ورامال قاسيەتىن بىلەمىز بە؟

ايگۇل جاڭبىرشيەۆا نەبارى 19  جاسىندا كەلىن بولىپ ءتۇستى. شاڭى­راقتىڭ تابالدىرىعىن اتتا­عاندا الدىنان ورتا بويلى، ەتجەڭدى ايەل  شىقتى. «قادامىڭ  قۇتتى  بول­سىن  قاراعىم!»  دەپ باسىنا اق ورامال  سالدى. كەيىن ءبىلدى، ەنەسى ەكەن. سونان بەرى ايگۇل ورامالىن تاستامايدى. ەنەسى دە ۇلكەندىگىن كورسەتىپ، جاۋلىعىن شەشكەن ەمەس. اققۇبا كەلىنشەكتىڭ وڭىنە ورامالى جاراسا  قويادى. قولاڭ شاشىمەن  ۇيلەسە كەتەتىنىن قايتەرسىڭ. «ماعان جاراسپايدى»،  «باسىمدا تۇرمايدى»، «سۋسىپ تۇسە بەرەدى»، «تاققىم كەلمەيدى» دەگەن كەلىنشەكتەر وعان قىزىعادى. قىزعانادى. ال ول ورا­مالدى ناسيحاتتاۋدان جالىق­پايدى. مەرەكەلەردە ومىرلىك اكسەسسۋاردى سىيلاپ، قۇربىلارىنىڭ كوڭىلىن كوتەرىپ قوياتىنى بار. ورامالدى كۇندەلىكتى تاعىپ جۇرەتىن سونداي جانداردىڭ ءبىرى – قالا تۇرعىنى اياۋلىم تاستانبەك. ەكى بالانىڭ اناسى. قازىر ورامال تاعۋدىڭ  حاس  شەبەرى.  گاردەروبىندا  ءتۇرلى-ءتۇستى  ۇلتتىق  برەندتىڭ  سان  ءتۇرى بار.

– ورامالدى جاقسى كورەمىن. ساندەپ تاعۋدى قىز-كەلىنشەكتەردەن ۇيرەندىم. قازىر تۇرلەندىرىپ قولدانۋ حوببيىمە  اينالدى. بۇرىنعىداي ەمەس، ورامال تاعۋ  دامىپ كەلەدى. الەۋمەتتىك جەلىلەردە ءساندى تاعۋدى ۇيرەتەتىن پاراقشالار مەن ۆيدەو­لاردىڭ كوبەيۋى قۋانتادى. ەجەلگى شىعىس، اراب ستيلىمەن ۇشتاستىرىپ،  زاماناۋي ۇلگىدە تاعىلاتىن تۇرلەرى كوپ. قالاۋىڭا قاراي  ۇلگىسىن الاسىڭ. بىرىنشىدەن، جالاڭباس جۇرگەنشە ورامالمەن جيناقى كورىنەسىز. ەكىنشىدەن،  ورامال – ءاربىر كەلىنشەك پەن ايەلدىڭ ارى مەن ءسانى. كەرەك دەسەڭىز، تارتىپ جۇرۋگە مىندەتتى كيىمى. قازىر كيمەشەككە ۇقساتىپ تاعۋدى ىزدەنىپ ءجۇرمىن، - دەيدى اياۋلىم.

ءداستۇرلى   ۇلتتىق   برەند

ورامالدى  تاقپايتىن نازىك جان­دى  جوق. كۇندەلىكتى ومىردە تارتپاسا دا، قوناققا، اسقا بارعاندا ىزدەيتىنى انىق. قۇران وقىلعان جەردە ايەل ادام جالاڭباس وتىرمايدى. نەسىن ايتاسىز، بازار نارىعىندا ورامال­دىڭ ءتۇر-ءتۇرى بار. قالتاڭنىڭ شاما­سىنا قاراي ساتىپ الاسىڭ. دەسە دە، ۇلتتىق برەند كاسىپكە اينالدى. ءانشى روزا القوجانىڭ ورامالىن قالا بىلاي تۇرسىن، اۋىل-ايماقتاعى قىز-كەلىنشەكتەر قولدان-قولعا تيگىز­بەيدى. «مەن سىيعا تارتقان ورامال» دۇكەندەر جەلىسى ەلىمىزدەگى وبلىس ورتالىقتارىندا جۇمىس ىستەيدى. ءسويتىپ،  ورامالدى  اۋىل  ايەلدەرى  عانا تاعادى دەگەن ۇعىم سانادان  كومەسكىلەنە   باستادى. سەبەبى، قالا­لىق نازىك جاندىلار دا ومىرلىك اكسەسسۋارعا بىرتىندەپ بەت بۇرا باستادى.  انشىمەن  قاتار،  قىزىل­وردالىق جاس كاسىپكەر سايا نۇرعا­ليەۆا دا  ورامال  بيزنەسىن  دوڭگەلە­تىپ  وتىر.

– العاشقىدا  جۇمىس  باستاۋ  وڭاي بولعان  جوق. كەلۋشىلەردى الەۋمەتتىك جەلىلەر  ارقىلى تارتتىم. ءسويتىپ الۋشىلاردىڭ قاتارىن جينادىم. الايدا قىزىلوردادا ورامالعا قىزىعۋشىلىق  ازداۋ. جايلاپ دامىپ كەلەدى. كوبىنە سۇرانىس ماڭعىستاۋ، اقتاۋ، ورال جاقتان تۇسەدى. باتىس وڭىرىندە قازاقى ۇلتتىق ناقىش جاقسى ساقتالعان. توي كويلەكتەرىنەن گورى،  كامزول،  كويلەكتى  ورامالدارمەن ۇيلەستىرىپ الادى، - دەيدى سايا نۇرعاليەۆا.

