ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن جوقتاپ، ولاردىڭ ەڭبەگىن زەرتتەپ جارىققا شىعارعان، «ارىس» قورىنىڭ باسشىسى عاريفوللا انەس سۇحباتىندا الاش قايراتكەرلەرىنىڭ تۇلعالىق قاسيەتى مەن ولاردىڭ مۇراسى جايىندا ايتادى.
1937-1938 جىلدارى «شاش ال دەسە، باس العان» قىزىل يمپەريانىڭ جەندەتتەرى قازاق حالقىنىڭ وقىعان كوزى اشىق ازاماتتارىن قىناداي قىرىپ جىبەردى. 25 مىڭنان استام ادام جازالانىپ، اتىلىپ كەتتى. ونىڭ ىشىندە “الاشوردا” قايراتكەرلەرى بولدى. كەيىن 1988 جىلدىڭ 4 قاراشاسىندا جوعارعى سوتتىڭ قىلمىستى iستەر جونiندەگi القا ماجiلiسiندە «كەڭەس وكىمەتىن قارۋلى كوتەرىلىس ارقىلى قۇلاتۋ ماقساتىندا ۇيىمداسقان «الاشوردا» قايراتكەرلەرىنىڭ كونتررەۆوليۋتسيالىق، تەرروريستىك استىرتىن قۇپيا ۇيىمىن اشكەرەلەۋ ىسىنە» قاتىستى سوت ۇكىمى قايتا قارالدى. ناتيجەسىندە الاش ارداقتىلارى اقتالدى. ولاردان “حالىق جاۋى” دەگەن قارعىس تاڭبا الىنىپ تاستالدى.
الاش زيالىلارى شىعارعان باسىلىمداردى جيناقتاپ، توم-تومداپ كىتاپ شىعارعان فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، حالىقارالىق ايتماتوۆ اكادەمياسىنىڭ قۇرمەتتى اكادەميگى، ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارى مۋزەيىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى، الاشتانۋشى عاريفوللا انەسپەن “ادىرنا” ءتىلشىسى تىلدەسىپ قايتتى.
“قازاق” گازەتى — قازاقتىڭ ۇلتتىق ءتول ەنتسيكلوپەدياسى”
— «شەرلى شەجىرە. حح عاسىردىڭ ءبىرىنشى جارتىسىندا جارىق كورگەن قازاق گازەت-جۋرنالدارى» اتتى مادەني مەگاجوبا دايىندادىڭىزدار. ناتيجەسىندە ون تومدىق باعا جەتپەس كىتاپ جارىق كوردى. وسى ون تومدىقتىڭ جيناقتالۋىنا قانشا ۋاقىت كەتتى؟
— 1992 جىلى مەن جەتەكشىلىك جاساپ وتىرعان رەپرەسسياعا ۇشىراعان زيالىلاردىڭ مۇراسىن زەرتتەيءتىن «ارىس» قورى (باسپاسى) قۇرىلدى. 1994 جىلى العاشقى كىتابىمىز شىقتى. مىنە، سودان بەرى ءالى توقتاۋسىز جۇمىس ىستەپ كەلەدى. قازىرگى كەزگە دەيىن جۇزدەگەن كىتاپ باسىلىپ، ءتىپتى ۇلكەن پورتالىمىز دا اشىلىپ جاتىر.
مەنىڭ ماماندىعىم – تاريحشى ەمەس, ءتىلشى. سوندىقتان دا وسىنداي زيالىلاردىڭ شىعارعان گازەت-جۋرنالدارىن زەرتتەپ، ولاردىڭ مۇراسىن ۇرپاققا تابىستاۋ مىندەتىم دەپ ەسەپتەيمىن.
وزدەرىڭىز كورىپ وتىرعان ون توم ءالى جالعاسىپ 30 توم بولماق.
الدا تۇرعان ون كىتاپتا ايگىلى «قازاق» گازەتىنىڭ 1913-1918 جىلداردى تولىق قامتيتىن 7 تومى، 5 تومدى قۇرايتىن «ايقاپ» جۋرنالىنىڭ 1911 جانە 1912 جىلدارداعى قوس جيناعىنىڭ فاكسيميلدى نۇسقاسى ءھام 1917-1919 جىلدارى سەمەيدە شىعىپ تۇرعان «سارىارقا» گازەءتىنىڭ قولدا بار ساندارى تولىق جيناقتالعان.
