىن كەزدەر كەزدەسەدى، ءتىپتى كەشىرىم سۇراماي قاتە قالپىندا ايتىپ كەتە بەرەتىندەرى بار. حالىقتىڭ نارازىلىعىن تۋدىراتىن ماسەلەلەردىڭ ءبىرى وسىندا ەكەنى راس. مۇنداي جاعدايلاردى بولدىرماۋ ءۇشىن جۇرگىزۋشىلەردى ەڭ الدىمەن باعدارلامالىق تاپسىرمالارمەن جەتكىلىكتى تۇردە سىناۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن. كەيبىر وسىنداي كەمشىلىك جىبەرەتىن تەلەجۋرناليستتەرگە كۇن سايىن، ءاردايىم، ەفير الدىندا مىندەتتى تۇردە ماشىقتانۋ قاجەت دەپ ويلايمىن.
بولاشاقتا حالىققا قاجەت جانە جوعارى دەڭگەيلى جۋرناليست بولۋ ءۇشىن قازىردەن باستان وقۋ ورىندارىنداعى ارنايى كۋرستاردان ءوتىپ، جازۋ ءىسىنىڭ ۇلگىسىن ۇيرەنىپ، دۇرىس سويلەۋدىڭ قىر سىرلارىن مەڭگەرىپ، تەلەكەلبەتتى قالاي دۇرىس جاساۋ كەرەك ەكەنىن بىلگەن دۇرىس.
كەلەشەكتە تەلەجۋرناليست بولۋدى ارماندايتىن تالاپكەرلەرگە ايتارىم: ءبىلىم، ىزدەنىس، تالپىنىس، جىگەر، شىندىقتان تايماۋ، ەڭ باستىسى سول سالانى جانىمەن ءسۇيۋ پارىز!
ەرداۋلەت قاليەۆ
قىزىلوردا وبلىسى،
شيەلى اۋدانى،
ورتاقشىل اۋىلىنىڭ
№150 قازاق ورتا مەكتەبىنىڭ
11 سىنىپ وقۋشىسى
عىلىمي- جەتەكشىسى: جيدەگۇل ابدىجادىلقىزى
