(بارد اقىن تابىل دوسىموۆتىڭ ارمان-اڭسارلارى حاقىندا)
تابىل بىزدەن ءبىر جىل كەيىن وقۋعا ءتۇستى. سيداڭ قارا بالا. قۇلاعىنان كۇن كورىنەدى. سول جىلداردا جازعان بولۋى كەرەك، «الماتى دەگەن مەن ءۇشىن، اۋباكىر، بوريا، ارمان-دى...» دەپ تولعايتىن ولەڭ جولدارى بار ەدى. شىنىندا دا جۋرفاكقا كەلىپ، اياعىن اپىل-تاپىل باسقان بالا تابىلدىڭ بار بايلىعى وسى ۇشەۋى-ءتىن. بالا تابىل دەگەندى بەكەر الىپ وتىرعانىمىز جوق، البىرت تا اقكوڭىل اقىن ءىنىمىزدىڭ «اۋىلىن ساعىنىپ ءجۇر بالا تابىل» دەپ كەلەتىن تاعى ءبىر جولى بار-دى. سوعان وراي «كۇش قولدان، قايرات كورسەت، كاراتە قىل، ءبارىبىر بەرىلمەيدى بالا تابىل»، – دەپ قالجىڭدايتىنبىز. (جۇماباي اعا /كۋليەۆ جۋماباي/, دۇرىس پا؟ قارا باسىپ، قاتەلەسىپ كەتسەم، جوندەپ جىبەرەرسىز).
سونىمەن اۋباكىر، بوريا جانە ارمان... الدىمەن الدىڭعى ەكەۋىن ايتايىقشى. اۋباكىر مەن بوريا... ەكەۋى دە ءبىزدىڭ ءىنىمىز. اۋباكىر – ىرىلەردىڭ ءىنىسى، بوريا – ىنىلەردىڭ ءىرىسى. اۋباكىر دەگەنىمىز – قازاقتىڭ اسا تالانتتى اقىندارىنىڭ ءبىرى ابۋباكىر سمايىلوۆ. بوريا دەگەنىمىز – ينابات پەن يماناتتىڭ جولىنان جاڭىلىپ كورمەگەن جامپوز جۋرناليست بولاتبەك قوجان. ال ارمان دەگەنىمىز – قارىمدى قالامگەر، تەگەۋرىندى تەلەجۋرناليست، پايىمدى پروديۋسەر ارمان سقابىلۇلى. ءبىر داۋىردە تابىل ءوزى جازعانداي، تەك وسى ۇشەۋىن عانا ءبىلدى. سول ۇشەۋىنە ءوزى قوسىلىپ، ارۋ الماتىدا ءتورت قۇبىلاسىن تەڭەستىرىپ تۇرعان ءساتىن تالاي كوردىك. ول ۋاقىتتا تابىلدىڭ توڭىرەگىندە جۇرت تولىپ جۇرەتىن كەز ءالى دە قىر استىندا جاتقان-دى. ياعني، بۇگىنگىلەردىڭ ءبىرى دە جوق. تەك وسى ۇشەۋى عانا. اقيقاتىن ايتايىق-اۋ، ۇشەۋى دە تابىلدى الاقانىنا سالىپ ايالادى. تابىلدىڭ وسىدان قىرىق جىل بۇرىنعى كوممۋنيكاتسيالىق تولقۇجاتى سول ءۇش مۋشكەتەر ەدى.
حو-و-وش، اۋباكىر اسكەري سالاعا كەتتى. بوريا اسكەري ەمەس سالاعا كەتتى. الدىڭعى ەكەۋدىڭ قولى تيمەگەن شىعار، سول ۇشەۋدىڭ ىشىنەن تابىلدى ەسكە الۋ كەشىنە ارمان عانا كەلدى. ارماندى تابىلدىڭ ءوزى ءارى كوزى دەۋگە دە بولار. ول بارد اقىننىڭ مۇراسىن دارىپتەۋگە كوپ ەڭبەك ءسىڭىردى. گازەتتەر مەن جۋرنالدارعا، ءتۇرلى جيناقتارعا ارنايى ماقالا ازىرلەدى. مولدىرەتىپ سىرلى ستسەناري جازىپ، اسەرلى فيلم ءتۇسىردى. ول ءفيلمدى جۇرت جاپپاي كوردى. قىسقاسى، ارەكەڭ تىنىمسىز شاپقىلاپ ءجۇرىپ، تابىلتانۋدى تابلويد دارەجەسىنە دەيىن كوتەردى. دەمەك، تابىل دوسىمىز باياعىدا وسى ۇشەۋدىڭ ۇيلەسىمى تۋرالى بەكەر تولعانباپتى...
