4 ماۋسىم كۇنى بەلگىلى جازۋشى ابدىلدابەك سالىقبايدىڭ «اتامۇرا مەكتەپ» كىتاپحاناسىنان شىققان «ناركەسكەن» تاريحي كىتابىنىڭ تۇساۋى كەسىلدى. بۇل تۋرالى “اتامۇرا” كورپوراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى راقىمعالي قۇل-مۇحاممەد بايانداما جاسادى.
باياندامانىڭ تولىق نۇسقاسىن تومەندە ۇسىنامىز:
قايىرلى كۇن، قۇرمەتتى كىتاپ سۇيەر قاۋىم!
بۇگىن سىزدەرمەن بىرگە تاعى ءبىر تاريحي كىتاپتىڭ تۇساۋ كەسەر راسىمىنە كۋا بولىپ وتىرمىز، دالىرەك ايتساق بەلگىلى جازۋشى ابدىلدابەك سالىقبايدىڭ «اتامۇرا مەكتەپ» كىتاپحاناسىنان شىققان «ناركەسكەن» دەگەن اتىنا زاتى ساي تاريحي كىتابىنىڭ تۇساۋ
كەسەر راسىمىنە كۋا بولىپ وتىرمىز. ءبىر قاراعاندا سىرتى جۇقا كىتاپ بولعانىمەن تۇسىنگەن ادامعا تاريحتان سىر شەرتىپ تۇرعان سالماعى اۋىر كىتاپ.
جۇمابەك احمەتۇلى تاشەنوۆ اعامىز تۋرالى بۇرىن دا تالاي رەت وقىپ ەدىم، ال مىنا كىتاپتى وقىپ كوپتەگەن تىڭ دەرەكتەرمەن
تانىستىم. جۇمابەك اعا ايتقانىنان قايتپايتىن قايسار، حاريزماسى مىقتى، ناعىز پاتريوت ادام ەكەنىن وزدەرىڭىز جاقسى بىلەسىزدەر.
جۇمابەك تاشەنوۆ 1952 -1955 جىلدارى اقتوبە وبلىسىن باسقارعان. تۋرا سول تۇستا قازاقستاندى لەونيد يليچ برەجنەۆ باسقارىپ تۇرعان ەدى. سول كەزدەردە سوۆەت وداعىنىڭ باسشىسى نيكيتا سەرگەەۆيچ حرۋششەۆتى كۇتىپ العان كەزدە جۇمابەك اعا قوي سويىپ باسىن ءۇيتىپ قويىڭدار دەيدى، سوندا برەجنەۆ باستىڭ قاجەتى بولماس
دەگەندەي مەنسىنبەگەن سىڭاي تانىتادى.
«جۇمابەك احمەتۇلى، سىيلى قوناققا باس تارتۋ – قازاقتىڭ ءداستۇرى ەكەنىن ءبارىمىز بىلەمىز. بىراق نيكيتا سەرگەەۆيچ مۇنى دۇرىس قابىلداي قويار ما» دەگەن ەكەن.
-لەونيد يليچ! مىنا ءسىز دە، ءبىز دە، نيكيتا سەرگەيچ تە، وسى وتىرعان بارلىعىمىز حالىقتىڭ داستۇرىنەن ۇلكەن ەمەسپىز عوي!
ەندەشە حالىقتىڭ ءداستۇرىن سىيلايىق، ويتپەسەك، نەسىنە باسشىمىز؟!– دەپ ايتۋى بۇكىل قازاقتىڭ ادەت عۇرپىن وزگە ۇلتتىڭ جانە سوۆەت وداعىنىڭ باسشىسىنا مويىنداتا ءبىلۋ دەپ سانايمىن.
1959 جىلعى 1 قازانداعى قىتايداعى ساپارى ءتىپتى كەرەمەت ەكەن. قىتاي باسشىسى ماو تسزەدۋن: «كەڭەس وداعى ءسوز جوق ۇلى ەل، ال ءبىز
ۇلى قىتايمىز، بىراق قىتايدا كوممۋنيستەر سوۆەت وداعىنا ياعني (كسرو-عا) قاراعاندا كوپ قوي» دەگەندە نيكيتا سەرگەەۆيچ حرۋششەۆ
سوزدەن توسىلىپ قالادى. سوندا جۇمابەك اعامىز: «رەۆوليۋتسيانى سوۆەت وداعىنىڭ كوممۋنيستەرى جاسادى ەمەس پە؟ سىزدەرگە كومسومولدى قۇرىسىپ جاساقتاپ بەرگەن دە سوۆەت وداعى ەمەس پە (سوكپ)» دەپ تىعىرىقتان جول تاۋىپ كەتۋى ول كىسىنىڭ
تاپقىرلىعىن كورسەتەدى دەپ ويلايمىن.
1948 جىلى ماگادان ورمانىنداعى سۋسمان اۋدانىنان باۋىرجان مومىشۇلىنىڭ 59 بريگادا كومانديرى بولىپ ءجۇرىپ ماعجان
جۇماباەۆتى كورۋى، بىراق ۋاقىتىندا بارا الماي جوعالتىپ الۋى وقىرمانعا وي سالارى ءسوزسىز. قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنە برەجنەۆ ءوز ورنىنا ياكوۆلەۆتى، ەكىنشى حاتشىلىققا ن. ءجۋريندى ۇسىنعاندا جۇمابەك اعانىڭ شىداي الماي «قازاق ازاماتتارى دا بار عوي» دەپ فازىل كارىبجانوۆتى، ديماش احمەتۇلى قوناەۆتى اتاۋى ۇلكەن باتىلدىق دەپ سانايمىن.
كوزلوۆپەن سوزگە كەلىسىپ جۇت كەزىندەگى قيىندىقتاردا قازاقتىڭ مۇددەسىن ايتىپ قورعاپ شىعۋى، ۇلكەن ەرلىك. جۇمابەك احمەتۇلىنىڭ ەڭ ۇلكەن ەرلىگى قازاقستاننىڭ بەس وبلىسىن، دالىرەك ايتقاندا اقمولا، كوكشەتاۋ، قوستاناي، سولتۇستىك قازاقستان، پاۆلودار وبلىستارىن رەسەيدىڭ قۇرامىنا ەنىپ كەتپەۋىنە اتسالىسقانى ۇلكەن قاھارماندىق دەپ سانايمىن.
قىزمەتىن، ءتىپتى باسىن دا بايگەگە تىگىپ قورعاپ قالۋى – قازاق حالقىنىڭ بولاشاق ۇرپاقتىڭ الدىنداعى ۇلكەن ەرلىگى دەپ سانايمىن. بۇرىن جىلى شىرايمەن قارسى الاتىن حرۋششەۆ سول كۇنى قاباعىن قارس جاۋىپ الىپ، ءوزىنىڭ جوعارى لاۋازىمىن پايدالانىپ، ءتىپتى قورقىتقانىنا قاراماستان ارداقتى اعامىزدى قازاقتىڭ جەر
ماسەلەسى تۋرالى وسى قۇجاتقا قول قويدىرتۋعا كوندىرە المادى.
مۇنداي پىكىرىڭىزبەن «بىردە-ءبىر قازاق كەلىسپەيدى»، دەگەندە مىسقىلداپ «قالايشا بىردە-ءبىر قازاق كەلىسپەيدى دەيسىز، قاسىڭداعى
قوناەۆ كەلىسىپ وتىر عوي» دەگەندە: «ونىڭ ءجونى بولەك، بۇل ماسەلەنىڭ شەشىلۋى بىلاي تۇرسىن، ءتىپتى مۇنى كۇن تارتىبىنە قويىلۋىنىڭ وزىنە قارسىمىن. ول ءۇشىن سوۆەت وداعىنىڭ قۇرامىنان شىعىپ كەتسەك تە گااگاداعى حالىقارالىق سوتقا شاعىمدانساق تا، بەس وبلىسىن بەرۋگە كەلىسىم بەرمەيمىن، وعان قول قولمايمىن» دەگەن ەكەن.
جۇمابەك احمەتۇلى تاشەنوۆتىڭ وسى ەرلىگىن بۇكىل قازاق حالقى جانە جاڭا بۋىن وكىلدەرى - جاستارىمىز ەشقاشان ۇمىتپاۋى كەرەك جانە
ۇمىتىلمايدى دەپ سانايمىن.
سوۆەت وداعى باسشىلارى 5 وبلىستى رەسەيگە قوسۋ ماسەلەسىن كۇن تارتىبىنەن الىپ تاستاۋى جونىندەگى حاباردى ايتىپ حابارلاسقان ساعىندىق كەنجەباەۆقا: «ياپىراي، مىناۋ كەرەمەت جاڭالىق ەكەن. سارىارقانى ساقتاپ قالساق، ونىڭ قاسىندا توراعانىڭ ورىنتاعى سوزبە ەكەن. سۇيىنشىڭە نە سۇراساڭ دا بەرەم» دەۋى اعامىزدىڭ ناعىز الماس قىلىش، ناعىز ناركەسكەن ەكەنىن دالەلدەيدى دەپ ويلايمىن!
راقىمعالي قۇل-مۇحاممەد
“اتامۇرا” كورپوراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى
