“جاسىل قازاقستان” ۇلتتىق جوباسى ەلىمىزدىڭ ەكولوگيالىق جاعدايىن جاقسارتۋ، تابيعي رەسۋرستاردى ءتيىمدى پايدالانۋ جانە حالىقتىڭ ەكولوگيالىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ ماقساتىندا قولعا الىنعان، پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس ازىرلەنگەن ماڭىزدى باستاما. جوبانىڭ نەگىزگى ماقساتى – ەكولوگيالىق تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتۋ جانە قازاقستاننىڭ تابيعي ورتاسىن ساقتاۋ.
وسى ارقىلى ەلىمىزدەگى ەكولوگيالىق جاعدايدى جاقسارتىپ، حالىققا قولايلى ءومىر ءسۇرۋ ورتاسىن قالىپتاستىرۋ كوزدەلىپ وتىر.
ەكولوگيالىق رەفورمالار
“جاسىل قازاقستان” جوباسىنىڭ اياسىندا ەكولوگيالىق رەفورمالار ەنگىزۋ جوسپارلانۋدا. مىسالى، 2020 جىلى قابىلدانعان “ەكولوگيالىق كودەكس” تابيعات قورعاۋ شارالارىن كۇشەيتۋدى، ەكولوگيالىق نورمالاردى جاقسارتۋدى كوزدەيدى. بۇل كودەكس اياسىندا تابيعي رەسۋرستاردى پايدالانۋ كەزىندە ەكولوگيالىق ستاندارتتاردى ساقتاۋ مىندەتتەلەدى.
جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرى
قازاقستاننىڭ ەنەرگەتيكالىق ساياساتىن جاڭعىرتۋعا ارنالعان ماڭىزدى قادامداردىڭ ءبىرى – جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىن دامىتۋ. “جاسىل قازاقستان” جوباسى شەڭبەرىندە 2025 جىلعا قاراي ەلىمىزدىڭ ەنەرگەتيكالىق بالانسىنىڭ 30%-ىن جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىمەن قامتاماسىز ەتۋ جوسپارلانعان. مىسالى، “سولتۇستىك قازاقستان” وبلىسىنداعى “دوسجانوۆ” جەل ەلەكتر ستانتسياسى 60 مۆت قۋاتتىلىعىمەن جۇمىس ىستەپ، ەلدىڭ ەلەكتر ەنەرگياسىنا دەگەن قاجەتتىلىگىن تومەندەتۋگە ۇلەس قوسۋدا.
ورمان ءوسىرۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ
مەملەكەت باسشىسى 2020 جىلعى 1 قىركۇيەكتەگى جولداۋىندا 5 جىل ىشىندە رەسپۋبليكامىزدىڭ ورمان قورىندا 2 ملرد جانە ەلدى مەكەندەردە 15 ملن اعاش تۇپتەرىن وتىرعىزۋدى تاپسىردى.
سونداي-اق، 2021 جىلى “100 ميلليون اعاش” اكتسياسى اياسىندا ەلىمىز بويىنشا ميلليونداعان اعاش وتىرعىزىلدى.
سۋ رەسۋرستارىن باسقارۋ
سۋ رەسۋرستارىنىڭ ءتيىمدى پايدالانىلۋىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا جوبا شەڭبەرىندە سۋ ساقتاۋ تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋ جوسپارلانعان. مىسالى، “تۇركىستان” وبلىسىندا تامشىلاتىپ سۋارۋ تەحنولوگيالارى ەنگىزىلىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدىلىگىن ارتتىرۋدا. بۇل ءتاسىل سۋ رەسۋرستارىن ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
ەكو-ءتۋريزمدى دامىتۋ
ەكو تۋريزم — ەكولوگيالىق تازا، تابيعات پەن مادەنيەتتىڭ ۇيلەسىمدىلىگىن ساقتاۋدى كوزدەيتىن تۋريستىك قىزمەت ءتۇرى. بۇل سالا ادامنىڭ تابيعاتقا دەگەن جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرۋ، ەكولوگيالىق مادەنيەتتى قالىپتاستىرۋ جانە جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ ەكونوميكالىق ءال-اۋقاتىن كوتەرۋ ماقساتىندا دامۋدا. ەكو ءتۋريزمدى دامىتۋ — قازىرگى تاڭدا الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندە وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى.
