رەسەيلىك ساياساتتانۋشى جانە ورتالىق ازيا بويىنشا ساراپشى اركادي دۋبنوۆ قازاقستاننىڭ بريكس ۇيىمىنا كىرۋ تۋرالى وتىنىشتەن باس تارتۋىنا قاتىستى پىكىر ءبىلدىردى، دەپ حابارلايدى "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى.
بۇل تۋرالى اركادي دۋبنوۆ تەلەگرام ارناسىندا مالىمدەدى.
پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ كەڭەسشىسى ءارى ءباسپاسوز حاتشىسى بەرىك ءۋاليدىڭ ايتۋىنشا، قاسىم-جومارت توقاەۆ بريكس سامميتىنە قاتىسادى. بۇل شارا 22-24 قازان كۇندەرى قازان قالاسىندا وتەدى جانە وعان 32 ەلدىڭ دەلەگاتسيالارى، ونىڭ ىشىندە 24 مەملەكەتتىڭ باسشىلارى قاتىسپاق.
"پرەزيدەنتكە قازاقستاننىڭ بريكس قۇرىلىمىنا كىرۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋ تۋرالى ۇسىنىستار ءتۇستى. حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ جاۋاپتى جانە بەدەلدى مۇشەسى رەتىندە ءبىزدىڭ ەلىمىزگە مۇنداي ۇسىنىستىڭ ءتۇسۋى قالىپتى دۇنيە. بۇل ۇسىنىستى مەملەكەت باسشىسىنىڭ ءوزى مۇقيات قاراستىرىپ وتىر جانە ونىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ءتيىستى ۆەدومستۆولار قازاقستاننىڭ ۇلتتىق مۇددەلەرى تۇرعىسىنان تالداۋ جۇرگىزىپ جاتىر. ەلىمىز قۇرىلىمعا مۇشە بولۋعا جانە وسى بىرلەستىكتىڭ دامۋ پەرسپەكتيۆالارىنا قاتىستى باسقا دا ماسەلەلەردى قاراۋدىڭ كوپ ساتىلى پروتسەسىن ەسكەرە وتىرىپ، قازىر جانە جاقىن بولاشاقتا بريكس-كە مۇشە بولۋعا ءوتىنىش بەرۋدەن قالىس قالادى", – دەدى بەرىك ءۋالي ءوز سۇقباتىندا.
ساياساتتانۋشى اركادي دۋبنوۆتىڭ پىكىرىنشە، سامميتكە تمد ەلدەرىنىڭ كوشباسشىلارى ماسكەۋدەگى سوڭعى جيىن كەزىندە شاقىرىلعان.
«مەنىڭ ويىمشا، بيىلعى جىلى بريكس-ءتىڭ توراعاسى بولىپ تابىلاتىن رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ مۇنداي ۇسىنىسى كەڭەس وداعىنىڭ ىدىراۋى ناتيجەسىندە پايدا بولعان مەملەكەتتەردىڭ جەتكىلىكتى دارەجەدە اۆتونومدى بىرلەستىگى رەتىندە تمد قۇرىلىمىن بۇزادى. ەگەر وسى مەملەكەتتەردىڭ بارلىعى بريكس سامميتىنە شاقىرىلىپ، ولاردىڭ بريكس-كە قوسىلۋ وتىنىشتەرى وڭ قابىلدانادى دەگەن تۇسىنىك بولسا، بۇل مەنىڭ ويىمشا، 1960 جىلدارداعى قوسىلماۋ قوزعالىسىنان وزگەشە، جاڭا «قوسىلۋ قوزعالىسىنىڭ» ءتۇرىن كورسەتەدى. ول كەزدە "قوسىلماۋ قوزعالىسى" ناتو بلوگىنا دا، ونىڭ قارسىلاسى ۆارشاۆا كەلىسىمىنە دە قوسىلعىسى كەلمەيتىن مەملەكەتتەردى بىرىكتىرۋ ءۇشىن قۇرىلعان بولاتىن. بۇگىن ءبىز بريكس-ءتى قۇرعانداردىڭ ءبىرىنىڭ بۇل قۇرىلىمدى بىرنەشە ونداعان ەلدىڭ ەسەبىنەن كەڭەيتىپ، ونى اقش باستاعان جاھاندىق باتىسقا قارسى تۇراتىن جاھاندىق وڭتۇستىكتىڭ زاڭدى وكىلى رەتىندە جاريالاۋعا دەگەن ۇمتىلىسىن كورىپ وتىرمىز»، - دەدى اركادي دۋبنوۆ.
