Qazaqtyń asa kórnekti aǵartýshysy, qoǵam qaıratkeri Mirjaqyp Dýlatulynyń óz qolymen jazǵan qoljazbasy tabyldy. Bul týraly búgin, 10 aqpanda Muhtar Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń jetekshi ǵylymı qyzmetkerleri Nasıhat Mursalımova men Janat Saltaqova málim etti, dep habarlaıdy «Adyrna» tilshisi.
Qoljazbada aqynnyń sol kezdegi Qazaqstan baspasóz komıtetiniń baspasóz bóliminen «Eńbekshi qazaq» gazetinde jarııalanǵan jaladan ózin qorǵaýyn, máseleni oń sheship berýin ótinedi.
«Hat 1926 jyly 9 qyrkúıekte tóte jazýmen, qyzyl sııada jazylǵan. Kólemi – 2 bet. Qoljazbanyń sońǵy jaǵynda M. Dýlat (Madııar) dep qol qoıylǵan», - dep túsindirdi ınstıtýttyń baspasóz qyzmeti.
Áýezov atyndaǵy ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń baspasóz qyzmeti taratqan málimette "jala" týraly taratyp aıtylmaǵan.
Belgilisi - Mirjaqyptyń «Eńbekshi qazaq» gazetiniń 1926 jylǵy 8 shildedegi №145 sanynda jarııalanǵan «On altynyń oırany» atty 1916 jylǵy atyshýly oqıǵanyń aqıqatyn aıtqan maqalasy bar. Munymen qosa «Jańa mektep» jýrnalynyń 1926 jylǵy №11-12-13 sandarynda «Torǵaı ýezindegi 1916 jyl ýaqıǵasy» atty «Torǵaılyq» degen búrkenshik atpen M.Dýlatovtyń kólemdi maqalasy jarııalandy. Onyń maqalasynyń basy «Tatyr soǵysy» dep atalyp, onda maýsym jarlyǵyna qarsy kelgenderdi basýǵa Torǵaı ýezi basshysy Tkachenkonyń basshylyǵymen 80 shamaly atty kazaktyń eldi dúrliktirip, ustalǵandardy uryp-soqqandyǵy aıtylady.
Jýrnalıst, jazýshy Jumat Ánesulynyń jazýynsha, 1921-1922-jyldarǵy asharshylyq ta eldi kúızeltip jiberdi. El endi eńsesin kótere bergende, tap kúresi, dinge qarsy kúres kúsheıe tústi. Qazaq eline kelgen eń úlken aýyrtpalyq Qazaq úkimetiniń basyna Goloekın kelgennen keıin bastaldy. Eń áýeli ol A.Baıtursynov negizin qalaǵan tótenshe ǵaripti latynshaǵa kóshirý máselesin kóterdi. Odan keıin baılardy kámpeskeleý naýqanyn bastap ketti. Goloekınniń osy áńgúdik saıasatynan keıin statıstıkalyq derekterge qaraǵanda, qazaqtyń jalpy sany eki esege jýyq kemigen. Mal basy eń tómengi kórsetkishke jetip, nátıjesi el 1932-1933-jyldary taǵy da ashtyqqa ushyraǵan. Goloekın alqaly jıyndarda tap kúresin ýshyqtyra tústi. Ásirese, Alashtyń oqyǵan azamattaryna qysym kórsetýdi, qýǵyndaýdy kúsheıtti.
Aqyrynda 1928 jyly M.Dýlatovty Qyzylordada qyzmet istep júrgen jerinen tutqyndalady. Birer kúnniń ishinde A.Baıtursynov, H.Dosmuhanbetov, M.Áýezov, J.Aqbaev jáne basqada kóptegen Alash qaıratkerleride túrmege jabylǵan. A.Baıtursynov bastaǵan bir topty sosyn Almaty túrmesine jóneltken. M.Dýlatov, Iýsýpov, J.Aımaýytovty Máskeýdiń Býtyrka túrmesine aparyp, M.Dýlatovty jalǵyz kisilik kameraǵa qamaǵan. Aıaýly Jahańa (Mirjaqyp) qaǵaz qalam bermegen, hat jazýǵa ruqsat etpegen. M.Dýlatovtyń Alash partııasynyń beldi kósemderiniń biri bolǵanyn Qazaq avtonomııasyn basqaryp turǵan Goloekın de, NKVD-nyń komıssary Dzerjınskıı de jaqsy bilgen. Býtyrkada M.Dýlatovtyń óte qatań jaǵdaıda ustalýy da osylardyń tikeleı buıryǵymen istelgen deýge bolady.
Tek, eki jyldan keıin, 1931 jyly Máskeýde úshtik sot bolyp, M.Dýlatovty Aqteńizdegi Sosnove aralyna aıdaýǵa jiberedi. Býtyrkada jatqanda astma aýrýyna ushyraǵan Mirjaqyptyń dertin Sosnovekiniń ylǵaldy aýasy odan ári asqyndyryp jibergen. Sońynan Mirjaqyptyń sondaǵy lazarette baqılyq bolǵany aıtylady.
