ەركەك قىرىققا كەلگەنشە ەسى كىرمەسە – قاسىرەت

6394
Adyrna.kz Telegram

ءومىرىڭىز توزاققا اينالماسىن دەسەڭىز، مۇنداي ەركەككە جولاماڭىز! عابيت مۇسىرەپوۆ اتامىز «ەركەك قىرىققا كەلگەنشە ەس كىرمەسە – قاسىرەت!» دەپ ءدوپ ايتقان. ال، مۇنداي ەركەكتىڭ بەلگىلەرى قانداي؟ ونى جىگىت شاعىندا قالاي «تانۋعا» بولادى؟ بۇل سۇراقتار بوساعا اتتاماعان، وڭ جاقتا وتىرعان جانە العاشقى نەكەسى ءساتسىز بولىپ ەكىنشى رەت تۇرمىسقا شىعۋدى ويلاپ، جوسپارلاپ جۇرگەن قىز-كەلىنشەكتەردى قىزىقتىرارى انىق. وسى ورايدا «قاسىرەت» ەركەكتىڭ بويىنداعى بەلگىلەرىن تانۋعا كومەكتەسەتىن مىنا ءبىر ايەلدىڭ ءومىرىن شولىپ شىعۋىڭىزعا بولادى.

ساندىگۇلدىڭ اڭگىمەسى

«...قىز بەن جىگىتتىڭ كەيبىرىن سەزىم قوسسا، ەندى كەيبىرىن جاسى كەلگەن سوڭ بالالى جانە وتباسىلى بولۋ دەگەن تىلەك بىرىكتىرەدى. مەندە بۇنىڭ ەكەۋى دە بولدى، ياعني كۇيەۋىم ەكەۋمىزدىڭ ارامىزدا اسا كەرەمەت سەزىم بولمادى، بىراق ۇناتتىم جانە قاتارلاستارىمنىڭ ءبارى بوساعا اتتاپ، انا اتانىپ جاتقان سوڭ مەن دە ءومىر-پويىزىنان قالىپ كەتپەۋدى ويلادىم. ءيا-ءيا، مەن جىگىتتىڭ كەلەشەكتە قانداي اكە بولارىن زەردەلەمەدىم. قۇرساعىما شارانا ءبىتىپ، ەكىقابات ەكەنىمدى بىلگەنىمدە، قۋانىشتان باسىم اينالىپ، كۇيەۋىمنىڭ توبەسىن كوككە جەتكىزەيىن دەپ ونى تاعاتسىزدانا كۇتكەن ەدىم. كۇتكەن كەزدە ۋاقىت تا جىلجىماي قويادى ەمەس پە، ساعاتقا قايتا-قايتا قاراپ، ەكى كوزىم ەسىكتە بولدى. ءبىر كەزدە كۇيەۋىم دە كەلدى. موينىنا اسىلىپ، كوزىنە قاراپ كۇلىمدەيمىن. «نە بولدى؟ ءبىر نارسەنى ءبۇلدىردىڭ بە؟» دەدى كۇيەۋىم. «سەن اكە بولاسىڭ!» دەدىم ەركەلەي. ءسىزدىڭ كۇيەۋىڭىز العاش اكە بولاتىنىن ەستىگەندە قانداي كۇيدە بولىپ ەدى، ەسىڭىزگە ءتۇسىرىپ كورىڭىزشى، وقىرمان؟ جاقسى كۇيەۋدىڭ بەلگىسى – ەرتە ۇيلەنسە دە، كەش وتباسى قۇرسا دا، ءتىپتى توقالى جۇكتى بولسا دا اكە بولاتىنىن ەستىگەندە قۋانادى.

...كۇيەۋىم مەنى كوتەرىپ الىپ، بەتىمنەن ءشولپ-ءشولپ سۇيەتىن شىعار دەپ ويلاپ ەدىم. مەلودرامالارداعىداي قۋانىشتان ساسقالاقتاپ، مەنى اينالىپ-تولعاناتىن شىعار دەپ كۇتىپ تۇرمىن. بىراق، ءومىر كينو ەمەس ەكەن. كيىمىن اۋىستىرىپ جاتقان ول «نەگە ساقتانبادىڭ؟ ۇيلەنگەنىمىزگە ءالى ءبىر جىل دا بولعان جوق، كەيىن-اق ۇلگەرەر ەدىك قوي» دەپ قاباعىن ءتۇيدى. «ۇلبىرەپ تۇرعان 18 جاسار جاس قىز بولسام مەيلى ەكەن، «ءوزىڭ ءالى بالاسىڭ عوي، قازىر بالانى قايتپەكسىڭ؟» دەيتىندەي. ەكەۋمىزدىڭ دە جاسىمىز 25-تەن اسقان، بۇل جاس بالالى بولۋعا ەرتە دە، كەش تە ەمەس مەنىڭشە. نەگە قۋانبايسىڭ؟» دەدىم. نە كەرەك، سول كۇننەن باستاپ قۇرساعىمداعى ءبىر تامشى بالاعا بولا ۇيدەن ۇرىس-كەرىس تىيىلمايتىن بولدى. «بالا ءۇشىن ەمەس، قازىر ءوزىمىز ءۇشىن ءومىر سۇرەيىك. جاسىڭ 30-عا تاياعاندا ءبىر بالا تۋساڭ سول جەتەدى. قازىر ءوز باسىمىزدى ارەڭ اسىراپ ءجۇرمىز، بالانى قالاي باعامىز؟» دەپ كۇيەۋىم جاساندى تۇسىك جاساتۋعا يتەرمەلەدى. ال، مەن «بالانى الدىرمايمىن» دەپ، ايتقانىمنان قايتپاي وتىرىپ الدىم. تەرىس قاراپ جۇمىسىما بارىپ كەلىپ جۇرە بەردىم. سول ارالىقتا كۇيەۋىم جۇمىسىنان شىعىپ قالدى. جالپى، كۇيەۋىم ءبىر جەردە ۇزاق جۇمىس ىستەگەن ەمەس. ايتەۋىر سىلتاۋى كوپ، ەڭ ۇزاق ءۇش اي عانا ءبىر جۇمىسقا تۇراقتاي الادى. سودان كەيىن ءبىر-ەكى اي «جۇمىس ىزدەپ جاتىرمىن» دەپ ۇيدەن شىقپايدى... قۇرمەتتى وقىرمان، ءسىزدىڭ كۇيەۋىڭىزدىڭ شە، جۇمىسى تۇراقتى ما؟ جاقسى كۇيەۋدىڭ تاعى ءبىر بەلگىسى – ول ايەلىنىڭ تۇرتپەكتەۋىنسىز-اق ءوزى جۇمىس ىزدەيدى. جۇمىسىنان قىسقارىپ قالسا، قارا جۇمىس بولسا دا ىستەپ، كۇنىنە ەكى نان بولسا دا تابادى. ايەلىنىڭ تاپقانىنا الاقان جايۋ، جۇكتى ايەلىنە جۇمىس ىستەتىپ، ءوزى ۇيدە جاتۋ - ول ءۇشىن نامىس. باسىمىزدا باسپانامىز دا جوق. پاتەر جالداپ تۇرامىز. مەنىڭ تاپقانىم قاي جىرتىعىمىزعا جاماۋ بولسىن. اس-اۋقات پەن پاتەراقىعا عانا جەتەدى. قالت-قۇلت ەتىپ ارەڭ كۇنەلتىپ وتىرعانىمىزدى كورىپ، ءبىلىپ تۇرىپ، كۇيەۋىم ەكى قولىن ەڭبەككە قوسىپ، جۇمىس ىستەۋدى ويلامادى. ال، ۇيدە ازىق-تۇلىك تاۋسىلىپ قالسا، «نەگە جوق؟ سەنىڭ ايلىعىڭ ەشنارسەگە دە جەتپەيدى. ءبۇيتىپ جۇمىس ىستەگەنشە، ىستەمەي-اق قويعانىڭ دۇرىس»، - دەپ ۇرىسادى. كۇيەۋىمنىڭ سونشالىقتى جالقاۋلىعىنا تاڭ قالامىن. توڭازىتقىشتى تولتىرىپ قويىپ سودان كەيىن «نەگە تاماق دايىن ەمەس؟» دەپ دىڭكىلدەسە جاراسار، ال جۇمىسسىز ۇيدە جاتىپ «تەك نان الىپ كەلدىڭ بە؟» دەپ ۇرساتىنىنا نە دەيسىز. شىنداپ كەلسە، مەن جۇرتتىڭ كەلىنشەكتەرى سەكىلدى ەكىقابات كەزىمدە «جەرىكپىن» دەپ ەركەلەي دە الماي جۇرگەن جوقپىن با؟! بالىققا جەرىك بولسام دا ونى الماي، اقشانى كۇيەۋىمنىڭ نانى مەن تاماعىنا جانە تەمەكىسىنە جۇمساپ جۇرگەنىمدى ويلاپ جاتقان ول جوق. ادام قولى بوس بولعان سوڭ ءار نارسەگە ۇرىنا ما، الدە مەنىڭ كۇيەۋىم ءوزى سونداي قاي ءىستىڭ دە سوڭىن ويلاماي جاسايدى ما، ايتەۋىر جوق جەردەن باسىنا بالە تاۋىپ الادى دا جۇرەدى. جۇكتىلىكتىڭ 7-ءشى ايىندا، ءوزىم قينالىپ جۇرگەندە كۇيەۋىم دوسىنىڭ كولىگىن قالا ىشىندە ايداپ، ءبىر ايەلدىڭ اۆتوكولىگىن سوعىپ الىپتى. كۇيەۋىمنىڭ ايتۋىنشا، ايەل كىنالى ەكەن. بىراق، پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىن شاقىرايىن دەسە، كۇيەۋىمنىڭ جۇرگىزۋشى كۋالىگى جوق. سوندىقتان، الگى ايەلدىڭ كولىگىن جوندەتۋگە ونىڭ سۇراعان اقشاسىن بەرۋگە ءماجبۇر بولدىق. ارينە، ەگەر ءوزى تاۋىپ جاتسا ۇندەمەس پە ەدىم. بوساناردا پەرزەنتحاناعا قاجەتتى كيىم، زاتتار جانە پەرزەنتحانادان شىققاننان سوڭ نارەستەگە جورگەك تاعى دا باسقا كەرەكتىلەردى ساتىپ الامىن دەپ جيناپ جۇرگەن ازىن-اۋلاق اقشام بار ەدى. سول اقشانى امال جوق الگى ايەلگە بەرىپ قۇتىلدىق. ال، دوسى جىگىتتىك تانىتتى، ياعني ول ءبىزدىڭ قينالىپ جۇرگەنىمىزدى ەسكەرىپ، كولىگىن ءوز اقشاسىنا جوندەتەتىن بولدى دا «كەيىن بىردە بەرەرسىڭ» دەدى كۇيەۋىمە. ايتىڭىزشى، وسى جاعدايعا قالاي كۇيىنبەيىن؟ جۇرگىزۋشى كۋالىگى بولماسا نەگە رۋلگە وتىرادى، زىعىردانىم قاينادى. بۇل ءبىر عانا ءىسى عوي، بۇدان بۇرىن دا، كەيىن دە تالاي رەت جوق جەردەن پروبلەما تاۋىپ باسىن سالبىراتىپ الدىما كەلگەن. «جۇرتتىڭ ىبىرايى – ىبىراي، ءبىزدىڭ ىبىراي – سۇمىراي» دەگەن ەكەن ءبىر ايەل. كۇيىنگەننەن ايتقان ەكەن عوي ول. جۇرتتىڭ كۇيەۋلەرى اتا-اناسىن، ايەلىن، ءتورت-بەس بالاسىن دا اسىراپ، ءتىپتى كەيبىرەۋلەرى اجىراسقان ايەلىنەن تۋعان بالالارىنا اليمەنت تولەپ، كولىك تە جۇرگىزىپ، كەڭ ەتىپ ءۇي دە سالىپ جاتىر. ال، مەنىڭ كۇيەۋىم ءبىر قاراقان باسىن امان الىپ جۇرە المايدى. «قاسىرەت» ەركەكتەر قاتەلىگىنەن ساباق المايدى. ول ءبىر قاتەلىگىن بىرنەشە رەت قايتالايدى. بوساناتىن مەرزىمىم جاقىنداپ ۇيدە وتىرعانىمدا، ىشەرگە تاماق كەرەك، پاتەراقىنى تولەۋ قاجەت، كۇندە كۇيەۋىمە ايتىپ ءجۇرىپ، ارەڭ ورنىنان قوزعالتتىم. جۇمىسقا شىقتى. ءبىر فيرماعا تۇرمىستىق زاتتاردى ساۋدا ورىندارىنا، دۇكەندەرگە جەتكىزىپ بەرۋشى بوپ ورنالاستى. ىستەسە، قولىنان جۇمىس كەلەدى-اق ەكەن. بىراق ونىڭ بۇلاي اقشا تاپقانى قۇرىسىن. قالتاسىنا ءسال اقشا ءبىتىپ ەدى، سىرتتان