الىستا بۇلدىراپ قالعان 2008 جىلدىڭ كوكتەمى ەدى عوي. تبيليسيدەگى قازاق مادەنيەتى مەن ونەرىنىڭ فەستيۆالىنە قاتىسپاق بولىپ گۇرجى ەلىنە كەلدىك.
الدىمەن جاسى ۇلكەن ەدۋارد شەۆاردنادزەگە كىرىپ شىقتىق. تبيليسي ويدىم-ويدىم توبەلەردىڭ اراسىندا جاتقان قالا عوي، اقساقال كرتساناسي دەيتىن سونداي ءبىر دوڭەس جەرگە سالىنعان قوس كوتتەدجدە تۇرادى ەكەن. امەريكان اسكەري كۇزەتى، ابدەن قاقتاپ تەكسەرىپ الىپ وتكىزدى. ەدۋارد امۆروسيەۆيچ ۇستەلىن كىتاپ-قاعازبەن قورشاپ تاستاپ، جازۋ جازىپ وتىر. مەمۋار. ينتەرۆيۋ الدىق.
ايتقانداي، ءبىز كەلگەندە قاقپانىڭ الدىندا ءبىر قورا كەمپىر-شال تۇر ەكەن. جۇدىرىقتارىن بىلەمدەي سەرمەپ، ءوز تىلدەرىندە بىردەمە دەپ ايقايلايدى. شەۆاردنادزە ەل باسقارعان جىلدارى زەينەتكەرلەرگە قىرىن قاراعان بولۋى كەرەك، مىنالار سونىڭ قيۋاسىن قايتارىپ تۇرعان سياقتى. ەڭ قىزىعى، كەشكى 18-دەن كەيىن سىرتقا شىققانىمىزدا الگى زەينەتكەرلەر كەتىپ قالىپتى. ءسىرا، جۇمىس ۋاقىتى اياقتالعان.
شەۆاردنادزە گۋريانىڭ تۋماسى. مامىت (ماماتي) دەگەن جەردە دۇنيەگە كەلگەن. گۋر، عۇر، قۇر -- تۇركى ءسوزى. ەكى ماعىنا بەرەدى: كوشپەلى، ياعني جاۋىنگەر، سوسىنعىسى "قۇر"-دان قۇرۋ، قۇرىلىس ۇعىمى شىققان، مىسالى، ءتبيليسيدى قاق جارىپ اعىپ جاتقان كۋرا وزەنى. كەيىن ق.-ج. توقاەۆتىڭ "پود ستياگوم نەزاۆيسيموستي" دەگەن كىتابىن وقىپ وتىرسام، اۆتور قىتايدا ديپلوماتيالىق قىزمەتتە جۇرگەنىندە سوندا كەلگەن شەۆاردنادزەدەن قوياردا قويماي سويىنىڭ توركىنىن ءبىلىپ العانىن جازىپتى. سويتسە "شەۆار"دەگەنى شابار دەيتىن قىرعي قۇس، ال دزە-ءسى كادىمگى ءبىزدىڭ تىزە، دىزە ەكەن. "شاباردىڭ تىزەسىنەن" وربىگەن تۇقىم. تازا تۇركى سوزدەرى.
ەرتەڭىنە قازاقستاننان كەلگەن توپتى مەملەكەت باسشىسى ميحەيل سااكاشۆيلي قابىلدادى. ول كەزدە اۆلاباريدەگى پرەزيدەنت رەزيدەنتسياسى سالىنىپ بىتپەگەندىكتەن قابىلداۋ ءراسىمى ەسكى ۇلگىدەگى ءبىر عيماراتتا ءوتتى. كەڭەستەن قالعان ءليفتىسى سالدىر-گۇلدىر، ءۇش كىسى ارەڭ سىيادى. قوناق قابىلدايتىن زالىنىڭ دا جەتىسىپ تۇرعانى شامالى. سول زالدا فەستيۆالدى ۇيىمداستىرۋشى كاسىپكەرلەر -- مۇقتار ءابىلازوۆ پەن ەرجان تاتىشەۆكە گرۋزيانىڭ كادەلى ماراپاتتارىنىڭ ءبىرى تاپسىرىلدى. ول جىلدارى تۇرانبانك گۇرجى ەكونوميكاسىنا (گازبەن جابدىقتاۋ جۇيەسى ) جانە باتۋمي پورتىنا قوماقتى ينۆەستيتسيا سالىپ، اۋزىمەن قۇس تىستەپ تۇرعان.
