ۇلت كوسەمى. بۇگىن - ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ تۋعان كۇنى

1094
Adyrna.kz Telegram

بۇگىن الاش پارتياسىنىڭ جەتەكشىسى، ۇلت كوسەمى ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ تۋعان كۇنى. 

ول 1866 جىلى 5 ناۋرىزدا قازىرگى قاراعاندى وبلىسى، اقتوعاي اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن.

ءاليحان بوكەيحانوۆ – الاش قوزعالىسىنىڭ جەتەكشىسى، عالىم، پۋبليتسيست. ول قازاق حالقىنىڭ ساياسي، الەۋمەتتىك، مادەني دامۋىنا زور ۇلەس قوسقان تاريحي تۇلعا.

1905 جىلدان باستاپ ۇلتتىق مۇددەنى قورعاۋ جولىندا كۇرەس جۇرگىزىپ، 1917 جىلى قۇرىلعان الاش وردا ۇكىمەتىنىڭ توراعاسى بولدى.

مەملەكەتتىك دۋما دەپۋتاتى رەتىندە قازاق حالقىنىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋعا اتسالىستى. عىلىمي-اعارتۋشىلىق سالادا دا ۇلكەن ەڭبەك ءسىڭىرىپ، قازاق تاريحى، شارۋاشىلىعى مەن مادەنيەتى جونىندە زەرتتەۋلەر جازدى.

ءاليحان بوكەيحانوۆ «رەسەي. جالپى گەوگرافيالىق سيپاتتاما» اتتى كوپ تومدىق ەڭبەكتىڭ قازاق دالاسىنا ارنالعان 18-تومىنىڭ اۆتورلارىنىڭ ءبىرى بولدى.

1904 جىلى قازاق دالاسىنا قونىس اۋدارۋ قوزعالىسىن زەرتتەگەن ف.ا. شەربينا ەكسپەديتسياسىنىڭ قۇرامىندا بولىپ، جەر ماسەلەسىنە قاتىستى ماڭىزدى دەرەكتەر جيناعان.

1911-1914 جىلدارى «جاڭا ەنتسيكلوپەديالىق سوزدىكتىڭ» 4-21 تومدارىنا اۆتور رەتىندە قاتىسقان.

«قازاق» گازەتىنىڭ رەداكتورى رەتىندە ۇلتتىق سانانى وياتۋعا ۇلەس قوستى، اباي شىعارمالارىن ناسيحاتتاپ، ورىس ادەبيەتىن اۋداردى. ول قازاق جەرىن وتارلاۋعا قارسى شىعىپ، ۇلتتىق-مادەني اۆتونوميانى قۇرۋعا ۇمتىلدى.

كەڭەس بيلىگىنىڭ ۇلت ساياساتىنا قارسى بولعانى ءۇشىن 1937 جىلى 27 قىركۇيەكتە قازاقستان كەڭەستىك رەسپۋبليكالار وداعى جوعارعى سوتىنىڭ اسكەري كوللەگياسى جالعان ايىپ تاعىپ،  ءاليحان بوكەيحانوۆتى 71 جاسىندا ەلىنەن تىس جەردە – ماسكەۋدە ءولىم جازاسىنا كەسىلسىن دەگەن ۇكىم شىعاردى.

 

 

 

پىكىرلەر