قىزىق ىزدەي باستادى. ءبىر اجىراسقان ساتۋشى كەلىنشەكپەن اۋەيى بولدى... جامان كۇيەۋدىڭ ءبىر بەلگىسى – وسى. ءوز ايەلىن تويدىرا الماي جاتىپ، باسقا ايەلدى كافەگە اپارادى. ءوز كەلىنشەگىنە گۇل سىيلاپ كورمەگەن ول كوشەدەگى باسقا ايەلگە سىيلىقتار جاسايدى. بالام ەكى جاسقا تولعانشا كورگەن قيىندىقتارىمدى ايتىپ جەتكىزە المايمىن. سول قيىندىقتىڭ ءبارىن كۇيەۋىم "تۋدىرعان". ايتەۋىر بالام ءوسىپ جاتتى. كەيىن ونى بالاباقشاعا بەرىپ، ءوزىم جۇمىسقا شىقتىم. بالامنىڭ بال قىلىقتارى شىققاندا كۇيەۋىم وزگەرەر دەپ كۇتتىم. جوق، قاتەلەسىپپىن. جۇمىسىنا بارىپ كەلەدى دە، دەمالىس كۇندەرى ەكى كۇن سىرا ىشەدى. قىسقاسى، ونىڭ تابىسى تەك وزىنەن ارتىلمايدى جانە ول اقشاسىن ءوزىنىڭ راحاتىنا عانا جۇمسايدى. سونداي-اق، ءتان قاتىناسىنا باراردا ۇنەمى «كوتەرىپ قويىپ ءجۇر مە؟» دەۋدى ۇمىتپايدى. ءجا، بۇنى قويشى، وتباسىلىمىن عوي، ءۇي الۋعا ارەكەت جاسايىن دەپ ويلامايدى دا. ومىرلىك جوسپارى جوق. ءسال اقشا ارتىلسا، ونى جۇمساعانشا اسىعادى. بالامىز ەسەيدى. كۇيەۋىمنىڭ جاسى 40-تان اسقاندا مەن ەكىنشى پەرزەنتىمدى ومىرگە الىپ كەلدىم. بىراق، كۇيەۋىمە ەس كىرمەدى. ونىڭ شاشىنا اق قىلاۋ ءتۇسىپ، سىمباتى عانا وزگەرگەن، ال ارنارسەگە ۇرىنىپ جۇرەتىنى، جالقاۋلىعى، ەرتەڭىن ويلامايتىنى، جاۋاپسىزدىعى سول كۇيى ەكەن. قازاقتا «ەرتەڭىن ويلاماعان ەركەكتەن بەز» دەگەن ءسوز بار ەمەس پە؟! بەزىپ كەتكىم كەلەدى. قازىر كۇندە وزىمە «وسىنداي كۇيەۋ كەرەك پە ماعان؟ ونىڭ ماعان نە پايداسى ءتيىپ جاتىر؟» دەپ سۇراق قويدىم. ارينە، ءبىر پايداسى ءۇشىن اداممەن بىرگە ءومىر سۇرمەيسىڭ عوي. الايدا، ماسەلەڭدى كەمىتپەسە دە كوبەيتپەسە ەكەن دەيسىڭ. ۇيگە كىرىس كىرگىزبەسە دە شىعىنعا باتپاسا ەكەن دەيسىڭ. ول كەرىسىنشە، مەنىڭ ماسەلەمدى كۇردەلەندىرىپ، كوبەيتىپ جۇرەدى. شىدامىم تاۋسىلدى. ونىمەن اجىراسقىم كەلەدى. 40-قا دەيىن ەس كىرمەگەن ەركەك وزگەرمەيدى ەكەن...» ساندىگۇل «ادام وزگەرمەيدى» دەيدى. ال، ۇلكەندەر «ەركەك ۇيلەنگەن سوڭ جانە اكە بولاتىنىن ەستىگەندە كوبىرەك تابىس تاۋىپ، وتباسىن ويلاپ، بويداقتىق كەزدەگى قىدىرىستى دا، جالقاۋلىقتى دا تاستايدى» دەپ ايتادى. بىراق، «بەس ساۋساق بىردەي ەمەس» دەگەن ءسوز دە بار. سوندا قانداي جىگىتكە تۇرمىسقا شىعۋ كەرەك؟ ومىرلىك تاجريبەسى مول جەڭگەلەرىمىز پروبلەمانى كوبەيتەتىن ەمەس، كەرىسىنشە كەمىتەتىن ەركەككە تۇرمىسقا شىعۋ كەرەك دەيدى... (سۋرەتتەر اشىق دەرەككوزدەردەن الىندى)

ج. سماعۇلوۆا، ERNUR.KZ

"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى

پىكىرلەر