ايگىلى امەريكاندىق ابوليتسيونيست دجەيمس راسسەل لوۋەللدىڭ وسى ءسوزى ۋاقىتتىڭ قادىرىن ءتۇسىنۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتەدى. كوروناۆيرۋستىق پاندەمياعا دەيىن-اق ەۋروپالىق كوميسسيا، ەۋروپارلامەنت پەن ەۋروپالىق كەڭەس ساعات اۋدارماسىن جويۋ تۋرالى ديرەكتيۆا قابىلداۋ جونىندە ۇسىنىس جاساعان بولاتىن. ۋاقىت ساياساتى تۋرالى بارسەلونا دەكلاراتسياسى 2022 جىلى قابىلداندى.
ساعاتتىق كۇن ۋاقىتىمەن سينحرونداۋدىڭ ارتىقشىلىقتارى تۋرالى ماسەلە دەنساۋلىققا، ەكونوميكاعا، بىلىمگە، قاۋىپسىزدىككە جانە قورشاعان ورتاعا تىكەلەي اسەر ەتەتىن تۇراقتى ۋاقىت بەلدەۋلەرىن ەنگىزۋدى تالاپ ەتەدى.
كۇن مەن ءتۇننىڭ تابيعي تسيكلىندە كەستەنى ەرتەرەك جاسايتىن ساعاتتاردىڭ اۋىسۋى ۇيقىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگىن ارتتىرادى. بۇل ادامعا پسيحوفيزيولوگيالىق جانە الەۋمەتتىك قاجەتتىلىكتەردى قاناعاتتاندىرۋعا مۇمكىندىك بەرمەي، دەنساۋلىق پەن قاۋىپسىزدىككە تەرىس اسەر ەتەدى. اسىرەسە، بۇل بالالاردىڭ دامۋى ءۇشىن اسا ماڭىزدى.
كۇن ۋاقىتىنا سايكەس كەلمەيتىن ساعاتتارمەن تۇراقتى ءومىر ءسۇرۋ ادامداردىڭ بيوريتمدەرىن بۇزادى. بۇل مەتابوليكالىق سيندرومنىڭ جوعارىلاۋى، جۇرەك اۋرۋلارى، ۇيقىنىڭ بۇزىلۋى جانە دەپرەسسيا سياقتى دەنساۋلىققا اسەر ەتەدى.
حرونومەديتسينانىڭ جاڭا سالاسى ۋاقىتتىڭ دالدىگىن ماڭىزدى دەپ كورسەتەدى. بۇل كۇننىڭ ۋلتراكۇلگىن ساۋلەلەرىنىڭ اسەرىن ازايتۋ نەمەسە مەديتسينالىق مانيپۋلياتسيالاردى ءدال جوسپارلاۋ ءۇشىن قاجەت.
زەرتتەۋشىلەردىڭ پىكىرىنشە، جازعى ۋاقىتقا اۋىسقان كەزدە جاعىمسىز اسەرلەر كوكتەمدە جازعى ۋاقىتقا اۋىسقاننان كەيىن ءبىر اپتادان باستاپ كورىنەدى جانە جازعى ۋاقىتتا سوزىلمالى تۇردە بايقالادى.
حرونوبيولوگيالىق تۇرعىدان وقىتۋ مەن جۇمىس قابىلەتى كۇن ۋاقىتىمەن، ياعني ادامداردىڭ بيولوگيالىق جانە كۇن تارتىبىمەن سايكەس كەلگەن كەزدە جاقسىراق بولادى.
2004-2005 جىلدارى ۇكىمەت جىل سايىنعى جازعى ۋاقىتقا كوشۋدى الىپ تاستاۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعان بولاتىن. ۆ.فەسەنكوۆ اتىنداعى استروفيزيكالىق ينستيتۋت، گەنەتيكا جانە فيزيولوگيا ينستيتۋتى، سونداي-اق گەوگرافيا جانە سۋ قاۋىپسىزدىگى ينستيتۋتى بۇل شەشىمنىڭ حالىق دەنساۋلىعىنا، ەكونوميكاعا جانە ساياساتقا اسەرىن زەرتتەۋدى ۇسىندى.
2023 جىلى ۇسىنىستى ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگى ساۋدا جانە ينتەگراتسيا مينيسترلىگىمەن بىرگە قاراستىردى. عالىمدار مەن ساراپشىلار UTC + 5 بىرىڭعاي ۋاقىت بەلدەۋىن ەنگىزۋ تۋرالى ۇسىنىستى قولدادى. ساعاتتاردى اۋىستىرۋدى 2024 جىلعى 29 اقپاننان 1 ناۋرىزعا قاراعان ءتۇنى جۇزەگە اسىرۋ جوسپارلاندى.
2024 جىلى E-Petition.kz پورتالىندا «ۋاقىتتى كەرى قايتارۋ» پەتيتسياسى قارالىپ، رەسمي تۇردە قاناعاتتاندىرۋدان باس تارتىلدى.
ءبىرتۇتاس ۋاقىت بەلدەۋىنە كوشۋ باستاپقىدا قولايسىزدىقتار تۋدىرۋى مۇمكىن. دەگەنمەن، بۇل كەزەڭگە اعزا بىرتىندەپ بەيىمدەلەدى. مۇنىمەن قاتار جارىقتاندىرۋ، ينفراقۇرىلىم جانە مۇگەدەكتىگى بار ادامدار ءۇشىن قولايلى جاعداي جاساۋ ماڭىزدى.
ەكونوميكا، مەنەدجمەنت، پسيحولوگيا، الەۋمەتتىك جۇمىس جانە حرونومەديتسينا باعىتتارى بويىنشا قوسىمشا عىلىمي زەرتتەۋلەردىڭ قاجەتتىلىگى ساقتالۋدا.
ءالەۋمەتتانۋ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى،
پروفەسسور, ل.ن. گۋميلەۆ اتىنداعى
ەۇۋ پرورەكتورى ل. تولەگەنقىزى
