اقش-تىڭ حالىقارالىق دامۋ اگەنتتىگى (USAID) قىزمەتى اينالاسىندا داۋ-دامايلار توقتاماي وتىر. كۇن سايىن جاڭا ايىپتاۋلار شىعىپ، كەيىنگى ۋاقىتتا الەم ەلدەرىندەگى ساياساتكەرلەر مەن پىكىر كوشباسشىلارىنىڭ وسى اگەنتتىكتى سىناۋى ونىڭ قىزمەتىنىڭ كۇشەيۋىنە سەبەپ بولۋدا. وسىعان بايلانىستى CMN.KZ تىلشىسى قازاقستانداعى قانداي كومپانيالار مەن ادامدار شەتەلدەن اقشا العانىن، ولاردى كىمدەر باسقارىپ وتىرعانىن جانە ولار الداعى ۋاقىتتا نە ىستەيتىنىن بىلۋگە تىرىستى.
ەسكە سالساق، بيىلعى جىلدىڭ باسىندا اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ اگەنتتىك قىزمەتىن قايتا قاراۋدى تالاپ ەتكەن بولاتىن. ال كاسىپكەر يلون ماسك USAID-ءتى «قىلمىستىق ۇيىم» دەپ اتاپ، ونى جابۋعا شاقىرعان ەدى.
جاقىندا بۇل تاقىرىپ تاعى دا جالعاسىن تاپتى. ترامپتىڭ ارنايى ەلشىسى امەريكالىق سالىق تولەۋشىلەرى قارجىلاندىراتىن «ازاتتىق راديوسى» مەن «امەريكا داۋىسى» راديوستانتسيالارىن جابۋدى ۇسىندى.
بۇل اقپارات قۇرالدارى «ەشكىمگە قىزىق ەمەس، ءوز-وزىمەن سويلەسەتىن جانە جىلىنا ميلليارد دوللاردى ورتەپ جىبەرەتىن راديكال سولشىل جىندىلارمەن تولتىرىلعان» دەپ سيپاتتالدى.
قانشا ۇەۇ مەن بەلسەندىلەر قارجى الادى؟
قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستانداعى ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار (ۇەۇ) مەن بەلسەندىلەردىڭ قانشاسى شەتەلدەن قارجىلاندىراتىنىن انىقتاۋ وڭاي ەمەس. ۇيىمنىڭ سايتى جۇمىس ىستەمەيدى، ال امان قالعان ارحيۆتەر تولىق سۋرەت بەرە المايدى، سەبەبى اگەنتتىك قازاقستاندا 33 جىل بويى كوپتەگەن جوبالاردى جۇزەگە اسىردى. دەگەنمەن، اشىق دەرەككوزدەر ارقىلى الىنعان اقپاراتتار مىناداي:
قازاقستاندا USAID اگەنتتىگى وزدەرىنىڭ ايتۋىنشا، زاڭ ۇستەمدىگىن كۇشەيتۋ، ينۆەستيتسيالىق احۋالدى جاقسارتۋ جانە ازاماتتىق قوعامدى دامىتۋعا باعىتتالعان جوبالاردى بەلسەندى تۇردە قولدادى. بەنەفيتسيارلار اراسىندا باق، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار جانە جەكە بەلسەندىلەر، سونىڭ ىشىندە لگبت+ قۇقىقتارى مەن گەندەرلىك تەڭدىكپەن بايلانىستى ادامدار بولدى. 2001 جىلدان 2024 جىلعا دەيىنگى ارالىقتا جالپى قارجىلاندىرۋ كولەمى شامامەن 2,07 ميلليارد دوللاردى قۇرادى. بۇل تۋرالى اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتىنىڭ سايتىنداعى بىرىكتىرىلگەن اقپاراتتا ايتىلعان.
قازىرگى تاڭدا قازاقستاندا شامامەن 200 ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىم شەتەلدىك قارجىلاندىرۋ الىپ وتىرعانى بەلگىلى. ولاردىڭ 70%-ى اقش-تىڭ ءتۇرلى كوزدەرى ارقىلى قارجىلاندىرىلعان. ۇكىمەتتىڭ رەسمي مالىمەتتەرىنە سايكەس، ونىڭ ىشىندە، قحپ فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتى يرينا سميرنوۆا ايتقانداي، ەلدە 165 ءتۇرلى دونور گرانتتار ۇسىنادى. ولاردىڭ 53-ءى – حالىقارالىق ۇيىمدار، 31-ءى – شەتەلدىك مەملەكەتتىك ۇيىمدار، 81-ءى – شەتەلدىك جانە قازاقستاندىق ۇەۇ-دار.
دەگەنمەن، 2024 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي USAID قازاقستاندا 27 جوبانى جۇزەگە اسىرىپ جاتقان، ونىڭ 15-ءى ايماقتىق، 12-ءى ۇلتتىق جوبالار. سونىمەن قاتار، USAID كوبىنەسە حالىقارالىق ۇەۇ-داردىڭ كەڭ اۋقىمدى دەلدالدار جەلىسىن پايدالاندى. مىسالى، قازاقستانداعى باق ءۇشىن USAID شەتەلدەن قارجىلاندىرۋدىڭ جالعىز كوزى بولعان جوق: بىرەۋلەر «ادەناۋەر» قورى، بىرەۋلەر «ەبەرت» قورى، بىرەۋلەر «سوروس» قورى ارقىلى قارجى العان، سونداي-اق، «ەۋرازيا ورتالىق ازيا قورى» ارقىلى دا كومەك كورسەتىلگەن.
ءبىز انىقتاعانداي، تەك ەكى قازاقستاندىق ۇەۇ تىكەلەي قارجىلاندىرىلعان – «قادىر-قاسيەت» قق جانە «دەسەنتا» قق.
«قادىر-قاسيەت» قق («ادام قۇقىقتارى: ايەلدەر مەن بالالار» جوباسى) 750 مىڭ دوللار بيۋدجەتى بار جوباسىنىڭ قارجىلاندىرۋى وتكەن جىلى توقتاتىلدى. توقتاتۋ سەبەبى رەتىندە USAID جۇرگىزگەن كامەرالدى تەكسەرىس بارىسىندا ۇيىم جەتەكشىسى انارا يبراەۆانىڭ قارجىلىق مەنەدجمەنت ساياساتىنداعى زاڭ بۇزۋشىلىقتار مەن جوبانىڭ نەگىزگى ناتيجەلەرىنە قول جەتكىزىلمەگەنى كورسەتىلدى.
«قادىر-قاسيەت» قورى 2010 جىلدان بەرى جۇمىس ىستەپ كەلەدى، ازاماتتىق بەلسەندىلەر مەن قۇقىق قورعاۋشىلاردى زاڭدىق قولداۋ جانە قورعاۋمەن اينالىسادى. ۇيىمنىڭ توعىز قۇرىلتايشىسى بار، ولاردىڭ اراسىندا تانىمال قۇقىق قورعاۋشى، بۇرىنعى «ادام قۇقىقتارى بيۋروسىنىڭ» جەتەكشىسى ەۆگەني جوۆتيس بار. سالىقتارى - 2015 جىلدان بەرى 67 ملن تەڭگە، ونىڭ 9 ملن تەڭگەسى 2024 جىلى تولەنگەن.
CMN.KZ ءتىلشىسى قوردىڭ بارلىق بايلانىس دەرەكتەرى بويىنشا ولارمەن بايلانىسۋعا تىرىستى. بىراق ولار ءوشىرۋلى بولدى. ءبىز پوشتاعا سۇراقتار جولداپ، ولاردىڭ دونورىمەن بايلانىستى جاعدايدى ءتۇسىندىرىپ، بولاشاق جوسپارلارى تۋرالى سۇرادىق.
«دەسەنتا» پاۆلوداردا جۇمىس ىستەيدى، ولار الەۋمەتتىك جانە ماركەتينگتىك زەرتتەۋلەر، كونسالتينگ، ترەنينگتەر، ازاماتتىق باستامالاردى قولداۋ سياقتى جۇمىستارمەن اينالىسادى. قۇرىلتايشىلارى – سەرگەي گۋلياەۆ جانە كونستانتين كوۆتۋنەتس. سالىقتارى - 2015 جىلدان بەرى 55 ملن تەڭگە، ونىڭ 17 ملن تەڭگەسى 2024 جىلى تولەنگەن.
CMN.KZ ءتىلشىسى بۇل ۇيىممەن دە بايلانىسۋعا تىرىستى. جۋرناليستەرگە قوردىڭ قىزمەتى تۋرالى اقپاراتتىڭ نەگە قاجەت ەكەنىن سۇرادى. بارلىعىن تۇسىندىرگەن سوڭ، ولار قايتا قوڭىراۋ شالاتىنىن ايتتى. الايدا، جاريالانىم ساتىنە دەيىن قوڭىراۋ شالمادى.
بىراق بىزگە قازىرگى ۋاقىتتا «قازاقستاندىق حالىقارالىق ادام قۇقىقتارى بيۋروسى» (قحاقب) رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگىن باسقارۋشى دەنيس دجيۆاگا جاۋاپ بەردى. ول جاعدايعا قاتىستى پىكىرىندە، ورتالىق ازياداعى ۇەۇ-دار قارجىلاندىرۋدىڭ جەتىسپەۋشىلىگىنەن ايتارلىقتاي زارداپ شەگۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتتى. سونىمەن قاتار، ساراپشى ولاردىڭ جوباسى USAID-پەن سونشالىقتى تىعىز بايلانىستى بولماعاندىقتان، ايتارلىقتاي اسەر بولمايتىنىن اتاپ ءوتتى.
«USAID-پەن جۇمىس ىستەيتىن بارلىق ۇەۇ-دارعا، مەملەكەتتىك دەپارتامەنتتەن كومەك العاندارعا، جوبالاردىڭ توقتاتىلعانى تۋرالى حاتتار كەلدى. قحاقب-نىڭ امەريكالىقتارمەن سونشالىقتى كوپ جوبالارى جوق، سوندىقتان ترامپتىڭ جارلىعى بىزگە ايتارلىقتاي اسەر ەتپەيدى. قازاقستان مەن ورتالىق ازياعا اقش-تىڭ كومەگى تولىعىمەن توقتايدى دەپ ويلامايمىن، بىراق كەيبىر جوبالار قايتا قارالۋى مۇمكىن. ءبىز كەمسىتۋشىلىك، لگبت قاۋىمداستىقتارىنا قولداۋ كورسەتۋ جانە ت.ب. تۋرالى ايتىپ وتىرمىز - پرەزيدەنت ترامپ مۇنى قولدامايتىنىن مالىمدەدى»، دەدى ول.
سونىمەن قاتار، دجيۆاگا باسقا گرانت بەرۋشىلەردىڭ اقش-تى اۋىستىرۋ وڭاي بولمايتىنىن، ەگەر مۇمكىن بولسا، ايتا وتىرىپ، ەۋروپادان كەلگەن گرانت بەرۋشىلەردىڭ قازىرگى ۋاقىتتا قارجىلىق قيىندىقتارعا تاپ بولىپ، ايتارلىقتاي قاراجات ءبولۋى ەكىتالاي ەكەنىن ايتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، كوپتەگەن امەريكالىق جوبالار قىزىقتى جانە ماڭىزدى بولعانىمەن، بيۋرو كەيبىرىن سىنعا العان.
«كەيبىرەۋلەر شىنىمەن دە: بۇل اقشا قايدا كەتىپ جاتىر؟ دەپ سۇرادى. سونىمەن قاتار، بيۋدجەتتى جىل سايىن جوسپارلايدى، ال جىل باستالىپ كەتكەن. حالىقارالىق ۇيىمدار سونشالىقتى ءموبيلدى ەمەس، بارلىق بيۋدجەتتى تەز ارادا قايتا قاراۋ مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان كوپتەگەن ۇيىمدار ءۇشىن بيىلعى جىل قيىن بولادى، سەبەبى ولار كەلەسى جارتى جىلدىق نەمەسە ءتىپتى 2026 جىلعا ارنالعان جوبالارعا عانا ءۇمىت ارتا الادى»، – دەپ تۇيىندەدى دەنيس دجيۆاگا.
سودان كەيىن CMN.KZ Internews ۇيىمىمەن بايلانىسۋعا تىرىستى – بۇل كوممەرتسيالىق ەمەس ۇيىم، ول باق-تى قولداپ، جۋرناليستەردى وقىتىپ، گرانتتار بولەتىن، سونىمەن قاتار USAID قۇرىلىمدارىنان قارجىلاندىرىلعان. Internews Network قازاقستانداعى وكىلدىگىنىڭ سالىقتارى - 2015 جىلدان بەرى 153,3 ملن تەڭگە، ونىڭ 26,9 ملن تەڭگەسى 2024 جىلى تولەنگەن. باسشىسى – مارات بيعاليەۆ.
ۇلكەن جوبالاردىڭ ءبىرى – 2023 جىلى باستالعان «ورتالىق ازيادا تەڭگەرىمدى جانە سەنىمدى اقپاراتتى قولداۋ» (CAIIA) جوباسى (2028 جىلعا دەيىن جالعاسۋى ءتيىس). سونىمەن قاتار، اگەنتتىك ۇيىمنىڭ جالعىز دونورى ەمەس: امەريكالىق Internews سايتىنا جاريالانعان دونورلار تىزىمىندە روكفەللەر وتباسىلىق قورلارى جانە باسقا دا قورلار بار.
وكىنىشكە قاراي، كورسەتىلگەن تەلەفون نومىرىنە ۇزاق قوڭىراۋ شالعاننان كەيىن ەشكىم جاۋاپ بەرمەدى. ءبىز پوشتاعا سۇراۋ جىبەرىپ، ولاردىڭ دونورىمەن بايلانىستى جاعدايدى ءتۇسىندىرىپ، بولاشاق جوسپارلارى تۋرالى سۇرادىق.
تاعى دا بەلگىلى بولعانى، USAID – مەدياNet حالىقارالىق جۋرناليستيكا ورتالىعىنىڭ ءبىر دەمەۋشىسى، ول مەديا ءبىلىم بەرۋ سالاسىن دامىتۋدا جۇمىس ىستەيدى. سونداي-اق، «قۇقىقتىق مەدياورتالىقپەن» بىرقاتار بىرلەسكەن جوبالارى بولدى. وكىنىشكە قاراي، بۇل ۇيىمدار دا ءبىزدىڭ قوڭىراۋلارىمىزعا جاۋاپ بەرگەن جوق. ءبىز «ازاتتىق راديوسىمەن» دە بايلانىسۋعا تىرىستىق. الايدا بىزگە دەرەۋ رەسمي سۇراۋ جىبەرۋ كەرەگى ايتىلدى، ونى دا جاسادىق. جاۋاپ ءالى كەلگەن جوق.
تاعى كىم جانە ولار قالاي ءومىر سۇرەدى؟
USAID-تىڭ قازاقستانداعى لگبت-قاۋىمداستىعىنا قولداۋ كورسەتۋ جوبالارى ەرەكشە نازار اۋدارادى. مىسالى، وتكەن جىلى حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ، ونىڭ ىشىندە USAID-ءتىڭ قولداۋىمەن جاسالعان، لگبت-جاسوسپىرىمدەرگە ارنالعان سايت قوعامدا ۇلكەن نارازىلىق تۋعىزدى.