ەكو تۋريزم تابيعاتقا زيان كەلتىرمەيتىن، ەكولوگيالىق جاعىنان جاۋاپتى ساياحاتتاۋدى ۇسىنادى. ول تۋريستەرگە تابيعي ورتادا دەمالۋعا، ەكوجۇيەلەردى تانۋعا، فلورا مەن فاۋنانى زەرتتەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ەكو تۋريزم ارقىلى ادامدار تابيعاتتىڭ سۇلۋلىعىن باعالاپ، ەكولوگيالىق ماسەلەلەردى تەرەڭىرەك تۇسىنەدى.
ەكو تۋريزم جەرگىلىكتى ەكونوميكانى دامىتۋعا ىقپال ەتەدى. تابيعي رەسۋرستار مەن مادەنيەتكە نەگىزدەلگەن تۋريزم جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ كاسىپكەرلىگىن، اۋىل شارۋاشىلىعىن، قولونەردى دامىتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ءتۋريزمنىڭ دامۋى ارقىلى جاڭا جۇمىس ورىندارى اشىلىپ، ينفراقۇرىلىمدى جەتىلدىرۋگە جول اشىلادى.
سونداي-اق، ەكولوگيالىق قورعاۋدى ناسيحاتتايدى. تۋريستەر تابيعاتتى زەرتتەۋ بارىسىندا ەكولوگيالىق ماسەلەلەرگە، قورشاعان ورتانىڭ جاعدايىنا نازار اۋدارادى. بۇل تابيعاتتى قورعاۋعا دەگەن جاۋاپكەرشىلىكتى ارتتىرادى، ال جەرگىلىكتى تۇرعىندار ءوز ەكوجۇيەلەرىن ساقتاۋعا مۇددەلى بولادى.
قازاقستاندا ەكو ءتۋريزمنىڭ دامۋ الەۋەتى زور. تابيعي بايلىقتار، تاۋلار، ۇلتتىق پاركتەر، تابيعي رەزەرۆاتتار — تۋريستەر ءۇشىن تاماشا باعىتتار. "بۋراباي", "التىن ەمەل", "كاتونقاراعاي" ۇلتتىق پاركتەرى سياقتى ورىندار ەكولوگيالىق ءتۋريزمنىڭ دامۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى. سونىمەن قاتار، اۋىل ءتۋريزمى، ەتنواۋىلدار ارقىلى دا ەكو ءتۋريزمدى دامىتۋعا بولادى.
حالىقتىڭ ەكولوگيالىق ساۋاتتىلىعى
ەكولوگيا — ءبىزدىڭ ءومىرىمىزدىڭ ماڭىزدى اسپەكتىسى، تابيعاتپەن ۇيلەسىمدىلىك پەن تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتەتىن سالا. حالىقتىڭ ەكولوگيالىق ساۋاتىن ارتتىرۋ — بۇگىنگى كۇننىڭ باستى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى. بۇل ماسەلە ەكولوگيالىق داعدارىستار مەن كليماتتىق وزگەرىستەردىڭ ناتيجەسىندە بارعان سايىن وزەكتى بولۋدا.
ەكولوگيالىق ساۋاتتىلىق — ادامنىڭ تابيعات تۋرالى ءبىلىم دەڭگەيى، ەكولوگيالىق ماسەلەلەرگە جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋى، ەكوجۇيەنىڭ تەپە-تەڭدىگىن ساقتاۋ قابىلەتى. ساۋاتتىلىقتىڭ تومەندىگى ەكولوگيالىق پروبلەمالاردىڭ ۋشىعۋىنا اكەلەدى. سوندىقتان، حالىق اراسىندا ەكولوگيالىق ءبىلىمدى ارتتىرۋ اسا ماڭىزدى.
