Arab bolǧym keledı, arab bolǧym,
Salt-dästürden habarsyz, jaŋa tuǧan
Osy künderı nege ǧana arab bolyp tumadym eken dep qatty ökınıp jürmın. Ollahi, ras sözım. Ökınışten künde barmaǧymdy şainap, tıptı tyrnaǧymdy jūlym-jūlym ettım.
Qūdai-au, qazaqtyŋ bükıl sözı arabtan şyǧypty ǧoi. Bız üşın sonşama söz oilap tauypty. Sonda da dym rahmetımız joq. Tılımız bai halyqpyz dep kelıp küpsınemız. Söitıp Allanyŋ eŋ süiıktı ūlty arapqa tıl tigızıp qoiyp, küpırlık aitqanymyzdy aŋdamaimyz. Özımızge de obal joq.
Bükıl-bükıl salt-dästürımız de arabtardan eken ǧoi, qūrysyn. Senbeseŋız, älgı salt-dästür turaly sary kıtaptardy oqyŋyz. Paiǧambarlar men sahabalar jol jürıp bara jatyp, tıptı keide asyǧyp bır jaqqa ketıp bara jatyp-aq qazaqtyŋ bır nebır dästürın şyǧaryp kete berıptı ǧoi, ainalaiyn jaryqtyqtar. Allaǧa şükır, salt-dästürlerımızdıŋ avtorlary arabtar, onyŋ arǧy jaǧynda olardyŋ jebırei jūraǧaty ekenın bılıp, töbem kökke bır elı jetpei maqtanyyyp otyrmyn. Qazaq ata-babalarymyz qūr mal baǧyp jüre bermei özderı bır “avtorlyq” salt-dästür oilap tapsa, qaitedı, ei?
Mal baǧyp demekşı, jylqyny da eŋ alǧaş qolǧa üiretken arabtar eken. Ol turaly senımdı hadister de bar. Jylqyny alǧaş qolǧa üiretken İsmaiyl paiǧambarymyz eken. Būl - fakt! Arheologiia, ǧylym, Botai mädenietı dep bızdıŋ basymyzdy bosqa qatyryp kelıptı ǧoi. Mūnyŋ bärı saiasat! Ärı-berıden soŋ qazaqty arab babalaryna qarsy qoiu saiasaty! Endı kelıp köşpelı mädeniet, ūly dala mädenietı dep bösemız. Mülde dūrys emes. Ūly arab mädenietınıŋ ökılımız desek, qandai jarasymdy, iä?! Arab atalarymyz bız üşın taǧy ne ıstemedı?
Qasiettı jerde tūratyn qasiettı ūlt arabtarǧa jiı-jiı baryp tūru kerek! “Arab bolmasaŋ da ūqsap baq” deidı atam qazaq. Öz basym jaqynda Mekkege 100 märte baryp kelıp sony jūlyzdardyŋ bärın şaqyryp toi jasadym. Būl älı de az. 1000 märte baryp dübırletıp ūlan-asyr toi jasaimyn älı. Arabtyŋ jylqylarymen myna dalany şaŋdatyp bäige de ötkızemın.
Aitpaqşy, ūmytyp barady ekenmın. Qasiettı arabtyŋ suyn äkelıp ışemın. Mekkede aǧatyn zäm-zäm su ǧoi. Oǧan şamaly bıletın şala-şarpy arabşa dūǧalarymdy aityp jıbersem, qūramy da taza “arabskiige” ainalady.
Arabtyŋ kiımın kiıp, misuaǧymen tıs tazalap, şäiın ışıp, qūrmasymen auyz aşyp, barymdy-janymdy salyp qyzmet etemın. “Tırı bolsam, arabqa qyzmet etpei qoimaimyn” deptı ǧoi bır atam. Men de soǧan 200 paiyz qosylamyn. Jatsam-tūrsam, qasiettı arab ūltyn qaitsem baiytamyn dep, oi keşırıŋız, Mekke men Medinede Alla jolynda qūrbandyq şalyp (elektrondy) qyzmet etudı oilaimyn. Ol jolda qandai kemşılıkter men qatelıkter bolsyn keşırıledı deidı ǧoi. Künähar qazaq bolǧanşa mınsız arab bolǧanym myŋ märtebe artyq emes pe?!
“Arab bolǧym keledı, arab bolǧym,
Salt-dästürden habarsyz, jaŋa tuǧan…”
Al qane, bükıl el, jamaǧat bolyp osylai ändeteiıkşı. Mümkın bız de qūdaidyŋ süiıktı ūltyna ainalarmyz. Arabtar qūdaidyŋ süiıktı ūlty emei nemene, eşnärse oilap tappai, keibır ūlttardai ǧylym-bılımdı damytpai-aq şylqyp baiyp otyr. Endeşe, ne tūrys? Tezırek arab boludyŋ qamyna kırıseiık!
PS: Sarkazm ülgısınde jazylǧan jazbamyzǧa Jİ arqyly suretter äzırlep bergen Meiırjan Äuelhanūly men Duman Myqai dostaryma myŋ da bır alǧys
Arman Aubakir
Ūqsas jaŋalyqtar