قازاقستاندىق ينتەرنەت كەڭىستىگىندە وسى ۇيىمدار تۋرالى ءارتۇرلى اقپارات تابۋعا بولادى. شىندىعى بەلگىسىز، بىراق اقپاراتتار بويىنشا، امەريكالىق جانە ەۋروپالىق قارجى الۋشىلار اراسىندا «فەمينيتا» قوزعالىسىنىڭ بەلگىلى جەتەكشىلەرى جانار سەكەرباەۆا مەن گۇلزادا سەرجان بار. ءتىپتى، ولار 160 ملن تەڭگە كولەمىندە قارجى العان دەپ ايتىلادى. بۇل قاراجات «نورۆەگيالىق حەلسينك كوميتەتى»، «ILGA-Europe»، «ەۋرازيا قورى ورتالىق ازيا»، «COC Nederland»، «NED» جانە «NDI» سياقتى قۇرىلىمدار ارقىلى بەرىلگەن. سونىمەن قاتار، ورتالىق ازياداعى لگبت باستامالارىن قورعاۋدى كەڭەيتۋگە ارنالعان ILGA-Europe تاراپىنان جاسىرىن ستراتەگيالىق جوبانى قۇرۋ تالقىلانعان.
CMN.KZ ءتىلشىسى «فەمينيتا» فەمينيستىك باستاماسىنىڭ تەڭ قۇرىلتايشىسى ءارى لگبت بەلسەندىسى جانار سەكەرباەۆامەن بايلانىسقا شىقتى.
«بىرىنشىدەن، ءبىز USAID-پەن 10 جىلدىق جۇمىسىمىزدا بىردە-ءبىر جوبا جۇرگىزگەن جوقپىز دەپ راستاعىم كەلەدى. ادامدارعا بىردەن ايتامىن، مەن، گۋلزادا سەرجان، اسەم جاپيشەۆا، ەۆگەني جوۆتيس جانە باسقالاردىڭ اقشا الۋ تۋرالى ايتىلعان ۆيدەولارى مەن حابارلامالارى — مونتاجدالعان فەيك. مەنىڭ بولجامىم بويىنشا، بۇل بارلىق نارسە – قارا PR جانە ءبىزدىڭ ۇكىمەتكە اسەر ەتۋ ءۇشىن جاسالعان تاپسىرىس. تەك لگبت توپتارى بويىنشا عانا ەمەس، ميگرانتتار مەن ايەلدەر ماسەلەلەرى بويىنشا دا وسىنداي. ءيا، بىزدە باسقا سەرىكتەستەر بولۋى مۇمكىن. ءيا، ولار شەتەلدەن بولۋى مۇمكىن. بىراق ءبىز باسقا ەلدەرمەن، ونىڭ ىشىندە وڭتۇستىك ازيامەن نەمەسە اقش-پەن جۇمىس ىستەۋگە ءماجبۇرمىز، سەبەبى قازاقستاندا مۇنداي جوبالار جوق. بىراق بۇل ءبىز USAID نەمەسە اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتىنە تاۋەلدىمىز دەگەندى بىلدىرمەيدى. جوسپارلارىمىز بويىنشا، ءوز باستامامىزدى ءارى قاراي دامىتۋدى جالعاستىرامىز. كوپتەگەن جوبالارىمىز بار، ولار جاقىن ارادا ءبىزدىڭ پارلامەنت مۇشەلەرىن «قۋانتاتىن» بولادى. ءتىپتى بىزدە بىردە-ءبىر سەرىكتەس قالماسا دا، وسى ءىس-شارالاردى وتكىزەمىز»، – دەپ حابارلادى جانار سەكەرباەۆا.