ەكولوگيالىق ساۋاتتىلىقتى ارتتىرۋدىڭ العاشقى قادامى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن جاقسارتۋ. مەكتەپتەردە ەكولوگيا ءپانىن ەنگىزۋ، جوعارى وقۋ ورىندارىندا ەكولوگيالىق ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىن دامىتۋ — جاستاردىڭ تابيعاتقا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋىنا ىقپال ەتەدى. سونىمەن قاتار، اقپاراتتىق ناۋقاندار، سەمينارلار، ترەنينگتەر ارقىلى حالىقتى ەكولوگيالىق ماسەلەلەر مەن شەشىمدەر تۋرالى حاباردار ەتۋ كەرەك.
قوعامدىق ۇيىمدار ەكولوگيالىق ءبىلىم بەرۋ مەن ناسيحاتتاۋدا ماڭىزدى ءرول اتقارادى. ولار ءتۇرلى جوبالاردى ىسكە اسىرىپ، ەكولوگيالىق ماسەلەلەردى تالقىلاپ، حالىقتى اقپاراتتاندىرادى. قوعامدىق اكتسيالار مەن ۆولونتەرلىك باعدارلامالارعا قاتىسۋ ارقىلى ادامدار ەكولوگيالىق ماسەلەلەردى تەرەڭىرەك ءتۇسىنىپ، ولاردى شەشۋ جولدارىن ىزدەۋگە كومەكتەسەدى.
ەكولوگيالىق ساۋاتتىلىقتى ارتتىرۋعا جاسىل تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ دە اسەر ەتەدى. حالىقتى ەكولوگيالىق تازا ونىمدەردى پايدالانۋ، قايتا وڭدەۋ جانە ەنەرگيا تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ تۋرالى اقپاراتتاندىرۋ ماڭىزدى. بۇل تەحنولوگيالار تابيعاتقا زياندى ازايتۋعا، رەسۋرستاردى ءتيىمدى پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
قالدىقتاردى باسقارۋ
قالدىقتاردى باسقارۋ — جۇيەسىن جەتىلدىرۋ “جاسىل قازاقستان” جوباسىنىڭ نەگىزگى باعىتتارىنىڭ ءبىرى. 2025 جىلعا دەيىن قالدىقتاردىڭ 30%-ىن قايتا وڭدەۋ جوسپارلانعان. مىسالى، الماتى قالاسىندا “بيوپلاست” جوباسى اياسىندا پلاستيكالىق قالدىقتاردى قايتا وڭدەۋ زاۋىتى اشىلدى، بۇل ەكولوگيالىق پروبلەمالاردى شەشۋگە كومەكتەسىپ كەلەدى.
“جاسىل قازاقستان” ۇلتتىق جوباسى ەلىمىزدىڭ ەكولوگيالىق جاعدايىن جاقسارتۋ مەن تابيعات رەسۋرستارىن ءتيىمدى پايدالانۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ستراتەگيالىق ماڭىزى بار. جوبانىڭ ءاربىر باعىتى تۇراقتى دامۋ مەن ەكولوگيالىق ساۋاتتىلىقتى ارتتىرۋعا باعىتتالعان. “جاسىل قازاقستان” ارقىلى قازاقستاننىڭ بولاشاعى ەكولوگيالىق تۇرعىدان تۇراقتى جانە تازا ورتادا قالىپتاسادى. بۇل جوبا تەك ەكولوگيانى قورعاپ قانا قويماي، قوعامنىڭ دامۋىنا، ەكونوميكانىڭ تۇراقتىلىعىنا جانە ازاماتتاردىڭ ءال-اۋقاتىنا دا وڭ اسەرىن تيگىزەدى
