دەرجاۆالاردىڭ باستى ۇستانىمى بىرەۋ – قارسىلاسقا كوزىرلەرىڭدى ءبىرىنشى بولىپ اشىپ كورسەتپەۋ. سەنىڭ كوزىرىڭدى ءبىرىنشى ءبىلۋ ارقىلى قارسىلاسىڭ ءوز ويىنىن تۇزەۋگە نە وزگەرتۋگە تىرىسادى. سول سەبەپتى دە تاراپتار كوزىرلەرىن اشپاۋعا تىرىسادى. سوڭىنا دەيىن ساقتايدى. بۇل اسىرەسە اسكەري قاقتىعىستاردا انىق كورىنەدى.
ۋكراينا سوعىسىندا رەسەي بىرنەشە كوزىرىن اشىپ كورسەتىپ قويدى. بارلىعى دا زىمىراندارىنا بايلانىستى ەدى. رەسەي الەمدە گيپەردىبىستى زىمىراندى العاش جاساعان ەلمىز دەپ ءوزىن جاريا ەتتى. 2018 جىلدان بەرى «كينجال» اۆياتسيالىق گيپەردىبىستى زىمىرانىن اسكەري قولدانىسقا بەرگەنىن ايتتى. رەسەيلىك تاراپ زىمىراننىڭ جىلدامىعى 10 ماح دەدى جانە اۋە قورعانىس جۇيەلەرى اتىپ تۇسىرە المايتىنىن ايتتى. اسكەري ساراپشىلار تاڭداي قاعىپ جاتتى.
بىراق بارلىعىن ۋكراينا سوعىسى وزگەرتتى. 2023 جىلى، مامىردىڭ 4-كۇنى ۋكرايناداعى Patriot اۋە قورعانىس جۇيەسى «كينجالدىڭ» ءبىرىن قاعىپ ءتۇسىردى. ارتىنشا زىمىراندى اتىپ تۇسىرگەن ساتتە ونىڭ جىلدامدىڭ 10 ماح ەمەس، 3 ماح ەكەنى انىقتالدى. ياعني رەسمي مالىمەتتەن 3 ەسە از دەگەن ءسوز. كەيىن «كينجالدى» قىتايلىق اسكەري ساراپشىلار دا سىنعا الىپ جازا باستادى. Ordnance Industry Science and Technology جۋرنالىندا قىتايلىق ساراپشىلار كينجالدى «گيپەردىبىستى زىمىران دەۋگە كەلمەيدى» دەپ باعالادى. ال كوپتەگەن ساراپشىلار «كينجال – بار بولعانى ۇشاقتان اتىلاتىن يسكاندەر دەۋگە بولادى» دەدى. وسىلايشا ماقتاۋلى كينجالعا قاتىستى ساراپشىلار كۇماندى باعاسىن بەرە باستادى. ال اتىپ تۇسىرۋگە بولمايتىن زىمىراندى 80-ءشى جىلدارى شىعارىلعان ەسكى Patriot اتىپ قۇلاتتى. ءسويتىپ ءبىر كوزىر اشىلىپ قالدى.
ارى كەتتىك. 2016 جىلى رەسەي كەمەگە قارسى گيپەردىبىستى «تسيركون» زىمىرانىن سىناقتان وتكىزىپ جاتقانىن ايتتى. 2023 جىلى اسكەرگە قولدانىسقا بەرىپ، 2024 جىلى ۋكرايناعا وسى زىمىرانمەن بىرنەشە مارتە سوققى جاسالعانى جايلى اقپارات شىقتى. 2024 جىلدىڭ قاراشاسىندا ۋكراينا ءبىر «تسيركوندى» اتىپ تۇسىرگەنىن ايتتى. الايدا شىندىعىندا بۇل زىمىران قولدانىلعان نەمەسە قولدانىلماعانى جايلى ناقتى اقپارات جوق. ەگەر قولدانىلعان بولسا جانە ونىڭ بىرەۋىن راسىمەن اۋە قورعانىس جۇيەسى قاعىپ تۇسىرگەنى راس بولسا، وندا تاعى ءبىر كوزىر اشىلدى دەگەن ءسوز.
سوڭعى شابۋىلعا قاتىستى. رەسەي ۋكرايناعا قارسى «ورەشنيك» اتتى زىمىراندى قولدانعانىن ايتتى. ادەتتەگىدەي رەسەيلىك تاراپ «ول زىمىراندى الەمدە قاعىپ تۇسىرەر كەشەن جوق» دەيدى. «تسيركوندى» دا، «كينجالدى» دا سولاي سيپاتتاعان-دى. «ورەشنيكتى» قاعىپ تۇسىرۋگە بولا ما دەگەن سۇراقتى انىقتاۋ ءۇشىن «ورەشنيك» دەگەن زىمىران بار ما، جوق پا دەگەن سۇراق تۋىندايدى. سەبەبى كەي اسكەري ساراپشى سۋ جاڭا «ورەشنيكتى» بۇرىنعى رس-26 «رۋبەج» زىمىرانى بولۋى مۇمكىن دەپ توپشىلايدى. ياعني جاڭا زىمىران دەگەنىمىز، مودەرنيزاتسيالانعان ەسكى زىمىران بولۋى دا عاجاپ ەمەس دەيدى.
بۇل زىمىراندى اتىپ تۇسىرۋگە بولا ما؟ بارلىعى دا بۇل زىمىرانعا قاتىستى شىنايى سيپاتتاما پايدا بولعاندا شىعادى. ونىڭ جىلدامدىعى، ۇشۋ تراەكتورياسى، مانەۆر جاساۋ ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى. ۋكراينا اسكەرىندە ازىرگە بۇل زىمىراندى اتىپ تۇسىرەر اۋە قورعانىس جۇيەسى بار-جوعى بەلگىسىز. كيەۆ بىزدە ونداي مۇمكىندىك جوق دەۋدە. كيەۆتىڭ ايتقانى راس بولۋى دا مۇمكىن نەمەسە وسى جايتتى پايدالانىپ باتىستان باسقا اۋە قورعانىس جۇيەلەرىن سۇراپ، اۋە قورعانىس جۇيەسىن كۇشەيتۋگە تالپىنۋى ىقتيمال. ۋكراينادا مىسالى اۋە قورعانىس جۇيەلەرىنىڭ ىشىندە قۋاتتى سانالاتىن THAAD, حەتس، GBI جوق. جاقىن ارالىقتا بەرىلمەيدى دە.
وسىلايشا رەسەي ۋكراينا سوعىسىندا كوزىرلەرىنىڭ بىرنەشەۋىن اشىپ كورسەتىپ قويعان سياقتى. ال باتىس ازىرگە ءوز كوزىرلەرىن شىعارمادى. باتىستىڭ ۋكرايناعا بەرگەن قارۋلارى 90-شى جىلدارى شىققان ATACMS-تار، 80-ءشى جىلدارى شىققان HIMARS-تار، Javelin-دەر. ەڭ جاڭا زىمىراندارى سول 2000-نىڭ باسىندا شىعارىلعان Storm Shadow-لار بولار. بۇل قارۋلار باتىستىڭ كوزىرلەرى ەمەس، سان سوعىستا سىنالعان «ارداگەرلەر» عوي بۇلار.
ۋكراينا ءار اتىپ تۇسىرگەن زىمىرانعا قاتىستى اقپاراتتى ءسوزسىز باتىسپەن بولىسەدى. اقش، ۇلىبريتانيا، فرانتسيا، پولشا، گەرمانيا جانە باسقامەن. ۋكراينا اۋە كەڭىستىگىنە كىرگەن زىمىران/دروننىڭ جىلدامدىعى، ۇشۋ ەرەكشەلىگى جانە باسقا جايلى اقپاراتتار جيناقتالادى. كەيىن ونى قالاي اتىپ تۇسىرۋگە بولادى، ءار زىمىراندى اتىپ تۇسىرۋگە قاتىستى ءتۇرلى انتيزىمىران زىمىراندار جاسالادى. كوزىر اشىلدى دەگەنگە قاتىستى ايتقانىم عوي.
