ءماجىلىس دەپۋتاتى ەدىل جاڭبىرشين قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەمەر-مينيسترىنە جولداعان دەپۋتاتتىق ساۋالىندا ەلىمىزدىڭ ىشكى ساياساتىنا سىرتقى كۇشتەردىڭ ىقپال ەتۋىنە بايلانىستى ماسەلەلەردى كوتەردى. ول بۇل ماسەلەنى مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ۇلتتىق قۇرىلتايداعى مالىمدەمەسىمەن بايلانىستىرا وتىرىپ، سىرتقى كۇشتەردىڭ ۇلتتىق مۇددەمىزگە قول سۇعۋىن سىنعا الدى.
دەپۋتاتتىڭ ايتۋىنشا، گەوساياسي ىقپالدى مەملەكەتتەر وزدەرىنىڭ جەكە مۇددەسىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ءتۇرلى ادىستەردى پايدالانىپ كەلەدى. سولاردىڭ ءبىرى – ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى جويۋعا باعىتتالعان سىرتقى ۇيىمداردىڭ جۇمىسى. اسىرەسە، اسىرەفەمينيستىك، لگبت، ەمو جانە باسقا دا سۋبمادەنيەتتىك قوزعالىستار جوسپارلى تۇردە ميلليونداعان اقش دوللارىمەن قارجىلاندىرىلىپ، ەل ىشىندە ءتۇرلى ارەكەتتەر جاسالۋدا.
بۇعان قوسا، اقش-تىڭ حالىقارالىق دامۋ اگەنتتىگى (USAID) سوڭعى ون جىلدا قازاقستاننىڭ ىشكى ساياساتىنا ىقپال ەتۋ ءۇشىن 150 ملن دوللاردان استام قاراجات بولگەنى بەلگىلى بولدى. مۇنداي قاراجاتتار كوبىنەسە، ىشكى تۇراقتىلىققا كەرى اسەر ەتەتىن ۇيىمداردى قولداۋعا باعىتتالعان.
"بىزدە شەتەلدىك گرانتتار ارقىلى قارجىلاندىرىلاتىن كەيبىر ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار ەلدەگى جاعدايدى تۇراقسىز دەپ كورسەتىپ، شىندىققا جاناسپايتىن اقپارات تاراتادى. ولارعا قازاقستاننىڭ جاقسارعانى ەمەس، شايقالعانى پايدالى. سەبەبى وزدەرىنىڭ جەكە باسىنىڭ پايداسىنا، ياعني "گۋمانيتارلىق بيزنەسىنە" قارجى كەرەك،" – دەدى ەدىل جاڭبىرشين.
دەپۋتات ەلىمىزدىڭ ىشكى ساياساتىنا سىرتقى كۇشتەردىڭ ارالاسۋىن شەكتەۋ ءۇشىن ۇكىمەتكە ناقتى شارالار قابىلداۋدى ۇسىندى:
- قارجىلىق باقىلاۋ: قارجى مينيسترلىگى مەن ءتيىستى مەملەكەتتىك ورگاندار ەلىمىزدىڭ ىشكى ساياساتىنا ارالاسۋعا باعىتتالعان سىرتتان قۇيىلعان قارجىنى انىقتاپ، ءتيىستى شارالار قابىلداۋى ءتيىس.
- قۇقىقتىق تالداۋ: شەتەلدەن قارجىلاندىرىلاتىن ۇيىمداردىڭ قىزمەتىن رەتتەيتىن زاڭنامانىڭ تيىمدىلىگىنە تالداۋ جۇرگىزۋ قاجەت.
- قاتاڭ باقىلاۋ: شەتەلدىك گرانتتار ارقىلى قارجىلاندىرىلاتىن جوبالار مەن ۇيىمداردىڭ قىزمەتىن باقىلاۋ جانە رەتتەۋ مەحانيزمدەرىن جەتىلدىرۋ كەرەك.
- ىشكى ساياسات تۇجىرىمداماسى: مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس، ەلىمىزدە تۇڭعىش رەت ىشكى ساياسات تۇجىرىمداماسى ازىرلەنەدى. بۇل قۇجات ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزدى نەگىزگە الا وتىرىپ، ەلىمىزدىڭ ىشكى تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋى قاجەت.
ەدىل ءجاڭبىرشيننىڭ ايتۋىنشا، ەگەر سىرتتان كەلەتىن قاراجات ەل ەكونوميكاسىن دامىتۋعا، ەكولوگيا مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن جاقسارتۋعا باعىتتالسا، وعان ەشقانداي كەدەرگى بولماۋى ءتيىس. الايدا ىشكى ساياساتىمىزعا قارسى، ۇلتتىق مۇددەمىزگە قايشى، تۇراقتىلىعىمىزعا نۇقسان كەلتىرەتىن جوبالاردى قارجىلاندىراتىن ۇيىمدارعا قاتاڭ توسقاۋىل قويۋ قاجەت.