الدىمەن، “قازاق” گازەتىن كىتاپ ەتىپ شىعارۋ سول ەرتە 90-شى جىلداردان باستالدى. الاشتانۋشى امانقوس مەكتەپتەگى ەكەۋمىز كىرىستىك. ارحيۆتە بيسەنباي بايعاليەۆ دەگەن اعامىز بولدى. سول ۋاقىتتا بىرىگىپ زەرتتەءۋدى باستاپ كەتتىك.
الاش زيالىلارى اقتالىپ بولعاننان كەيىن ولاردىڭ ەڭبەگىن زەرتتەۋگە عالىمداردا دا، جۋرناليستەر دە دايىن بولمادى. ويتكەنى، بۇل ەڭبەكتەر اراب قارىپىمەن شىققان. سونداي-اق، كىتاپحانالاردىڭ ارنايى قورىندا ساقتالعان بولاتىن. سول كەزدەن باستاپ كوشىرىپ، بايتۇرسىنوۆتىڭ، بوكەيحانوۆتىڭ، جۇماباەۆتىڭ ەڭبەكتەرىن جيناقتاي باستادىق. جالپى “قازاق” گازەتىن ەڭ ءبىرىنشى 2009 جىلى شاعىن كىتاپ قىلىپ شىعاردىق. كەيىن 2013-2014 جىلى ەكى رەت باسىلعان بولاتىن. مىنە، بيىل ءساتى ءتۇسىپ، “قازاق” گازەتىن تۇگەل 7 توم ەتىپ باسىپ وتىرىمىز.
”قازاق” گازەتىنىڭ ىشىنەن بارلىق زيالىلاردىڭ ءجۇرىپ وتكەن جولىن كورۋگە بولادى. الاش زيالىلارىنىڭ قاي جەردە وقىعانى، كىم اقشادان قينالىپ جاتىر، ولارعا كىم كومەكتەسكەنى جازىلىپ وتىرعان. ءدىني احۋال، ەكونوميكالىق احۋال، جارمەڭكەدەگى باعالار، بارلىعى جازىلعان. ياعني، “قازاق” گازەتىن — قازاقتىڭ ۇلتتىق ءتول ەنتسيكلوپەدياسى دەر ەدىم.
“ايقاپ” ۇنەمى اشىق بولدى، ونىڭ بارلىق باسىلىمى بار. ال قالعان “قازاق”، “سارىارقا” گازەتتەرىنىڭ باسقا نومىرلەرى تابىلۋى مۇمكىن. ويتكەنى، ەشقايسىسى جابىلعالى جاتقانىن ايتپاعان. “ايقاپ” قانا ءوزىنىڭ توقتايتىنىن ايتىپ، جابىلعان.
قازىر “سارىارقا گازەتىنىڭ 90 ءنومىرى بار، ءالى 12 ءنومىرى تابىلماي جاتىر. كەزىندە بۇل باسىلىمدار تۋرالى، الاش زيالىلار تۋرالى بۇعان دەيىن ورىس زەرتتەۋشىلەرىنىڭ كوزقاراسىمەن كورسەك، ەندى ونىڭ تۇپنۇسقاسىنان قاراي الامىز. ءوزىمىزدىڭ زەرتتەۋشىلەرگە، جاستارعا قولجەتىمدى بولدى. مىنە، 30 جىلىمدى ارناعان جۇمىسىمىز الداعى ۋاقىتتا دا جالعاسىن تابا بەرمەك. قازاق دالاسىندا ۇلتتى بىرىكتىرگەن، ولاردى دامىتۋعا ات سالىسقان باسىلىمدار كوپ بولدى. ولاردىڭ بارلىعىن زەرتتەمەي توقتاماق ەمەسپىز.
«ۇلتقا قىزمەت ەتكەندەردىڭ كىتاپتارىن ورتەپ جىبەرگەن»
– ارينە، زەرتتەۋ وڭاي بولماعانى بەلگىلى. كوپ ۋاقىت پەن ماڭداي تەردى قاجەت ەتەدى. اتالعان باسىلىمداردى جيناقتاۋ كەزىندە قانداي قيىندىقتار بولدى؟
– ارينە، قيىندىقتارسىز بولمايدى. ەڭ باستى قيىندىق — تۇپنۇسقانى تابۋ.
ويتكەنى، الاش زيالىلارى شىعارعان گازەت-جۋرنالداردى كەزىندە جوق قىلعان. مەن ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىندا 20 جىلداي جۇمىس ىستەدىم. مارقۇم ءبىزدىڭ ديرەكتورىمىز ىسمەت كەڭەسباەۆ سولاي ايتىپ وتىراتىن. ءاربىر جەكسەنبى كۇن، اپتاسىنا ءبىر رەت قازىرگى اباي مەن جەلتوقسان كوشەلەرءىنىڭ قيىلىسىندا 1937-1938 جىلدارى بۇكىل كءىتاپتاردى ورتەيدى ەكەن. اركىم سوندا ۇيىندە تۇرعان ەسكى، “حالىق جاۋى” اتانعان، ۇلتقا قىزمەت ەتكەندەردىڭ ەڭبەكتەرىن اكەلىپ، وتقا تاستاۋ كەرەكەكەن. بۇيرىعىن ورىنداماسا، اتىلىپ كەتەدى. مىنە، سوندىقتان گازەت جۋرنالداردىڭ كەي باسىلىمدارىن تابۋ قيىنعا سوعۋدا. ماسەلەن، 1917 جىلدىڭ 12 ماۋسىمىندا جارىق كوردى دەگەن «سارىارقا» گازەتىنىڭ (1917-1919) تۇڭعىش سانىن تاۋىپ وقۋ ءالى كۇنگە مۇمكىن بولماي وتىر. 1917 جىلدىڭ توپتاماسىنان بۇرىن ءتورت سانى تابىلمادى دەپ كەلسەك، قازىر قولعا تۇسپەگەنى ەكەۋ: №1 جانە №8. 1918 جىلدىڭ باقانداي 12 سانى دا ءالى كۇنگە دەيىن جوق. ال كۇنى كەشەگە دەيىن زەرتتەۋشىلەر «سارىارقا» گازەتىنىڭ 1919 جىلى دا تۇراقتى شىعىپ تۇرعانىنان بەيحابار بولعان.
سودان كەيىنگى قيىندىق — تۇگەندەۋ ماسەلەلەسى، قاعازدىڭ ءومىرى، ءونىمى ۇزاققا سوزىلمايدى. كەرەمەت ساقتاعاننىڭ وزىندە ەرتەڭ ولار كۇل بولىپ كەتەدى. ءبىز العاش شىعارعان 20-30 تومدىق كىتاپتارىمىزدى قايتادان باسىپ شىعامىز. ودان بولەك، ەلەكتروندى نۇسقاسىن جاساپ، بارلىق ارحيۆتءى تسيفرلاندىرۋ قاجەت.
سۇل مۇرانى جاريالاۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك كوميسسيالار قۇرىلۋ كەرەك. زيالىلار مۇراسىن كەز كەلگەن باسپا قالاي شىعارعىسى كەلسە سولاي شىعارادى. سوندىقتان بىلىكتى مامانداردى جيناپ، كوميسسيا قۇرىپ، ارحيۆتەردى اقتارىپ، ءبىر جۇيەگە كەلتىرىپ، باسىپ شىعارۋ قاجەت.
— مۇنداي قۇندى ەڭبەكتەردى جيناقتاۋ ءۇشىن دە كوپ قاراجات كەتكەن بولار جانە كىتاپ قانشالىقتى قولجەتىمدى بولماق؟
— بۇل ۋاقىتتى دا، قاراجاتتى دا مولىراق كەرەك ەتەتىن ەڭبەك. بۇل ون توم “الاش وردا” باسپاسى مەن “اقجول” پارتياسىنىڭ ارقاسىندا مەملەكەتتىك تاپسىرىسپەن شىقتى. قاراجات جاعىنان سولار كومەكتەستى. الداعى ۋاقىتتا 30 توم بولادى دەگەن ءۇمىتىمىز بار.
2021 جىلى پرەزيدەنتىمىز قۋعىن سۇرگىن قۇرباندارىن تولىق اقتاۋ جايىندا زاڭ قابىلداعالى بەرى زيالىلار ەڭبەگىن باسىپ شىعارۋعا دا مۇمكىندىك اشىلدى. بۇل كىتاپتاردىڭ مەملەكەت 3000 داناسىن شىعاردى. قازاقستاننىڭ بارلىق تۇكپىرىنە تارايدى. ءبىز ءوزىمىز 100 داناسىن شىعاردىق. ەندى وسى باسىلىمدار فاكسيميلدى تۇردە ءارى پاراللەل قازىرگى جازۋ ۇلگىسىمەن جارىق كورگەندىكتەن، ۇلكەنگە دە، كىشىگە دە، ستۋدەنتكە دە، اكادەميككە دە قولجەتىمدى، الداعى ۋاقىتتا ەكونوميستەر مەن زاڭگەرلەر، مادەنيەتتانۋشىلار مەن ءدىنتانۋشىلار، ساياساتكەرلەر مەن قاراپايىم وقىرمان ءوز كەرەگىن ەركىن تابۋعا مۇمكىندىك تۋىپ وتىر.