وسى وقيعاعا «Oyan, Qazaqstan» قوزعالىسىنىڭ بەلسەندىلەرى دە قاتىستى، ولار بەلگىلى ءبىر وپپوزيتسيالىق قىزمەتىمەن تانىمال. بىراق ولاردىڭ وكىلدەرى بىزگە پىكىر بىلدىرۋدەن تىكەلەي باس تارتتى. سول سياقتى، حالىقارالىق ءسوز بوستاندىعىن قورعاۋ قورىنىڭ پرەزيدەنتى قارلىعاش جامانقۇلوۆا دا «USAID جاعدايى تۋرالى پىكىر بىلدىرمەيمىن» دەپ جاۋاپ بەردى. سونىمەن قاتار، ول جەكە ءوزى بۇل ۇيىمنان گرانت المايتىنىن ايتتى.
ايتا كەتسەك، USAID – 1961 جىلى قۇرىلعان ۇيىم، ۇزاق ۋاقىت بويى اقش سىرتقى ساياساتىنىڭ قۇرالى بولىپ كەلدى. تەك 2024 جىلى USAID قازاقستاندا كەلەسى ۇيىمدار مەن جوبالاردى قارجىلاندىردى:
«فەميلي حەلس ينتەرنەشنل» وكىلدىگى، «Answer» قوعامدىق قورى، «تى نە ودين» قوعامدىق قورى، «تۆوي مير» قوعامدىق قورى، «تاۋان» قوعامدىق قورى، «ەفيۋ كازاحستان» قوعامدىق قورى، «قوستاناي وبلىستىق كىتاپحاناشىلار اسسوتسياتسياسى» قوعامدىق ۇيىمى، «رودنيك» ايەلدەر مەن بالالارعا الەۋمەتتىك-پسيحولوگيالىق وڭالتۋ جانە بەيىمدەۋ ورتالىعى قوعامدىق قورى، «دامىتۋ» قوعامدىق قورى، «كايسار» قوعامدىق قورى، «كىشى كاسىپكەرلەر ايەلدەر قوعامى» قوعامدىق ۇيىمى، «ESD Central Asia» قوعامدىق قورى، «FemAgora» قوعامدىق قورى، «زۋبر» الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىك قورى، «كامەدا» قوعامدىق قورى جانە «الەۋمەتتىك تەحنولوگيالاردى دامىتۋ اسسوتسياتسياسى» زاڭدى تۇلعالار بىرلەستىگى.
جالپى تىزىمدە ءوز باعدارلامالارى بار ءىرى ۇيىمدار دا بار. مىسالى، 2024 جىلى ددۇ قازاقستاندا بىرىككەن دەنساۋلىق ساقتاۋ جوباسىن ىسكە اسىردى. يۋنيسەف قازاقستانداعى پاندەمياعا دايىندىقتى قامتاماسىز ەتۋ جانە قاۋىمداستىقتاردى الدىن الۋ شارالارىنا تارتۋ تۋرالى اقپاراتتاندىرۋمەن اينالىستى.
باسقا ۇيىمدار:
«امەريكاندىق ادۆوكاتتار اسسوتسياتسياسى» – قازاقستانداعى زاڭ ۇستەمدىگى (KROL). باسشىسى – شولپان تاشمۇحامبەتوۆا (ونىڭ قازاقستانداعى ارىپتەستەرى CMN.KZ تىلشىسىنە بايلانىس اقپاراتىن بەرە المادى، سەبەبى ولار بۇل ادامدى بىلمەيدى جانە بايلانىس جوق ەكەندىگىن ايتتى. ماقالا جاريالانعان كەزدە كورسەتىلگەن ەلەكتروندى پوشتاعا جاۋاپ قايتارىلمادى – رەد.).