سايا جاساعان وتاندىق ءونىمنىڭ قاي-قايسىسى  دا  ادەمى. ءوزى تىگەدى. ءوزى  گۇل ورنەگىن سالىپ، ءتۇرلى ويۋ-ورنەكپەن  كومكەرەدى. ساۋدا ورتا­لى­عىنداعى  دۇڭگىرشەگىندە ورامالدىڭ  100-گە جۋىق ءتۇرى بار. باعالارى دا تۇتىنۋشىلاردىڭ قالتاسىنا قول­جەتىمدى. 3500 تەڭگەدەن باستاپ، 10-11 مىڭ تەڭگە شاماسىندا دا ادەمى باس  جاۋلىق  تاباسىز. ساپالى ماتا­دان  جاسالعان  اق جاۋلىق اق سامايلى اجەلەر  مەن جاس كەلىندەردىڭ باسىندا جەلبىرەپ ءجۇر. ورامال جاراسپايتىن ايەل بولا ما؟ ءبالسىنىپ تاقپايتىنى انىق.

ءيا، ورامال تاعۋدىڭ وزىندىك ۇستانىمى بار. اق ءتۇستى ورامال قۋانىشتى، جاقسىلىقتى بىلدىرسە، قارا ءتۇس قاسىرەتتى بايقاتقان. ەڭ باستىسى، ورامال سىيلىق، جول تارتۋ رەتىندە ماڭىزدى ءرول اتقارادى. «ورامال تونعا جارا­ماسا دا، جولعا جارايدى»،   «ورامال  تون  بول­مايدى،  جول  بولا­دى» - دەگەن ورامدى ءسوز  سودان قالىپ­تاسقان.

ومىرشەڭ   اكسەسسۋار

قازىر ورامال تاعۋدىڭ ءتۇرلى ءادىسى كوپ. بەتى تولىقشا كەلگەن  قىزدارعا كەز  كەلگەن  ورامال  جاراسادى. كوبىنە قىزدار رەڭىنە، تۇسىنە قاراي تاڭدايدى. بەتى سوپاق قىزدار شاشتارىن ءتۇيىپ نەمەسە شاشىنىڭ كولەمىن ۇلكەيتىپ تاقسا بولادى. سوسىن كەكىل ءتۇسىرىپ، تاقسا دا  جاراسادى.

– ورامال تاعۋ جوعالدى دەگەنگە كەلىسپەي­مىن. مۇنداي بۇيىم شاش ۇلگىسىن قاجەت ەتپەيدى. سالونعا باراتىن ۋاقىتتى ۇنەم­دەيسىز. كەز كەلگەن كيىمگە ۇيلەستىرىپ تاققان ورامال ءسىزدىڭ اجارىڭىزدى اشادى. ءتىپتى وزگەدەن وزگەشە بولا­سىز. ال، ورتا جاستان اسىپ، نەمەرە ءسۇيىپ وتىرعان اپالارىمىز بەن سامايىن اق شالعان اجەلەرىمىزدىڭ جالاڭباس جۇرگەنىن كورگەندە ىڭعاي­سىزدا­نامىن. ايەلدەر قاۋىمى  ورتانىڭ  ىقپالىمەن كەتكەندەي. شاش بۇيرالاپ، ورامالسىز جۇرەدى. قازىر شاشتى جايىپ ءجۇرۋ دە ءسان، - دەيدى  قالا تۇرعىنى، ستيليست  اقبايان بولاتقىزى.

«ايەل ورامال تاقپاسا ارىن ۇمىتادى، كۇيەۋىنىڭ بارىن ۇمىتادى، شاشى تاماققا تۇسەدى، ۇيىنە كەلگەن قوناقتىڭ  نازارى  تۇسەدى»، - دەگەن ءسوز  بار. شىندىعىندا  ايەل ادامنىڭ  جالاڭباس ءجۇرۋى كوزگە قوراش كورى­نەدى.  مەديتسينا  سالاسى دا ورا­مالدىڭ ايەل ادامعا  پايدالى ەكەنىن  ايتادى. مامانداردىڭ   مالىمدەۋىنشە، نازىك  جاندىلار  جەردەن  قۋات  الادى. سودان بولسا كەرەك، ايەل­دىڭ شاشى ماگنيت ءتارىزدى. اۋا­داعى  شاڭ-توزاڭدى  جي­نايدى.

ال اشىق-شا­شىق كيىم اعزادا گورمون جۇيەسىنىڭ  بۇزى­لۋىنا اكەلىپ، جىنىس ءمۇ­شەلەرىن­دەگى قاتەرلى ىسىك جانە وزگە دە اۋرۋ­لارعا جول اشادى.

ءتۇيىن. ورامال تاعۋ  تەك قازاق ايەلىنە ءتان ءۇردىس ەمەس. تۇركى  تىلدەس حالىقتار دا ورامالدى قاستەرلەپ، پايدالانا  بىلگەن. دەمەك،  جاۋلىقتان ۇركۋگە، توسىر­قاۋعا  نەگىز  جوق. ول – ومىرشەڭ. ول – قايتالانباس دۇنيە. قاي كەزدە دە قۇندىلىعىن جوعالتپايدى. قىسقاسى، اق جاۋلىق جامىلعان انالارىمىز بەن ورامال  تاققان  كەلىندەرىمىز  ازايماسىن.

قۇتتىبيكە   نۇرعابىل

"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى