مايا بەكباەۆانىڭ قازاق ايەلدەرىنە قاتىستى ايتقانى جايلى. قازاق ايەلىن ءبىلىمسىز، تومەن ەتەكتى شۇيكەباس دەپ كورسەتۋ بۇگىن باستالعان جوق. سوۆەت يدەولوگتارى قاشان دا قازاق ايەلىن باعىنىشتى، ءبىلىمسىز، جەرگىلىكتى ءداستۇردىڭ قۇربانى ەتىپ كورسەتۋگە مۇددەلى بولعان. ويتكەنى بارلىق وتارشىلدار سياقتى، سونىڭ ارقاسىندا، سپيۆاك ايتپاقشى، "قوڭىر ءتاندى ايەلدى قوڭىر ءتاندى ەركەكتەن قۇتقارعان اق ءناسىلدى ادام" رەتىندە ورىس بەينەلى سوۆەت ۇكىمەتىن العا تارتتى.
1930-60 جج.قازاق كينوسىندا قازاق ايەلىن (رايحان، بوتاگوز، ءان قاناتىندا، تب) سيپاتتاۋدا قاشان دا اق ءناسىلدى قۇتقارۋشى كەلىپ قازاق قىزىنىڭ كوزىن اشاتىن سيۋجەتتى تالاپ ەتكەن. تالاپ ەتكەنى تۋرالى دەرەك جەتكىلىكتى. سولايشا، وسى سيپاتتاما ءبارىنىڭ ساناسىنا شەگەلەندى. كەيىنگى سوۆەت ءداۋىرى مەن ءالى كۇنگە دەيىن سول نارراتيۆكە سەنىپ جۇرگەندەر بارشىلىق. مىسالى، بەكباەۆا حانىم.
تاريحي تۇرعىدا قاراساق، ۇزاتىلعان قىزداردىڭ جاساۋىنا ابايدىڭ ولەڭدەر جيناعى، قولدان تىگىلگەن داپتەر كۇيىندە قوسىلىپ بەرىلەتىنى داستۇرگە اينالعانى ءجيى ايتىلادى (تۇرسىنبايۇلى 2016). مىرجاقىپ دۋلاتوۆتىڭ "ويان قازاعى" دا ۇزاتىلعان قىزداردىڭ ەڭ قىمبات قازىناسى قاتارىندا جاساۋىندا بولعانى ايتىلادى (دۋلاتوۆ 2004: 295). قىمبات قازىنا رەتىندە كىتاپ الاتىن قىزدار، اباي مەن مىرجاقىپتى وقيتىن قىزدار قالايشا ءبىلىمسىز بولادى؟
مۇنداي دەرەكتەر توڭكەرىسكە دەيىنگى قازاق ايەلى تۋرالى كەڭەستىك تۇسىنىكپەن ۇيلەسپەدى، يدەولوگياسىنا قولايلى بولمادى. قوعامدا ءارتۇرلى ايەلدەر بار ەكەنىن مويىنداماي، قازاق قىزىن جاپپاي تەك قانا سوۆەت وداعى كەلىپ وقىتتى، ءبىلىم بەرىپ، ادام قاتارىنا قوستى دەگەن وي ايتۋ كەرەك بولدى. مىسالى، كينەماتوگرافيا كوميتەتى "اباي اندەرى" (1946) ءفيلمىن تالقىلاعاندا اجار ء(امينا ومىرزاقوۆا), ماعىش (شولپان جانداربەكوۆا), قارلىعاش بەينەلەرىنە قاتىستى مىنانداي سىن ايتتى: «بۇلاردا قاراپايىم حالىققا ءتان ...قاراپايىمدىلىق جەتىسپەيدى، تىم ءبىلىمدى كورىنەدى» (ورتالىق ارحيۆ). ويتكەنى ولار بىلىمدىلىكتى قازاق قىزىنا قيمايدى.
سول سياقتى، تسەنزورلار فيلمدەگى راحيا قويشىباەۆا عاجاپ تەمپەرامەنتپەن سومداعان زەينەپ اقىندى اباي مەن پۋشكين پوەزياسىن ناسيحاتتاۋشى رەتىندە عانا قابىلداپ، «ايداردىڭ ءولىمى سياقتى شارىقتاۋ ساتتەردە زەينەپ ابايدىڭ اندەرىن (تاتيانانىڭ ءانى) ايتۋى كەرەك» دەپ ۇسىنعان. بۇل پىكىرلەر كەڭەستىك يدەولوگتاردىڭ قازاق ايەلدەرىنە قاشان دا تاۋەلدى، باعىنىشتى ءرول لايىق دەپ ەسەپتەگەنىن كورسەتەدى.
ال بەكباەۆا حانىم سياقتىلار سول سوۆەت وداعى قازاق قىزىنا جاماعان قامىتتى ودان ءارى جاپسىرا تۇسكىسى كەلەدى، ستەرەوتيپتەن شىققىسى كەلمەيدى، ويتكەنى الدىمەن، ايقاي ۇراننان ءارى ىزدەنىس از. ەكىنشىدەن، قازاق قىزىن كىم كەمسىتپەپ ەدى، توقپاقتاي بەرۋگە بولادى دەپ ويلايتىن شىعار.
Samal Ibrayevaنىڭ پوستىنان كەيىن كەلگەن وي. بۇل ماسەلەنىڭ ءبىر قىرى عانا، ايتپەسە ورتا، قاۋىپسىزدىك، سەزىم دەگەن جەكەلەگەن فاكتورلاردان بولەك، مىرجاقىپتىڭ جۇبايى عاينيجامال، ساكەننىڭ ايەلى گۇلبارام سياقتى اياۋلى بەينەلەر قانشاما. ابايلاماي سويلەگەن سوڭ كەشىرىم سۇراۋ ايىپ ەمەس.
ۇقساس جاڭالىقتار