سودان تابىل كازگۋ-گرادتا الشاڭ باسىپ ءبىراز ءجۇردى دە ءبىر كۇنى ارميا قاتارىنا اتتاندى. سول جىلداردا جۋرفاكتىڭ جاتاقحاناسىنان اقىندار ايتىسى ۇزىلمەيتىن. بىردە تابىلدىڭ كۋرستاسى ەرسايىن جاپاقپەن ايتىسىپ وتىرعان امانتاي ءشارىپ قوي دەيمىن، ۇمىتپاسام، بىلاي دەپ قويىپ قالدى:
سەندەردى كوڭىلسىزدىك باسىپ كەتتى،
جىگەرى تالايلاردىڭ جاسىپ كەتتى.
بايانسىز، ءباتۋاسىز كۋرسىڭنان،
تابىلدار ارمياعا قاشىپ كەتتى!
تابىل اسكەردەن كەلدى دە شىعارماشىلىقپەن شىنداپ اينالىستى. تىنىمسىز ىزدەندى. قابىلەتىن قايرادى. قالامىن ۇشتادى. گيتاراسىنىڭ شاناعىنان ساز ساۋدى. ناتيجەسى، مىنە، وزدەرىڭىزگە بەلگىلى.
اقىن دوسىمىزدىڭ ماقسات-مىندەتى مەن ءوسىپ-ورلەۋىنىڭ كىلتى ءوز ولەڭىندە تۇر. ونىڭ شىعارماشىلىعىندا «بيىكتىك» ۇعىمى ماڭىزدى رول اتقارادى. ول ۇنەمى عارىشقا كوز تىگەدى، زەڭگىر كوككە زەر سالادى. بالا باردتىڭ ارمانى دا («ۇناتادى شىڭعا كوڭىل شىرقاۋدى، تاۋلارى جوق توبەمىزدەن بۇلت اۋدى»), اڭسارى دا («شىڭدى ارمانداپ توبەسى كوك سۇزگىلەر، ەكراننان ەۆەرەستكە ۇزدىگەر»), كەسىمى دە («قىر بالاسى تاۋعا قاراپ وسپەيدى، قىر بالاسى قول سوزادى اسپانعا»), شەشىمى دە («بيىكتىكتى اينالايىن، تۋعان ەل، قىرانىنىڭ قاناتىمەن ولشەگەن») – سول بيىكتىك. تابىل يگەردى سول بيىكتىكتىڭ ءبىرازىن. قانداي شىڭداردى باعىندىرعانىنا بۇگىنگى جۇرت كۋا.
تاعى ءبىر نازار اۋدارارلىق نارسە – تابىلدىڭ ولەڭدەرىندەگى «تاۋ» تۇسىنىگى. بۇل – الدىڭعى «بيىكتىك» ۇعىمىمەن استاسىپ جاتقان دۇنيە. تاۋ تۇلعالى تابىل تاۋعا قۇمارتتى. «وبانى ادىر، ادىرلاردى توبە دەپ، توبەلەردى تاۋ دەسەدى ءبىزدىڭ ەل»، – دەپ، تۋعان جەرىنىڭ تابيعاتىن تەبىرەنە تاپسىرلەدى. «تارتىسپاي اق عامزاتوۆتاي كوكەممەن، تاۋ ۇلى ەمەس، قىر ۇلى بوپ وتەم مەن»، – دەپ ءوزىنىڭ پەرزەنتتىك پارىق-پايىمىن جالپاق جۇرتقا جاريالادى. «وسى قىردا توبەشىكتەي انالار، دۇنيەگە تاۋداي ۇلدار اكەلگەن»، – دەپ وسكەن ءوڭىرىن وبەكتەي ءتۇستى. «ەرەۋىل اتقا ەرىن سالعان ەگەستە، ماحامبەتتىڭ ءوزى ءبىر تاۋ ەمەس پە؟»، – دەپ ارمان سەكىلدى تاۋ ۇلدارىنا شەكەسىنەن قاراپ، الابوتەن اسقاقتىق تانىتتى.
راسىندا دا ونىڭ ايگىلى ءۇش دوسىنىڭ ەكەۋى تاۋسىز جەردە تۋىپ-وسكەن-ءدى. اۋباكىردىڭ تاۋى – ولەڭ، بوريانىڭ تاۋى – يمان... ال ارمان تيتىمدەيىنەن تاۋدا ويناعان جاس مارال ەدى... تابىلدىڭ وعان تىم جاقىن بولعانى دا سودان شىعار. بىردە الماتىدا ءبىر قاتارلاسىمىزدىڭ ۇيلەنۋ تويى ءوتىپ جاتتى. باسى ءتاپ-ءتاۋىر باستالعان سياقتى ەدى. ورتا تۇسىنا كەلگەندە، نە سەبەپتى ەكەنى قازىر ەسىمدە جوق، توي يەلەرى تابىلعا اۋەلى «سارى كارتوچكا»، ءسال كەيىنىرەك «قىزىل كارتوچكا» كورسەتتى. سوندا ارمان تويدى قيماسا دا، وكتەم كۇشتىڭ اسەرىنەن امالسىز «ۋدالەنيەگە» كەتىپ بارا جاتقان تابىلعا ىلەسە شىقتى. ءسۇت ءپىسىرىم ۋاقىت وتەر-وتپەستە سىرتقى ەسىكتەن باسىن قىلتيتىپ، اساباعا جاعداي ايتىپ، «تابىلدى كەشىرىڭدەرشى، ءبىر جولعا كىرگىزىڭدەرشى!»، – دەپ قيىلىپ تۇرعانى ءۇشىن ارماندى ءالى كۇنگە دەيىن جاقسى كورەم. سول كەزدە ءبىر جاپىراق ارماننىڭ تۇرىمتايداي تۇلعاسى كوز الدىمىزدا تاۋداي بيىكتەپ كەتكەنىن جادىمىزدان ءالى وشىرە قويعان جوقپىز.
تابىلدىڭ دا كرەدوسى تاۋ سەكىلدى اسقاق ەدى. تاۋ پەرزەنتتەرىن تىنباي جىرلايدى («تاۋ ۇلدارى تاۋدا ناعىز سىربازداي، جۇزدەرىڭدە شابىت وتى ءجۇر مازداي»), ولاردى ءوزىنىڭ تەپ-تەگىس تۋعان جەرىنىڭ الاڭسىز ادامدارىمەن سالىستىرادى («ءبىزدىڭ قىردا قىدىرسا ەگەر ءبىر جازداي، تالاي تاۋلىق كەتەر مە ەكەن جىر جازباي»), اقىرىندا تاۋسىز-اق تىرلىك ەتەرىنە مويىنسۇنىپ، ساباسىنا تۇسەدى «(التى الاشتىڭ الىپتارى بەرسە دەم، تاۋسىز عۇمىر كەشەرىمە مەن سەنەم»). ءبارىبىر كوكەيتەستى ارمانىن ءوزى كۇندىز-ءتۇنى شيمايلايتىن اق پاراققا ءمور عىپ باستى:
تولاعاي بوپ تۋىلمادىم، اتتەڭ-اي،
اتىراۋعا اكەلەر مە ەم ءبىر تاۋدى...
بىراق تولاعاي بوپ تۋماسا دا تۇبىندە ءوز توپىراعىنا تاۋدى كوشىرىپ الدى ول. ءبىر ەمەس بىرنەشە تاۋدى اپاردى. تاۋداي-تاۋداي تۇلعالاردىڭ تابىلدىڭ كوزى تىرىسىندە اتىراۋعا ىزدەپ بارعانى، كوزى كەتكەن سوڭ بەيىتىنە قۇران وقۋعا كەلەتىنى تاۋ كوشىرگەنى ەمەي نەمەنە؟! ايبارلى اتىراۋدىڭ، دەگدار دەندەردىڭ تەك-تابيعاتىن تاۋلى جەرلەردەن ءبىر كەم ەمەس ەتىپ سۋرەتتەگەنى الاتاۋدىڭ اقباس شىڭىن ارقالاپ اكەپ، جازيرالى جازىق دالاعا جايعاستىرعانمەن بىردەي ەمەس پە؟! تاۋ ەتەگىندە جەڭىل كولىكپەن جۇيتكىپ جۇرگەندەردىڭ جەر تۇبىندەگى يندەردىڭ توپ-تومپاق بالاسىنىڭ اندەرىن راحاتتانا تىڭداپ وتىراتىنى وركەش-وركەش تاۋلاردىڭ ءبىر-اق ساتتە باتىسقا قاراي جوڭكىلە جونەلگەنى ءتارىزدى اسەر قالدىرماي ما؟! ەسەنقۇل اقىننىڭ «وركەش تاۋلار ولەڭ سۇيگىش جۇرەكتىڭ، كارديوگرامما تولقىندارى سەكىلدى» دەگەن ولەڭ جولىنداعىداي، سول تاۋ شىركىندى تابىلدان اياپ جاتقان كىم بار، ا؟! قالاي بولعاندا دا، ءبىزدىڭ تابىلدىڭ ۇعىمىنداعى تاۋ اتىراۋعا كەلدى. كەلدى دە تۇراقتاپ قالدى. وسىلايشا ونىڭ تاعى ءبىر ارمانى جۇزەگە استى.
بارد اقىننىڭ ەندى ءبىر تىلسىم تىلەگىنە نازار اۋدارايىقشى. ونىڭ «جالعىزدىق» دەگەن جانشوشىرلىق ولەڭىندە كوپ ادام تۇسىنە قويمايتىن، تەرەڭىنە بويلاپ بولمايتىن جالعىز جول بار. ولەڭنىڭ ۇيقاسىنا دا، قۇيقاسىنا باعىنىپ تۇرعان جوق. تابىل سەكىلدى تەنتەك جول.
سەزىمىم قۇلاماي سەندەلىپ،
قيالىم بارادى جەرگە ەنىپ.
قاراڭعى تىپ-تىمىق بولمەدە،
جارقىراپ شام تۇر تەربەلىپ...
...بىرەۋ كەلسە ەكەن!...
...بىرەۋ كەلسە ەكەن!.. قايدا كەلسە ەكەن؟ قايدان كەلسە ەكەن؟ كىم ول بىرەۋ؟ تاعى دا جۇمباق. ارعى دۇنيە مەن بەرگى دۇنيەنىڭ اراسىن جالعاپ تۇرعان ميستيكالىق ءماتىن. پانيدەن باقيعا باراتىن جولاۋشى ما، الدە وسى جاساندى جالعاننىڭ ءتاتتى «تامۇعىنان» جىلى «جۇماعىنا» جول تارتقان بىرەۋ مە، ول دا بەلگىسىز. بىراق قالاي بولعاندا دا اقىن جالعىز. ءوزى ايتقانداي، «جالىقتىم. جابىقتىم. جاڭا ۇقتىم...». «بىرەۋ كەلسە ەكەن...» – ونى جالعىزدىقتان قۇتقارار جالقى پەندەنى شاقىرۋ كۇيى. سول عانا ليريكالىق كەيىپكەردىڭ كوڭىلىن كوتەرمەك. سول عانا ءومىردى وزگەرتپەك. سول عانا...
ال ەندى قاراڭىز، سول بىرەۋ تابىلدىڭ توڭىرەگىنە باياعىدا كەلىپ العان سىڭايلى. بىرەۋ دە ەمەس، بىرەۋ-مىرەۋ دە ەمەس، بىرەگەيلەر توپتالدى. ونداپ شوعىرلاندى. جۇزدەپ جينالدى. مىڭداپ ۇلعايدى. كىم بىلەدى، كەلەشەكتە ميلليونداپ اعىلاتىن دا شىعار. تابىلدى وقيتىن، تابىلدى تىڭدايتىن، تابىلدى كورەتىن الاپات اۋديتوريانى ايتىپ وتىرمىز. دەمەك، ونىڭ بۇل اڭسارى دا ارمان كۇيىندە كوڭىلىندە قوناقتاپ قالماپتى.
قازاقتىڭ قادىرىنىڭ، قادىر مىرزا ءالىنىڭ مىناداي ءبىر ولەڭ جولى بار-دى:
سياقتى سول شوگىپ جاتقان جۇكتى نار،
تومپەشىككە شىققان شوپكە شىق تۇنار.
بىراق، بىراق بۇل ادامعا داۋا جوق،
ەسكەرتكىش بوپ تۇرىپ كەتەر مىقتىلار!
تابىل دا ەسكەرتكىش بوپ تۇرىپ كەتتى. دەمەك، ونىڭ دا مىقتى بولعانى. يندەردەگى بارد اقىننىڭ ەسكەرتكىشىنە بارعان جاننىڭ سۇيسىنبەگەنى جوق. كەيىپكەرىن ومىرىندە كورمەگەن ادامنىڭ تۋىندىسى وسىنشاما ءساتتى شىققانىنا تاڭ قالاسىڭ. تاڭ قالاسىڭ دا تامساناسىڭ. عايىپتان تايىپ تابىلدىڭ توبە جاعىنا قارلىعاشتىڭ ءمۇسىنى قويىلىپتى. ال سول ءمۇسىنشى باقىتبەك مۇحامەتجانوۆ اقىن زايىبىنىڭ ەسىمى قارلىعاش ەكەنىن ەسكەرتكىش اشىلعان سوڭ ءبىر-اق بىلگەن... بۇل توڭىرەكتە دە مىڭعىرعان ميستيكا ءورىپ ءجۇر. ال ەندى ەسكەرتكىش كەرەمەت! تۇلعالى تابىل سەنىڭ كەلگەنىڭە قۋانىپ، گيتاراسىن قولىنا الىپ، انە-مىنە دەپ يندەربوردىڭ كوشەلەرىن ارالاپ كەتكەلى تۇرعانداي اسەر ەتەدى.
ءوز باسىم دەندەردى تۋعان جەرىممەن كەم كورمەيمىن. «جۇماعامدار – ءبىرى ءتىرى، ءبىرى ءولى»، – دەپ قارا ولەڭنىڭ حاس شەبەرى گۇلنار سالىقباي ايتپاقشى، سول دەندەردە مۇرات موڭكەۇلى ماڭگىلىك مەكەنىن تاپسا، تابىل دوسىموۆ وقۋ بىتىرگەننەن بەرى قىزمەت ىستەيتىن-ءدى. ءبىز دەندەرگە مۇراتتىڭ رۋحىمەن، تابىلدىڭ تۇرقىمەن تىلدەسۋگە باراتىن ەدىك. قازىر ەكەۋى دە رۋحتار اۋىلىنىڭ تۇرعىنى.
اندا-ساندا وسى قارت دەندەردىڭ دەمى اۋىرلاپ تۇرادى. ءبىز بىلەتىن جەردە دەندەردىڭ دەمى تالانتتى سازگەر، ورەلى ونەرپاز ءزامزام ءداۋىتوۆ مەزگىلسىز ومىردەن وتكەن كەزدە قاتتى اۋىرلاپ كەتتى. ودان سوڭ تابىلدى جونەلتكەندە دەندەر تاعى ءبىر كۇڭىرەندى. كونە مۇرانىڭ جوقتاۋشىسى، ارقالى اقىن سانسىزباي بازارباەۆ دۇنيە سالعاندا دا دەندەردىڭ جۇرەگى ەكپىندەي سوقتى. كەشە عانا تانىمال جۋرناليست، جىر جۇيرىگى قويشىعۇل جىلقىشيەۆتىڭ ءدام-تۇزى تاۋسىلعاندا دەندەردىڭ تىنىسى تارىلدى دا قالدى.
تالانتتى ۇلداردى دۇنيەگە اكەلگەن دەندەردىڭ دەمى ەندى اۋىرلاماسىن! تابىلدىڭ جىرلارى جاسانىپ، اندەرى اۋەلەي بەرسىن!
