Arab bolǵym keledi, arab bolǵym,
Salt-dástúrden habarsyz, jańa týǵan
Osy kúnderi nege ǵana arab bolyp týmadym eken dep qatty ókinip júrmin. Ollahı, ras sózim. Ókinishten kúnde barmaǵymdy shaınap, tipti tyrnaǵymdy julym-julym ettim.
Qudaı-aý, qazaqtyń búkil sózi arabtan shyǵypty ǵoı. Biz úshin sonshama sóz oılap taýypty. Sonda da dym rahmetimiz joq. Tilimiz baı halyqpyz dep kelip kúpsinemiz. Sóıtip Allanyń eń súıikti ulty arapqa til tıgizip qoıyp, kúpirlik aıtqanymyzdy ańdamaımyz. Ózimizge de obal joq.
Búkil-búkil salt-dástúrimiz de arabtardan eken ǵoı, qurysyn. Senbeseńiz, álgi salt-dástúr týraly sary kitaptardy oqyńyz. Paıǵambarlar men sahabalar jol júrip bara jatyp, tipti keıde asyǵyp bir jaqqa ketip bara jatyp-aq qazaqtyń bir nebir dástúrin shyǵaryp kete beripti ǵoı, aınalaıyn jaryqtyqtar. Allaǵa shúkir, salt-dástúrlerimizdiń avtorlary arabtar, onyń arǵy jaǵynda olardyń jebireı juraǵaty ekenin bilip, tóbem kókke bir eli jetpeı maqtanyyyp otyrmyn. Qazaq ata-babalarymyz qur mal baǵyp júre bermeı ózderi bir “avtorlyq” salt-dástúr oılap tapsa, qaıtedi, eı?
Mal baǵyp demekshi, jylqyny da eń alǵash qolǵa úıretken arabtar eken. Ol týraly senimdi hadıster de bar. Jylqyny alǵash qolǵa úıretken Ismaıyl paıǵambarymyz eken. Bul - fakt! Arheologııa, ǵylym, Botaı mádenıeti dep bizdiń basymyzdy bosqa qatyryp kelipti ǵoı. Munyń bári saıasat! Ári-beriden soń qazaqty arab babalaryna qarsy qoıý saıasaty! Endi kelip kóshpeli mádenıet, uly dala mádenıeti dep bósemiz. Múlde durys emes. Uly arab mádenıetiniń ókilimiz desek, qandaı jarasymdy, ıá?! Arab atalarymyz biz úshin taǵy ne istemedi?
Qasıetti jerde turatyn qasıetti ult arabtarǵa jıi-jıi baryp turý kerek! “Arab bolmasań da uqsap baq” deıdi atam qazaq. Óz basym jaqynda Mekkege 100 márte baryp kelip sony julyzdardyń bárin shaqyryp toı jasadym. Bul áli de az. 1000 márte baryp dúbirletip ulan-asyr toı jasaımyn áli. Arabtyń jylqylarymen myna dalany shańdatyp báıge de ótkizemin.
Aıtpaqshy, umytyp barady ekenmin. Qasıetti arabtyń sýyn ákelip ishemin. Mekkede aǵatyn zám-zám sý ǵoı. Oǵan shamaly biletin shala-sharpy arabsha duǵalarymdy aıtyp jibersem, quramy da taza “arabskııge” aınalady.
Arabtyń kıimin kıip, mısýaǵymen tis tazalap, sháıin iship, qurmasymen aýyz ashyp, barymdy-janymdy salyp qyzmet etemin. “Tiri bolsam, arabqa qyzmet etpeı qoımaımyn” depti ǵoı bir atam. Men de soǵan 200 paıyz qosylamyn. Jatsam-tursam, qasıetti arab ultyn qaıtsem baıytamyn dep, oı keshirińiz, Mekke men Medınede Alla jolynda qurbandyq shalyp (elektrondy) qyzmet etýdi oılaımyn. Ol jolda qandaı kemshilikter men qatelikter bolsyn keshiriledi deıdi ǵoı. Kúnáhar qazaq bolǵansha minsiz arab bolǵanym myń mártebe artyq emes pe?!
“Arab bolǵym keledi, arab bolǵym,
Salt-dástúrden habarsyz, jańa týǵan…”
Al qane, búkil el, jamaǵat bolyp osylaı ándeteıikshi. Múmkin biz de qudaıdyń súıikti ultyna aınalarmyz. Arabtar qudaıdyń súıikti ulty emeı nemene, eshnárse oılap tappaı, keıbir ulttardaı ǵylym-bilimdi damytpaı-aq shylqyp baıyp otyr. Endeshe, ne turys? Tezirek arab bolýdyń qamyna kiriseıik!
PS: Sarkazm úlgisinde jazylǵan jazbamyzǵa JI arqyly sýretter ázirlep bergen Meıirjan Áýelhanuly men Dýman Myqaı dostaryma myń da bir alǵys
Arman Aubakir
