بيىل جامبىل وبلىسى «ەڭبەك» باعدارلاماسى بويىنشا ەلىمىز بويىنشا ەڭ كوپ قارجى الدى. بۇل تۋرالى "اۋىل شارۋاشىلىعىن قارجىلاي قولداۋ قورى" اق جامبىل وبلىسى فيليالىنىڭ نەسيە ءبولىمىنىڭ باسشىسى باۋىرجان تاجىباەۆ مالىمدەدى، دەپ حابارلايدى adyrna.kz ۇلتتىق پورتالى.
باۋىرجان ەرمەكۇلىنىڭ ايتۋىنشا، ناتيجەلى جۇمىسپەن قامتۋدى جانە جاپپاي كاسىپكەرلىكتى دامىتۋدىڭ 2017-2021 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك «ەڭبەك» باعدارلاماسى بويىنشا وتكەن جىلى 2 766 612 000 تەڭگە بولىنگەن. اتالعان قارجى 100 پايىز يگەرىلىپ، 703 ادام ءوز كاسىبىن باستادى.
– ال بيىل ەلىمىز بويىنشا ەڭ كوپ قارجى، ياعني، 3 266 612 000 تەنگە جامبىل وبلىسىنا تيەسىلى بولىپ وتىر. ماسەلەن، حالقى تىعىز ورنالاسقان تۇركىستان وبلىسى 3 ملدر 49 ميلليون تەڭگەمەن بىزدەن كەيىن ەكىنشى ورىندا تۇر. قازان ايىندا وبلىسىمىزعا بولىنگەن قارجىعا قوسىمشا تاعى دا 2 ملرد. تەڭگە بولىنەدى. سوندا وسى جىلى جامبىل وبلىسىنا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن 5 266 612 000 تەڭگە بۇيىرايىن وتىر. بۇدان بولەك، جىلدىڭ باسىندا وبلىستىق بيۋدجەتتەن 867 ملن. 500 مىڭ تەڭگە ءبولىنىپ، ونى شارۋالارعا ۇلەستىرگەن بولاتىنبىز. نەگىزى جۇرتتىڭ باسىم بولىگى «يگىلىك» باعدارلاماسى ارقىلى 4 ملن تەڭگەگە دەيىن قارجى الىپ، مال سانىن كوبەيتۋدە. بيىل اتالعان باعدارلاما اياسىندا 469 ازامات جالپى قۇنى 1 ملرد. 600 ملن. 725 مىڭ تەڭگەنىڭ نەسيەسىن الدى. «كاسىپكەرلىك» باعدارلاماسى اۋىل شارۋاشىلىعىنا جاتپايتىن ستو، ناۋبايحانا، شاشتاراز سەكىلدى كاسىپتى باستاعان ازاماتتارعا بەرىلەدى. اتاپ ايتسام، 24 ميلليون تەڭگەگە 7 ادام ءوز كاسىبىن اشتى. سونداي-اق، جىلدىڭ باسىندا «ەگىنجاي» باعدارلاماسى ارقىلى 2 ادام قارجى العانىن ايتىپ وتكەن ءجون. ال وبلىس اكىمدىگىنىڭ بيۋدجەتى ارقىلى بولىنگەن 867 ملن. 500 مىڭ تەڭگە ءوز كاسىبىن اشامىن دەگەن 221 ادامعا بەرىلدى، – دەيدى ول.
ءبولىم باسشىسى جىل باسىنان بەرى 484 ادامعا 1 732 695 000 تەڭگەنىڭ نەسيەسى بەرىلگەنىن ايتتى. سونداي-اق جالپى قۇنى 290 861 000 تەڭگەنى قۇرايتىن 82 قارىز الۋشىلاردىڭ نەسيە وتىنىمدەرى ماقۇلدانعان. بۇدان بولەك، ول «سىباعا» باعدارلاماسى ارقىلى سيىر مەن قوي الۋعا بولاتىنىن ەسكەرتتى. اتالعان باعدارلاما بويىنشا سيىرعا 70 ملن. تەڭگە، ال قويعا 12 ملن. تەڭگەگە دەيىن قارجى قاراستىرىلعان.
