ساراپشىلار رەسەيلىك مەملەكەتتىك باق پەن باسقا دا ۇگىت-ناسيحات تاراتۋشىلاردىڭ تانىمالدىعى تومەندەپ بارا جاتقانىن جانە ونىڭ سەبەپتەرىن ايتتى.
2024 جىلى ميلليونداعان رەسەيلىك وقىرمان مەن كورەرمەن كرەملدى قولدايتىن باق-تان باس تارتتى. كەيبىر باسىلىمدار اۋديتورياسىنىڭ ۇشتەن بىرىنە دەيىن جوعالتقان. ال ءبىرىنشى ارنا ءوز تاريحىندا العاش رەت تەلەرەيتينگتە بەسىنشى ورىنعا ءتۇسىپ قالدى. مۇنداي جاعدايلار مەملەكەتتىك مەدياعا بولىنەتىن قاراجات كولەمىنىڭ ارتقانىنا قاراماستان ورىن الىپ وتىر. بۇل تۋرالى LiveInternet زەرتتەۋلەرىنىڭ ستاتيستيكاسىن زەردەلەگەن «موجەم وبياسنيت» جوباسى حابارلادى.
ەڭ كوپ «زارداپ شەككەندەر» قاتارىندا پرەزيدەنت ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ سۇيىكتى گازەتى سانالاتىن «كومسومولسكايا پراۆدا» (كپ) تابلويدى دا بار. ءبىر جىل ىشىندە كپ سايتىنىڭ تاۋلىكتىك ورتاشا كورۋشىلەر سانى 6,5 ميلليوننان 4,3 ميلليونعا دەيىن تومەندەگەن.
«موسكوۆسكي كومسومولەتستىڭ» جاعدايى دا ءماز ەمەس. ول وقىرماندارىنىڭ 22%-ىن جوعالتقان. ال گازەتا.رۋ وقىرماندارى 14%-عا ازايعان. «ريا نوۆوستي» مەن «لەنتا.رۋ» تانىمالدىلىعى دا تيىسىنشە 12% جانە 11%-عا تومەندەگەن.
فەدەرالدى تەلەارنالاردىڭ رەيتينگى دە ەداۋىر قۇلدىراعان. Mediascope دەرەكتەرىنشە، وتكەن جىلى ءاردايىم رەسەي تەلەارنالارىنىڭ كوشباسشىسى بولعان ءبىرىنشى ارنا العاش رەت جەلتوقسان ايىندا تاۋلىكتىك ورتاشا اۋديتوريا بويىنشا 5 ورىنعا تۇسكەن. جالپى، رەسەيدىڭ ۋكرايناعا كەڭ اۋقىمدى باسقىنشىلىعى باستالعاننان بەرى ارنا كورەرمەندەرىنىڭ شامامەن تورتتەن ءبىرىن جوعالتقان.
بيۋدجەتكە سايكەس، 2025 جىلى ۇگىت-ناسيحات سالىق تولەۋشىلەرگە ايىنا ورتا ەسەپپەن 11,4 ميلليارد رۋبلگە نەمەسە اپتاسىنا 2,6 ميلليارد رۋبلگە تۇسەدى. نەگىزگى قاراجاتتى الۋشىلار بۇرىنعىداي مەملەكەتتىك تەلەارنالار بولىپ قالا بەرەدى.
ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، كرەملدى قولدايتىن مەديا قۇرالدارىنىڭ تانىمالدىلىعىنىڭ تومەندەۋى تۇراقتى ۇردىسكە اينالعان. بۇل تۋرالى رەسەي جۋرناليستەر وداعىنىڭ بۇرىنعى باس حاتشىسى، الەۋمەتتانۋشى جانە پۋبليتسيست يگور ياكوۆەنكو مالىمدەدى. ونىڭ ايتۋىنشا، بۇل قۇبىلىستى ءارتۇرلى پارامەترلەر بويىنشا جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋلەر راستايدى.
«اتاپ ايتقاندا، رەسەيلىك ۇگىت-ناسيحات تەلەارنالارىنىڭ اۋديتورياسى مەن قارالىم سانىنىڭ ازايعانى تىركەلدى. وسىعان بايلانىستى قازىر باستى ورىنعا رەن تۆ، تنت سياقتى ويىن-ساۋىق ارنالارى شىعا باستادى. ال «جەككورىنىشتى ارنالاردىڭ» رەيتينگى تۇراقتى تۇردە تومەندەۋدە. جەكەلەگەن باعدارلامالار تۋرالى ايتساق، ۆلاديمير سولوۆەۆ پەن ولگا سكابەەۆانىڭ نەگىزگى ساياسي توك-شوۋلارى («روسسيا-1» تەلەارناسىندا كورسەتىلەدى) 2023 جىلى توپ-50 تىزىمىنەن ءتۇسىپ قالدى. ال وتكەن جىلى ولاردىڭ رەيتينگى ودان ءارى قۇلدىراي ءتۇستى»،- دەپ ناقتىلادى يگور ياكوۆەنكو «امەريكا داۋىسىنا» بەرگەن سۇحباتىندا.
بۇل، ءسوزسىز، ۇگىت-ناسيحات ءۇشىن ۇلكەن سوققى دەپ ەسەپتەيدى يگور ياكوۆەنكو.
«سولوۆەۆ، سكابەەۆا جانە باسقا دا ناسيحاتشىلاردىڭ جانكۇيەرلەر كلۋبى ايتارلىقتاي قىسقاردى. ارينە، بۇل ءپۋتيندى قولداۋ دەڭگەيى تومەندەدى دەگەندى بىلدىرمەيدى. ول ەنجارلاردىڭ سالدارىنان ءالى دە ساقتالىپ وتىر. بىراق «شەكتەن شىققان وشپەندىلىكتى» قولدايتىنداردىڭ سانى ازايىپ بارا جاتقانى انىق. بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە اۋديتوريانىڭ شارشاعانى دا بايقالادى. ويتكەنى ءۇش جىلعا جۋىق ۋاقىت بويى ناسيحات ريتوريكاسى وزگەرمەگەن. كەز كەلگەن ساتتە رەسەيلىك تەلەديداردى قوسىپ قالساڭىز، بىردەي شتامپتالعان سوزدەردى ەستيسىز»، - دەيدى ول.
ءجۋرناليستتىڭ پىكىرىنشە، جاعدايدى اقشا ارقىلى شەشۋ مۇمكىن ەمەس.
«كرەملشىل باق-تىڭ تانىمالدىلىعىن اقشا قۇيۋ ارقىلى قايتا كوتەرۋگە بولادى دەگەن ءۇمىت نەگىزسىز. ادامدار شارشادى جانە كوڭىل كوتەرۋ باعدارلامالارىنا اۋىسىپ جاتىر. دەگەنمەن، بۇل ناسيحات السىرەدى دەگەندى بىلدىرمەيدى. ول ءالى دە جۇمىس ىستەپ جاتىر جانە ايتارلىقتاي ءتيىمدى. بىراق ول كوبىنە باسقا پلاتفورمالارعا – Telegram ارنالارى مەن الەۋمەتتىك جەلىلەرگە كوشتى. مۇنىڭ بارلىعى، ارينە، قوماقتى تۇردە قارجىلاندىرىلۋدا. ال نەگىزگى فورماتتارعا كەلسەك، «جەككورىنىشتى ارنالار» سيرەك كەزدەسەتىن جادىگەر رەتىندە ساقتالىپ وتىر»، – دەپ قورىتىندىلادى يگور ياكوۆەنكو.
2025 جىلعا ارنالعان رەسەي بيۋدجەتىندە مەملەكەتتىك تەلەارنالاردى، باق-تى جانە ينتەرنەت-جوبالاردى قارجىلاندىرۋعا 137,2 ميلليارد رۋبل قاراستىرىلعان. بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 15,9 ميلليارد رۋبلگە كوپ.
Newtimes.ru جانە «نوۆايا گازەتا» شولۋشىسى اندرەي كولەسنيكوۆ رەسەيدەگى مەملەكەتتىك باق-تىڭ ىقپالى ازايدى دەگەن قورىتىندى جاساۋعا اسىقپاۋ كەرەك ەكەنىن ەسكەرتتى.
ونىڭ پىكىرىنشە، مۇندا ەكى نەگىزگى فاكتور بار.
«ءبىرىنشىسى ءداستۇرلى مەدياعا (تەلەديدار، گازەتتەر) دەگەن قىزىعۋشىلىقتىڭ تومەندەۋى، ولاردىڭ اۋديتورياسىنىڭ ازايۋى. ەكىنشى فاكتور – جاستار ساياسي جانە اسكەري مازمۇنداعى كونتەنتتەن شارشاعان. دەگەنمەن، مەملەكەتتىك باق ءالى دە بولسا ەل تۇرعىندارىنىڭ نەگىزگى ويلاۋ باعىتىن انىقتاپ، تالعامى مەن تۇسىنىگىن بۇزۋدا»، - دەيدى اندرەي كولەسنيكوۆ.
«كرەمل ديسكۋرسىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىلەرگە جانە جالپى مەديا دەپ اتاۋعا بولاتىن بارلىق پلاتفورمالارعا بەلسەندى تۇردە ەنىپ جاتقانىن ءتۇسىنۋ قاجەت. مىسالى، Telegram-داعى Z-ارنالار سوعىسقا جانە پۋتينگە قارسى رەسۋرستارمەن ءساتتى باسەكەلەسۋدە. ال YouTube-ءتىڭ بۇعاتتالۋى بالاما ارنالار مەن ستريمدەردىڭ كورىلىمىن ايتارلىقتاي تومەندەتتى. «كومسومولسكايا پراۆدانى» مەملەكەتتىڭ قارجىلاندىرۋى – بۇل ءتابلويدتىڭ بۇرىننان-اق ءپۋتيندى قولدايتىن جانە اسكەري كوزقاراستاردى بەلسەندى تاراتۋمەن اينالىسقانىن كورسەتەدى. ياعني، ءىس جۇزىندە ول مەملەكەتتىك باق (مەنىڭشە، ولاردا كوپتەگەن جەڭىلدىكتەر بار). سوندىقتان «قۇپيانى» «ايقىن» ەتۋ قيسىندى» - دەدى اندرەي كولەسنيكوۆ.
بالاما اقپارات الۋدى قالامايتىندار ونى المايدى، دەپ تۇسىندىرەدى جۋرناليست.
«مۇندا ادامدارعا سوعىستى قولداۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن بەلگىلى ءبىر قورعانىس مەحانيزمدەرى ىسكە قوسىلادى. ەگەر مەملەكەت سولاي دۇرىس دەپ تاپسا، دەمەك، مەن دە قولدايمىن، سەبەبى مەملەكەت جاقسىراق بىلەدى دەگەن وي قالىپتاسادى. كوپ ادام پروپاگاندانى شىندىقتان اجىراتا المايدى جانە شىن مانىندە، مۇنى جاساۋعا تىرىسپايدى دا. مەنىڭشە، تاعى ءبىر ماڭىزدى فاكتور بار: بۇل – جەكە ومىرگە شوعىرلانۋ (سوعىستان "شارشاۋ" سەزىمىنىڭ ءبىر كورىنىسى). ادامدار سوعىستان بارىنشا الشاق بولۋعا تىرىسىپ، جەكە ومىرىنە كوڭىل بولەدى»، - دەپ قورىتىندىلادى اندرەي كولەسنيكوۆ.
