اراب بولعىم كەلەدى، اراب بولعىم،
سالت-داستۇردەن حابارسىز، جاڭا تۋعان
وسى كۇندەرى نەگە عانا اراب بولىپ تۋمادىم ەكەن دەپ قاتتى وكىنىپ ءجۇرمىن. وللاحي، راس ءسوزىم. وكىنىشتەن كۇندە بارماعىمدى شايناپ، ءتىپتى تىرناعىمدى جۇلىم-جۇلىم ەتتىم.
قۇداي-اۋ، قازاقتىڭ بۇكىل ءسوزى ارابتان شىعىپتى عوي. ءبىز ءۇشىن سونشاما ءسوز ويلاپ تاۋىپتى. سوندا دا دىم راحمەتىمىز جوق. ءتىلىمىز باي حالىقپىز دەپ كەلىپ كۇپسىنەمىز. ءسويتىپ اللانىڭ ەڭ سۇيىكتى ۇلتى اراپقا ءتىل تيگىزىپ قويىپ، كۇپىرلىك ايتقانىمىزدى اڭدامايمىز. وزىمىزگە دە وبال جوق.
بۇكىل-بۇكىل سالت-ءداستۇرىمىز دە ارابتاردان ەكەن عوي، قۇرىسىن. سەنبەسەڭىز، الگى سالت-ءداستۇر تۋرالى سارى كىتاپتاردى وقىڭىز. پايعامبارلار مەن ساحابالار جول ءجۇرىپ بارا جاتىپ، ءتىپتى كەيدە اسىعىپ ءبىر جاققا كەتىپ بارا جاتىپ-اق قازاقتىڭ ءبىر نەبىر ءداستۇرىن شىعارىپ كەتە بەرىپتى عوي، اينالايىن جارىقتىقتار. اللاعا شۇكىر، سالت-داستۇرلەرىمىزدىڭ اۆتورلارى ارابتار، ونىڭ ارعى جاعىندا ولاردىڭ جەبىرەي جۇراعاتى ەكەنىن ءبىلىپ، توبەم كوككە ءبىر ەلى جەتپەي ماقتانىىىپ وتىرمىن. قازاق اتا-بابالارىمىز قۇر مال باعىپ جۇرە بەرمەي وزدەرى ءبىر “اۆتورلىق” سالت-ءداستۇر ويلاپ تاپسا، قايتەدى، ەي؟
مال باعىپ دەمەكشى، جىلقىنى دا ەڭ العاش قولعا ۇيرەتكەن ارابتار ەكەن. ول تۋرالى سەنىمدى حاديستەر دە بار. جىلقىنى العاش قولعا ۇيرەتكەن يسمايىل پايعامبارىمىز ەكەن. بۇل - فاكت! ارحەولوگيا، عىلىم، بوتاي مادەنيەتى دەپ ءبىزدىڭ باسىمىزدى بوسقا قاتىرىپ كەلىپتى عوي. مۇنىڭ ءبارى ساياسات! ءارى-بەرىدەن سوڭ قازاقتى اراب بابالارىنا قارسى قويۋ ساياساتى! ەندى كەلىپ كوشپەلى مادەنيەت، ۇلى دالا مادەنيەتى دەپ بوسەمىز. مۇلدە دۇرىس ەمەس. ۇلى اراب مادەنيەتىنىڭ وكىلىمىز دەسەك، قانداي جاراسىمدى، ءيا؟! اراب اتالارىمىز ءبىز ءۇشىن تاعى نە ىستەمەدى؟
قاسيەتتى جەردە تۇراتىن قاسيەتتى ۇلت ارابتارعا ءجيى-ءجيى بارىپ تۇرۋ كەرەك! “اراب بولماساڭ دا ۇقساپ باق” دەيدى اتام قازاق. ءوز باسىم جاقىندا مەككەگە 100 مارتە بارىپ كەلىپ سونى جۇلىزداردىڭ ءبارىن شاقىرىپ توي جاسادىم. بۇل ءالى دە از. 1000 مارتە بارىپ دۇبىرلەتىپ ۇلان-اسىر توي جاسايمىن ءالى. ارابتىڭ جىلقىلارىمەن مىنا دالانى شاڭداتىپ بايگە دە وتكىزەمىن.
ايتپاقشى، ۇمىتىپ بارادى ەكەنمىن. قاسيەتتى ارابتىڭ سۋىن اكەلىپ ىشەمىن. مەككەدە اعاتىن ءزام-ءزام سۋ عوي. وعان شامالى بىلەتىن شالا-شارپى ارابشا دۇعالارىمدى ايتىپ جىبەرسەم، قۇرامى دا تازا “ارابسكيگە” اينالادى.
ارابتىڭ كيىمىن كيىپ، ميسۋاعىمەن ءتىس تازالاپ، ءشايىن ءىشىپ، قۇرماسىمەن اۋىز اشىپ، بارىمدى-جانىمدى سالىپ قىزمەت ەتەمىن. ء“تىرى بولسام، ارابقا قىزمەت ەتپەي قويمايمىن” دەپتى عوي ءبىر اتام. مەن دە سوعان 200 پايىز قوسىلامىن. جاتسام-تۇرسام، قاسيەتتى اراب ۇلتىن قايتسەم بايىتامىن دەپ، وي كەشىرىڭىز، مەككە مەن مەدينەدە اللا جولىندا قۇرباندىق شالىپ (ەلەكتروندى) قىزمەت ەتۋدى ويلايمىن. ول جولدا قانداي كەمشىلىكتەر مەن قاتەلىكتەر بولسىن كەشىرىلەدى دەيدى عوي. كۇناھار قازاق بولعانشا ءمىنسىز اراب بولعانىم مىڭ مارتەبە ارتىق ەمەس پە؟!
“اراب بولعىم كەلەدى، اراب بولعىم،
سالت-داستۇردەن حابارسىز، جاڭا تۋعان…”
ال قانە، بۇكىل ەل، جاماعات بولىپ وسىلاي اندەتەيىكشى. مۇمكىن ءبىز دە قۇدايدىڭ سۇيىكتى ۇلتىنا اينالارمىز. ارابتار قۇدايدىڭ سۇيىكتى ۇلتى ەمەي نەمەنە، ەشنارسە ويلاپ تاپپاي، كەيبىر ۇلتتارداي عىلىم-ءبىلىمدى دامىتپاي-اق شىلقىپ بايىپ وتىر. ەندەشە، نە تۇرىس؟ تەزىرەك اراب بولۋدىڭ قامىنا كىرىسەيىك!
PS: ساركازم ۇلگىسىندە جازىلعان جازبامىزعا جي ارقىلى سۋرەتتەر ازىرلەپ بەرگەن مەيىرجان اۋەلحانۇلى مەن دۋمان مىقاي دوستارىما مىڭ دا ءبىر العىس
Arman Aubakir