كەلەسى كۇندەرى ءتبيليسيدىڭ (ارعى توركىنى دىبىلىسى، ياعني جىلىسۋ) تابەرىك جەرلەرىن ارالادىق. كۋرانىڭ جارعاباعىندا تۇرعان گورگەلادزە ەسكەرتكىشىن، ايگىلى نارىنقالامىزدى (نارەكالە قامالى) كورىپ، الپىس شاقىرىم تسينانداليگە، ونداعى چاۆچاۆادزە شارتاعىنا بارىپ كەلدىك. كەشىنە اندرەي پەرۆوزۆاننىي الاڭىنداعى ءبىز توقتاعان MariottiTbilizi حوتەلىنەن قالانىڭ ەڭ ۇلكەن الاڭى -- مايدانعا كەلدىك. وسىندا بىزگە پرەزيدەنتتىڭ اتىنان قوناقاسى بەردى.
مايداندى قورشاپ قاپتاعان رەستوراننىڭ بىرەۋىنە داستارقان جايىلىپتى. تامادا ۆاحتانگ كيكابيدزە، ەكى جاعىندا ەكى مۇقتار -- اۋەزوۆ پەن ابىلازەۆ. ەكى جاق قالىسپاي، كيندزماراۋليلەرگە تۇرە تيىستىك. ءبىر مەزگىلدە ەسىك ايقارا اشىلىپ، سااكاشۆيلي كىرىپ كەلدى. ەكى وققاعار، باسقا ەشكىم جوق. اقسيا كۇلىپ، ەكى مۇقتاردىڭ ورتاسىنا بارىپ جايعاستى. كەيىن تانتسپولعا شىققاندا كوردىك، ءبيدىڭ ءتۇبىن تۇسىرەدى ەكەن. ءوزىمىزدىڭ جىگىت بولىپ شىقتى، قىسقاسى.
دوتەن قىزدى. سونىڭ ەكپىنىمەن ءوزىمىزدىڭ ءبىر ءبۇيىر ۇستەلدى تاستاپ، باس ۇستەل جاققا شىعىپ كەتىپپىن.نودار دۋمبادزەنى جاستانىپ وسكەن دودەڭ ءبىر مەزگىلدە ورتادا مچودي (جۇگەرى سوبالاعى) قايدا دەپ تۇر ەكەن.مازىردە ناننىڭ بۇل ءتۇرى قارالماعان بولىپ شىقتى. بىراق اسقازاندا تۋلاعان ءبىرجارىم بوتەلكە كيندز-ءدىڭ قىزۋى قويا ما، جانىمنان پودنوس كوتەرىپ وتە بەرگەن داياشى جىگىتتى توقتاتىپ الىپ، دۋمبادزەگە، ول ارقىلى مچوديگە دەگەن ىستىق ماحابباتىمدى ابدەن جەتكىزسەم كەرەك، ءبىر مەزگىلدە گارسون -- جيىرمالارعا ەندى ىلىككەن ارىقشا جاس جىگىت -- پودنوسىن قويا سالدى دا، تاپ سول جەردە موبيل تەلەفونىن تەرە باستادى. "قازىر، ميشيكوعا ايتايىن"دەدى.
--كىم ول، ميشيكو؟-- دەدىم، ويىمدا دانەڭە جوق.
-- ا، انا جەردە وتىر عوي، ءبىزدىڭ پرەزيدەنت.
-- ي، ويباي، قوي، كەرەگى جوق ! -- الگى جەردەن زىتىپ بەردىم. ءبىزدىڭ ەلباسىعا " مىندا ماقسات ءتاج-مۇرات لەپەشكى جەگىسى كەپ تۇر" دەسە نە بولار ەدى ؟!
كەيىن، بەرتىن كەلە ءبىلدىم عوي. دميتري گوردوننىڭ "ۆ گوستياح ۋ گوردونا" دەيتىن حابارىن قاراپ وتىرعام. كەزەكتى قوناق -- سااكاشۆيلي اڭگىمەسىنىڭ ءبىر ورايىندا تبيليسيگە ماسكەۋ ارقىلى جۇمىس ساپارىمەن كەلگەن دجوردج بۋشتى قالاي قارسى العانىن ايتتى.