«Winrock International» – ورتالىق ازياداعى قاۋىپسىز ميگراتسيا. وكىلدىگى باسشىسى – زاۋرەش پەرنەباەۆا (كورسەتىلگەن بايلانىس بويىنشا جاۋاپ الىنبادى – رەد.).
«EURASIA FOUNDATION» – ورتالىق ازياداعى الەۋمەتتىك يننوۆاتسيالار، ازاماتتىق قوعامدى قولداۋ. وكىلدىگى باسشىسى – ازاليا ايداربەكوۆا (بايلانىسقا شىققان جوق – رەد.).
USAID قارجىلاندىراتىن ۇيىمدار مەن جوبالاردىڭ ءارتۇرلى ءمان-جايى مەن باعىتتارى تۋرالى تىكەلەي سۇراقتارعا جاۋاپ بەرمەگەن نەمەسە ءۇنسىز قالعان وكىلدەردىڭ بولۋى كوپ نارسەنى ايتادى.
الەم مەن قازاقستانداعى قاتىناس
شىندىقتى ىزدەۋدە اگەنتتىكتىڭ جاريالاماعان ارەكەتتەرى تۋرالى دالەلدەر كۇن سايىن پايدا بولۋدا. جوعارىدا ايتىلعان جوبالارمەن قاتار، ال-كايدامەن بايلانىسقان سودىرلارعا اس ازىرلەۋ، اۋعانستاندا گەروين ءوسىرۋ ءۇشىن پايدالانىلاتىن سۋارۋ ارنالارىنىڭ قۇرىلىسىن سالۋ جانە كەيىن الەمدەگى ەڭ ايگىلى تەرروريستتەردىڭ بىرىنە اينالعان «ال-كايدا» جەتەكشىسى انۆار ءال-اۆلاكيدىڭ ءبىلىم الۋىن قارجىلاندىرۋ سياقتى فاكتىلەر قاتار قويىلادى.
ازەربايجاندا وسى ۋاقىتقا دەيىن USAID قىزمەتى توقتاتىلدى. ال كەيبىر دەپۋتاتتار مەن قوعام قايراتكەرلەرى قازاقستاندا ءدال وسىنداي شەشىم قابىلداۋدى تالاپ ەتە باستادى.
سونىمەن قاتار، epetition.kz سايتىندا USAID وكىلدىگىن جابۋ جانە لگبت ۇيىمدارىنا قارجىلاندىرۋدى تىيىم سالۋ تۋرالى پەتيتسيا پايدا بولدى. ءوتىنىش بەرۋشى قازاقستان ۇكىمەتىنەن وسى ۇيىمداردىڭ قارجىلاندىرۋىن، باعىتتارىن، ماقساتتارىن، قىزمەتىن جانە ناسيحاتتاۋ جۇمىستارىن تولىق تەكسەرۋدى تالاپ ەتۋدە. جالپى، كونسوليداتسيالانعان پىكىر بويىنشا ماسەلەنى شەشۋدىڭ ءبىر جولى – قازاقستاننىڭ ۇەۇ-دارى مەن باق-تارىنا بولىنەتىن شەتەلدىك گرانتتاردى تولىق تەكسەرۋدەن وتكىزۋ.
وسىلايشا، «تىزبەكتىڭ» كورىنەتىن كۇردەلىلىگىنە قاراماستان، سىرتقى قارجىلاندىرۋ سول نەمەسە باسقا جولمەن بىردەي كوزدەردەن كەلەدى. ولاردىڭ بارلىعى دەرلىك شەتەلدە زەرتتەۋلەرگە، دەموكراتيا مەن ادام قۇقىقتارىن دامىتۋعا ميلليونداعان دوللار گرانت الادى.
وكىنىشكە قاراي، ناقتى ساندار تۋرالى تولىق مالىمەت بەرۋ مۇمكىن ەمەس. سەبەبى، بۇل اقپارات قۇپيا بولىپ، تەك «قىزمەتتىك پايدالانۋعا» ارنالعان.
