Reseilık saiasattanuşy jäne Ortalyq Aziia boiynşa sarapşy Arkadii Dubnov Qazaqstannyŋ BRİKS ūiymyna kıru turaly ötınışten bas tartuyna qatysty pıkır bıldırdı, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly.
Būl turaly Arkadii Dubnov telegram arnasynda mälımdedı.
Prezident Qasym-Jomart Toqaevtyŋ keŋesşısı ärı baspasöz hatşysy Berık Uälidıŋ aituynşa, Qasym-Jomart Toqaev BRİKS sammitıne qatysady. Būl şara 22-24 qazan künderı Qazan qalasynda ötedı jäne oǧan 32 eldıŋ delegasiialary, onyŋ ışınde 24 memlekettıŋ basşylary qatyspaq.
"Prezidentke Qazaqstannyŋ BRİKS qūrylymyna kıru mümkındıgın qarastyru turaly ūsynystar tüstı. Halyqaralyq qauymdastyqtyŋ jauapty jäne bedeldı müşesı retınde bızdıŋ elımızge mūndai ūsynystyŋ tüsuı qalypty dünie. Būl ūsynysty Memleket basşysynyŋ özı mūqiiat qarastyryp otyr jäne onyŋ tapsyrmasy boiynşa tiıstı vedomstvolar Qazaqstannyŋ ūlttyq müddelerı tūrǧysynan taldau jürgızıp jatyr. Elımız qūrylymǧa müşe boluǧa jäne osy bırlestıktıŋ damu perspektivalaryna qatysty basqa da mäselelerdı qaraudyŋ köp satyly prosesın eskere otyryp, qazır jäne jaqyn bolaşaqta BRİKS-ke müşe boluǧa ötınış beruden qalys qalady", – dedı Berık Uäli öz sūqbatynda.
Saiasattanuşy Arkadii Dubnovtyŋ pıkırınşe, sammitke TMD elderınıŋ köşbasşylary Mäskeudegı soŋǧy jiyn kezınde şaqyrylǧan.
«Menıŋ oiymşa, biylǧy jyly BRİKS-tıŋ töraǧasy bolyp tabylatyn Resei prezidentınıŋ mūndai ūsynysy Keŋes Odaǧynyŋ ydyrauy nätijesınde paida bolǧan memleketterdıŋ jetkılıktı därejede avtonomdy bırlestıgı retınde TMD qūrylymyn būzady. Eger osy memleketterdıŋ barlyǧy BRİKS sammitıne şaqyrylyp, olardyŋ BRİKS-ke qosylu ötınışterı oŋ qabyldanady degen tüsınık bolsa, būl menıŋ oiymşa, 1960 jyldardaǧy Qosylmau qozǧalysynan özgeşe, jaŋa «qosylu qozǧalysynyŋ» türın körsetedı. Ol kezde "Qosylmau qozǧalysy" NATO blogyna da, onyŋ qarsylasy Varşava kelısımıne de qosylǧysy kelmeitın memleketterdı bırıktıru üşın qūrylǧan bolatyn. Bügın bız BRİKS-tı qūrǧandardyŋ bırınıŋ būl qūrylymdy bırneşe ondaǧan eldıŋ esebınen keŋeitıp, ony AQŞ bastaǧan Jahandyq Batysqa qarsy tūratyn Jahandyq Oŋtüstıktıŋ zaŋdy ökılı retınde jariialauǧa degen ūmtylysyn körıp otyrmyz», - dedı Arkadii Dubnov.
Dubnov būl ūsynys TMD-nyŋ täuelsız memleketterdıŋ bırlestıgı retındegı bedelıne äser etuı mümkın ekenın atap öttı. BRİKS sammitıne şaqyrylǧan TMD elderıne būl ūiymǧa kıru turaly ūsynys aşyq türde jasaldy. Saiasattanuşy mūny "jaŋa qosylu qozǧalysy" dep sipattaidy, būl öz kezegınde būrynǧy "qosylmau qozǧalysyna" qarsy qūbylys retınde körınıs tabady. Dubnovtyŋ aituynşa, BRİKS-tıŋ qazırgı maqsattary men müddelerı, äsırese onyŋ jahandyq oŋtüstık elderın toptastyru ūmtylysy, AQŞ bastaǧan jahandyq batysqa qarsy äreket retınde körınedı.
Qazaqstannyŋ jaqyn bolaşaqta BRİKS ūiymyna kıruden bas tartuy jönındegı şeşımı turaly aita kele, Dubnov Qasym-Jomart Toqaevtyŋ eldı älemdık bölınıske äkeletın qadamdardan aulaq ūstauǧa tyrysqanyn atap öttı. Onyŋ pıkırınşe, Qazaqstan "ortaşa älemdık derjavalar" qataryna kıredı jäne osy statusyn saqtauǧa tyrysady.
Sarapşy BRİKS-tı NATO-ǧa balama retınde qūru äreketterı turaly da pıkır bıldırdı. Onyŋ aituynşa, Şanhai yntymaqtastyq ūiymynyŋ institusionalizasiiasy jüzege aspaǧandai, BRİKS-tıŋ de bırtūtas ūiymǧa ainalu mümkındıgı tömen. Sebebı, oǧan müşe memleketterdıŋ müddelerı men ūstanymdary ärtürlı.
Arkadii Dubnov sondai-aq BRİKS-tıŋ jahandyq tepe-teŋdıkke baǧyttalǧan jaŋa älemdık tärtıptı ūsyna almauy mümkın ekenın atap öttı. Onyŋ pıkırınşe, Taivanǧa qatysty Qytaidyŋ qataŋ mälımdemelerı būl ūiymnyŋ beibıt sipatta bolatynyna senımdılık bermeidı.
Saiasattanuşy Qasym-Jomart Toqaevtyŋ BRİKS-ke qosyludan bas tartu şeşımın maŋyzdy köşbasşylyq qadam dep baǧalady. Būl qadam basqa elderge de ülgı bola alady, olardyŋ arasynda Armeniia da bar.
«Toqaevtyŋ geosaiasi subektılıktı saqtap qaluǧa degen ūmtylysy, iaǧni BRİKS-ke tartylyp jatqan bır jarym-ekı ondyq memlekettıŋ qatarynda joǧalyp ketpeuge talpynysy, menıŋ oiymşa, maŋyzdy köşbasşylyq qadam bolyp tabylady. Būl qadamdy Qazan sammitıne şaqyrylǧan basqa elder, sonyŋ ışınde TMD elderı de qaitalauy mümkın. Mäselen, osyndai ūstanymdy Armeniia da qabyldady. Olarǧa Qazaqstannyŋ artynan būl ūsynystan bas tartu oŋaiyraq bolady, sebebı būl ūsynystan bas tartuǧa bolatynyna köz jettı. Al Qazaqstan mūny körsetıp otyr», - dep qorytyndylady Arkadii Dubnov.
Ūqsas jaŋalyqtar