دۋبنوۆ بۇل ۇسىنىس تمد-نىڭ تاۋەلسىز مەملەكەتتەردىڭ بىرلەستىگى رەتىندەگى بەدەلىنە اسەر ەتۋى مۇمكىن ەكەنىن اتاپ ءوتتى. بريكس سامميتىنە شاقىرىلعان تمد ەلدەرىنە بۇل ۇيىمعا كىرۋ تۋرالى ۇسىنىس اشىق تۇردە جاسالدى. ساياساتتانۋشى مۇنى "جاڭا قوسىلۋ قوزعالىسى" دەپ سيپاتتايدى، بۇل ءوز كەزەگىندە بۇرىنعى "قوسىلماۋ قوزعالىسىنا" قارسى قۇبىلىس رەتىندە كورىنىس تابادى. دۋبنوۆتىڭ ايتۋىنشا، بريكس-ءتىڭ قازىرگى ماقساتتارى مەن مۇددەلەرى، اسىرەسە ونىڭ جاھاندىق وڭتۇستىك ەلدەرىن توپتاستىرۋ ۇمتىلىسى، اقش باستاعان جاھاندىق باتىسقا قارسى ارەكەت رەتىندە كورىنەدى.
قازاقستاننىڭ جاقىن بولاشاقتا بريكس ۇيىمىنا كىرۋدەن باس تارتۋى جونىندەگى شەشىمى تۋرالى ايتا كەلە، دۋبنوۆ قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ەلدى الەمدىك بولىنىسكە اكەلەتىن قادامداردان اۋلاق ۇستاۋعا تىرىسقانىن اتاپ ءوتتى. ونىڭ پىكىرىنشە، قازاقستان "ورتاشا الەمدىك دەرجاۆالار" قاتارىنا كىرەدى جانە وسى ستاتۋسىن ساقتاۋعا تىرىسادى.
ساراپشى بريكس-ءتى ناتو-عا بالاما رەتىندە قۇرۋ ارەكەتتەرى تۋرالى دا پىكىر ءبىلدىردى. ونىڭ ايتۋىنشا، شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ ينستيتۋتسيوناليزاتسياسى جۇزەگە اسپاعانداي، بريكس-ءتىڭ دە ءبىرتۇتاس ۇيىمعا اينالۋ مۇمكىندىگى تومەن. سەبەبى، وعان مۇشە مەملەكەتتەردىڭ مۇددەلەرى مەن ۇستانىمدارى ءارتۇرلى.
اركادي دۋبنوۆ سونداي-اق بريكس-ءتىڭ جاھاندىق تەپە-تەڭدىككە باعىتتالعان جاڭا الەمدىك ءتارتىپتى ۇسىنا الماۋى مۇمكىن ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ونىڭ پىكىرىنشە، تايۆانعا قاتىستى قىتايدىڭ قاتاڭ مالىمدەمەلەرى بۇل ۇيىمنىڭ بەيبىت سيپاتتا بولاتىنىنا سەنىمدىلىك بەرمەيدى.
ساياساتتانۋشى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ بريكس-كە قوسىلۋدان باس تارتۋ شەشىمىن ماڭىزدى كوشباسشىلىق قادام دەپ باعالادى. بۇل قادام باسقا ەلدەرگە دە ۇلگى بولا الادى، ولاردىڭ اراسىندا ارمەنيا دا بار.
«توقاەۆتىڭ گەوساياسي سۋبەكتىلىكتى ساقتاپ قالۋعا دەگەن ۇمتىلىسى، ياعني بريكس-كە تارتىلىپ جاتقان ءبىر جارىم-ەكى وندىق مەملەكەتتىڭ قاتارىندا جوعالىپ كەتپەۋگە تالپىنىسى، مەنىڭ ويىمشا، ماڭىزدى كوشباسشىلىق قادام بولىپ تابىلادى. بۇل قادامدى قازان سامميتىنە شاقىرىلعان باسقا ەلدەر، سونىڭ ىشىندە تمد ەلدەرى دە قايتالاۋى مۇمكىن. ماسەلەن، وسىنداي ۇستانىمدى ارمەنيا دا قابىلدادى. ولارعا قازاقستاننىڭ ارتىنان بۇل ۇسىنىستان باس تارتۋ وڭايىراق بولادى، سەبەبى بۇل ۇسىنىستان باس تارتۋعا بولاتىنىنا كوز جەتتى. ال قازاقستان مۇنى كورسەتىپ وتىر»، - دەپ قورىتىندىلادى اركادي دۋبنوۆ.