بۋش ماسكەۋدەن تويىپ شىعاتىنىن، سوندىقتان گرۋزين جاعى كەشكى تاماققا اۋرە بولماۋىن سۇراعان. سااكاشۆيلي جاقسى دەگەن. بىراق بۋش تبيليسي اۋەجايىندا ميحەيلمەن سۇقباتتاسىپ وتىرعاندا سوزدەن ءسوز شىعىپ، گرۋزين كوكيناسى اڭگىمە بولىپ كەتەدى. گۇرجى بۇل جاعىنان الەمدە الدىڭعى لەكتە عوي، نە كەرەك سول جەردە بۋشتىڭ كىشىسىنىڭ تابەتى اشىلىپ كەتەدى جانە اڭسارى ساكارتۆەلو دامىنە اۋادى. داستارقاندا امەريكان جاعى الا كەلگەن ازداعان تىسكەباسار، سۋ-سۋان، ونى دا امەريكان داياشىلارى ءوز قولدارىمەن ۇسىنىپ، قۇيىپ بەرىپ ءجۇر. وسى جەردە ميحەيل نيكولوزوۆيچ " داياشىلار -- امەريكان ارناۋلى قىزمەتىنىڭ جىگىتتەرى" دەپ قالدى.
مەن مىنا جاقتا وتىرىپ وح-ح ! دەدىم. سويتسەم، ءوزىم مچودي سۇراپ قىلقىلداپ قويماعان جىگىتىم رەستوراننىڭ گارسونى ەمەس، ارناۋلى قىزمەت ەكەن عوي. ال ونىڭ مەنىڭ تىلەگىمدى باسقا ەمەس، پرەزيدەنتكە جەتكىزگىسى كەلگەنى -- گۋرمان ميشيكودا گۇرجىنىڭ جەڭسىك تاعامدارىنىڭ شەبەرى بولىپ سانالاتىن اسپاز تانىستارى كوپ ەكەن جانە بۋشقا جەتى تۇندە گرۋزين تاماعىن تاۋىپ بەرگەن دە ءوزى ەكەن.
حوش، سونىمەن قايتاتىن بولىپ اۋەجايعا كەلدىك. كەلسەك، ارامىزداعى ەكى تەلەۆيزيونششيك قىز جوق. الدىندا، رەزيدەنتسيادان شىققانىمىزدا ەكى ارعىماق ينتەرۆيۋ الامىز دەپ قالىپ قويىپ، ءبىز ميكرواۆتوبۋستا ساعاتجارىم كۇتىپ وتىرعانبىز.ەرتەسىنە ەكەۋى باتۋميگە ۇشىپ كەتتى دەپ ەستىگەنبىز. كىممەن دەيسىز عوي.قۇلاعىڭىزدى بەرتامان اكەلىڭىزشى، سىبىرلاپ ايتايىن -- سااكاشۆيليمەن جانە پرەمەر-مينيستر گۋرگەنيدزەمەن ! ەكەۋى دە بويشاڭ، ءوڭدى جىگىتتەر.
جارايدى، جاقسى، بىراق بۇعان ءبىزدىڭ قاتىسىمىز قانشا؟! گەناتسۆالە، نە جالكو ! جاتا بەرسىن سوندا، قالاعاندارىنشا، ال ءبىزدى بوگەمەسىن، ءبىز ۇشىپ كەتە بەرەيىك، حاتۋن- بالاشاعامىز كۇتىپ وتىر.
اقىرى، نە كەرەك، تبيليسي اۋەجايىنداعى 2008 جىلعى قازاقستاندىق " بارقىت رەۆوليۋتسياسىنىڭ" دابىسى ءتيىستى قۇلاقتارعا جەتىپ، ەكى قىزىمىز تۇنگى ون ەكىدە جەتتى باتىمنان.
سۇيتكەن ميشيكومىز تاعى ءبىر بەس جىلداي وتىرىپ، ۇلكەن شۋمەن ورنىنان كەتتى. ودان ەۋروپا استى، ۋكراينا باردى، شاتىلدى، قامالدى، ايتەۋىر ءبىر بايىز تاپپاي ءجۇرىپ، 2021 جىلى كۇزگە سالىم گرۋزياعا قايتىپ ورالدى. باياعى سال داۋرەن باتىمدا جاتقان جەرىندە قاماۋعا الىندى. بىلايشا ايتقاندا، ناۆالنىي سياقتى ارىستاننىڭ اران اۋزىنا ءوزى كەلىپ ءتۇستى. كورەسىندى حالقىمەن بىرگە كورگىسى كەلدى مە، تۋعان جەرىنە جەتىپ جاتقىسى كەلدى مە، مۇمكىن ءتىپتى، ايتىلىپ جۇرگەندەي، ۋكراين ساياساتكەرلەرىنىڭ وزدەرى ۇشاققا سالىپ جىبەرىپ ارەڭ قۇتىلدى ما، ول اراسىن بىلمەدىك.