– نەگىزگى تالاپ ەتتى باعىتتاعى سيىردى مىندەتتى تۇردە شەت ەلدەن الۋ كەرەك ءارى ونىڭ بۇزاۋىن ساتۋعا رۇقسات ەتىلەدى. بۇل باعدارلامانىڭ يگىلىن جايىلىم جەرى بار، ءبىر سوزبەن ايتقاندا اياقتان تۇرعان شارۋالار عانا كورە الادى. ايتسە دە، شارۋا قوجالىقتارى شەت ەلدىڭ سيىرى وڭتۇستىكتىڭ اۋا رايىنا شىدامايدى دەپ، بەلسەندى بولماي وتىر. ال قىرعىزستتاننىڭ سيىرىن الۋعا تيىم سالىنعان. قازىرگى تاڭدا بىزگە شەت ەلدەن 497 باس سيىر اكەلەمىن دەپ 5 شارۋا قوجالىعى ءوتىنىش تاستادى. ونىڭ تورتەۋىنىڭ ءوتىنىشى (397 سيىر) قاناعاتتاندىرىلسا، ءبىر ازاماتتىڭ (100 سيىر) ماسەلەسى قاراستىرىلىپ جاتىر. ال قوي شارۋاشىلىعىن دامىتامىن دەگەن ازاماتتارعا جەرگىلىكتى قويلاردى الۋعا رۇقسات بار. سوندىقتان دا «سىباعا» باعدارلاماسى بويىنشا 15 666 باس قوي ساتىپ الۋعا 51 شارۋاشىلىق ءوتىنىش بىلدىرسە، ونىڭ 38-ءىنىڭ (11 650 قوي) ماسەلەسى شەشىلدى. سونداي-اق، 5 شارۋا قوجالىعىنىڭ ءوتىنىشى (1 551 قوي) ماقۇلدانىپ، ءبىر ازاماتتىڭ ءۇيىنىڭ قۇجاتتارى دۇرىس بولماعاندىقتان ءوز ءوتىنىشىن قايتارىپ الدى. ال قالعان 7 شارۋا قوجالىقتىڭ ءوتىنىشى قاراستىرىلىپ جاتىر، – دەيدى ول.
شارۋا قوجىلىقتار شەت ەلگە ەت ەكسپورتتاۋشى «مەركە ەت» جانە «وڭتۇستىك حالال تاعامدارى» كومپانيالارىمەن كەلىسىم-شارتقا وتىرىپ، ءوز ونىمدەرىن ساتادى. ياعني، كاسىپكەرلەر مالىن بازارعا شىعارعاننان قاراعاندا اتالعان كومپانياعا ءونىمىن وتكىزگەندى ءتيىمدى دەپ ەسەپتەيدى.
باۋىرجان تاجىباەۆتىڭ سوزىنە سەنسەك، "اۋىل شارۋاشىلىعىن قارجىلاي قولداۋ قورىنان" نەسيە الىپ، ءوز كاسىبىڭدى باستاۋ وڭاي سەكىلدى. الايدا كوپشىلىك ناسيحات جۇمىستارى تومەن بولعان سوڭ با، ايتەۋىر اۋىل شارۋاشىلىعىنا قاتىستى جاڭالىققا سەنىڭكىرەمەيدى. سوندىقتان دا كوپشىلىكتىڭ كوكەيىندە "اۋىل شارۋاشىلىعىن قارجىلاي قولداۋ قورىنان" قالاي نەسيە الۋعا بولادى؟» دەگەن سۇراق تۇرۋى مۇمكىن.
– وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى مۇراتحان شۇكەەۆ جانە اۋىل شارۋاشىلىق باسقاراماسىنىڭ باسشىسى بەرىك نىعىماشەۆپەن بىرگە اۋداننان باستاپ ءار اۋىلدى ارالاپ شىقتىق. سوندىقتان دا ناسيحات جۇمىستارى تومەن دەگەن پىكىرىڭىزبەن كەلىسپەيمىن. ال «ەڭبەك» باعدارلاماسى بويىنشا قارجى العىسى كەلەتىن ازاماتتار ەڭ بىرىنشىدەن جۇمىسسىز رەتىندە تىركەلىپ جانە زەينەتكەر بولماۋى كەرەك. بۇدان كەيىن «اتامەكەن» كاسىپكەرلەر پالاتاسى ارقىلى «بيزنەس باستاۋدا» وقىپ، سەرتيفيكات الۋ قاجەت. سونداي-اق نەسيە الاتىن ادام كەز كەلگەن ءۇيدى كەپىلدىككە قويا الادى. ءبىزدىڭ ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەن ارتىقشىلىعىمىز ءۇيدىڭ ورنالاسقان جەرى مەن قاي جىلى سالىنعانى جانە ساپاسىنا نازار اۋدارمايمىز. ايتسە دە، كەپىلدىككە قوياتىن ءۇيدىڭ قۇجاتتارى مەن قورا-جايى دۇرىس ەمەس بولسا نەمەسە نەسيە تاريحىندا ماسەلە تۋىنداسا، قارجى بەرىلمەيدى، – دەيدى ول.
ءبولىم باسشىسى وبلىسىمىزداعى اۋدانداردىڭ ىشىندە بايزاق، جۋالى جانە جامبىل اۋداندارى بەلسەندى ەكەنىن ايتادى. ال تاراز، جاڭاتاس، ءھام قاراتاۋ قالالارىنىڭ تۇرعىندارى اتالعان قوردان قارجى الا المايدى.
سەرىك جولداسباي