بۇگىندە اۋرۋحانا توسەگىنە تاڭىلعان، ءتىرى ارۋاق. ء"بىرتۇتاس ۇلتتىق قوزعالىس" پارتياسى ءالى دە جۇمىس ىستەپ تۇر، بىراق بۇرىنعى قارقىن جوق. ەلدەگى وپپوزيتسيالىق كۇشتەر تىم قارەكەتتى، تىم بەيمازا وعان ءبىرتۇرلى ءبىر سەنبەۋشىلىكپەن قارايتىنداي. ءتىپتى باتىسشىل پرەزيدەنت سالومە ءزۋرابيشۆيليدىڭ ءوزى ونى اقتاۋعا، تۇرمەدەن بوساتۋعا قۇلىقتى ەمەس. مۇمكىن قاي-قايسىسى دا سااكاشۆيليدىڭ كوپتى سوڭىنا ەرتىپ كەتەتىن حاريزماسىنان، ەل ىشىندەگى بەدەلىنەن سەسكەنەتىن شىعار. مەنىڭ بىلەتىنىم، ميشيكو ادەتتە ساياساتكەرلەر اراسىندا كەزدەسە بەرمەيتىن شىنشىل، ءادىل تۇلعا. ونىڭ وسى قاسيەتتەرى، جەمەڭقورلىقپەن، ەكىجۇزدىلىكپەن بىتىسپەيتىن، قۇيتىرقى ويىن ءتارتىبىن قابىلدامايتىن قۇلقى ساياسي مانسابىنا كولدەنەڭ ءتۇسىپ جۇرگەن سياقتى. ۇزاق جىل بۇل جىگىتتى باقىلاعان كەزىمدە بايقاعانىم، ساقا (ساق) جۇرتىنىڭ وعىلانى، ءارى بويىندا تۇركىنىڭ قانى بار (اناسى گيۋلي الاسانيا تۇركولوگ جانە ازەري تۇرىكتەرگە قاتىسى بار) ميحەيل بار بولمىسىمەن داڭعويلاۋ دارقان، اشىق مىنەزدى گۇرجى حالقىنىڭ ايقىن كوشىرمەسى.
سوڭعى ءبىر اپتادا ساكارتۆەلودا ۇلكەن تولقۋلار. ءبىز تۇرعان Mariotti قوناق ءۇيى ورنالاسقان اندرەي پەرۆوزۆاننىي الاڭى، ءوزىمىز تالاي جۇرگەن شوتا رۋستاۆەلي كوشەسى (گۇرجىلەر كوشەنى كۋچا دەيدى) شەرۋشىلەرگە لىقا تولى. كۋرا بيىگىندە گورگەلادزە باتىر ءبىر قولىندا ەلدىڭ قىزىل ءتۇستى ءتورت ايقىش بەينەلەنگەن اق تۋىن جەلبىرەتىپ تۇر. نارىنقالامىزدان قۇيىلعان شامدار ساۋلەسى ءتۇن بالاسى شەرۋ الاڭدارىن جارىقتاندىرادى. گۇرجىلەر - كۇلەمىن-اۋ - ءدال شەۆاردنادزە ءۇيىنىڭ الدىنداعىداي، كەشكى ساعات 17-دەن كەتە جينالىپ، تۇنگى 1-گە دەيىن، ياعني تۋرا سەگىز ساعات، سۋشاشارلار مەن براندسپويتتاردى ىسكە قوسىپ بارىپ قايتادى. ەندىگى ماسەلە جالعىز تبيليسيمەن بىتپەيدى. بۇل جولعى ەركىندىك كۇرەسىنىڭ تاعدىرى ەلدىڭ ءىرى قالالارى مەن ەلدى مەكەندەردىڭ تۇتاس كوتەرىلۋىنە بايلاۋلى بولىپ تۇر.
ازاتتىق اڭساعان ساكارتۆەلو، دارقان، تۋىسقان گۇرجى حالقى، بىزدەر باسقا جاقتا بولساق تا جۇرەگىمىز سەندەرمەن بىرگە!
ءبىزدىڭ الداعى تاعدىرىمىز سىزدەرگە دە بايلانىستى!
گاناتسۆەلو، ساكارتۆەلو!
ماقسات ءتاج-مۇرات