سونىمەن قاتار، ەلەكتروندى نۇسقاسىن پورتالعا دا شىعارىپ قويامىز. ۇلكەن “جوقتاۋ” دەگەن پورتال اشىپ جاتىرمىز. ونىڭ ىشىندە 40 شاقتى سايت بولادى. زيالىلاردىڭ مۇرالارىن سالىپ وتىرامىز. ۇلكەن جوسپارلار بار، بىراق ءبارى قارجىعا بايلانىستى شەشىلەدى.
– ايتىپ وتكەنىڭىزدەي، بۇل ەڭبەككە 30 جىلداي ۋاقىتىڭىز كەتتى. الاش زيالىلارىنىڭ گازەت بەتتەرىنە جاريالاعان ماقالالارىن وقىپ-زەرتتەي وتىرا، ولاردىڭ جاڭا قىرىنان اشقان بولارسىز? سونداي-اق، ءبىز بىلمەيتىن تىڭ وقيعامەن بولىسە كەتسەڭىز.
— گازەت-جۋرنالدارداعى ماقالالاردى وقي وتىرىپ، سول كەزەڭگە تۇسكەندەي بولاسىڭ. سول كەزدەگى زيالىلاردىڭ ءحالىن كەشپەسەك تە، وقيعاعا تەرەڭ بويلاۋعا تىرىساسىڭ. ىشىندە جەككورىنىشتەرى دە بار. ءبىرىن-ءبىرى قۋادالاعاندارى دا بولدى.
مەن قازىر ءاربىر ماقالانىڭ اۆتورلارىن انىقتاپ جاتىرمىن. مىسالى، “قازاق” گازەتى 1913 جىلى 2 اقپان كۇنى شىقسا، سول جىلى 9 ناۋرىزداعى سانىنا احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ جازعانىن ەسكە العىم كەلەدى. ول كەزدە احمەت ايدالىپ، ورىنبوردا ءجۇردى. ءاليحان بوكەيحانوۆ سامارادا مەملەكەتتىك قىزمەتتە بولاتىن. ولاردى قاسىنا ەكىنشى رەداكتور بولىپ مىرجاقىپ دۋلاتوۆ قوسىلادى. سول كەزدە احمەت بايتۇرسىنۇلى “5 ناۋرىز كۇنى سەمەيدەن تۇرمەدەن شىعىپ، ءبىزدىڭ ورتامىزعا مىرجاقىپ قوسىلدى” دەپ جازادى. سونداي-اق، بۇل گازەتتە كۇن-كۇنىمەن، ساعات-ساعاتىمەن بۇكىل قازاقتىڭ زيالىلارىنىڭ تاعدىر-تالايى جازىلدى. ودان كەيىن قيىن جاعدايلار بولدى. كەيىن توپ-توپقا ءبولىندى، رەپرەسسيا، اشتىق باستالدى.
ودان بۇرىن 1905 جىلعى قارقارالى پەتيتسياسىنداعى ماسەلەنى دە ايتا كەتكەن ءجون. سول 1905 جىلى رەسەيدە ءى ورىس رەۆوليۋتسياسى باستالعاننان كەيىن، تاتارلاردىڭ گازەتتەرى شىعا باستادى. سول كەزدە “ايقاپ” جۋرنالىنىڭ العاشقى نومىرىنە احمەت بايتۇرسىنۇلى “تاتارلاردا 90-عا جۋىق گازەت-جۋرنالدار بار، بىزدە جالعىز “ايقاپ” عانا بار” دەپ جازادى. سول كەزدە بۇل گازەتتەر قازاق حالقىنا كۇش-قۋات, دەمبەرءىپ وتىردى.
اتالعان باسىلىمدارداعى قوزعالعان ەڭ باستى ماسەلە — مەكتەپ، وقۋ جانە جەر ماسەلەسى. ويتكەنى، سول كەزدە ورىستاردى كوشىرىپ اكەلىپ، قازاق جەرىنە قونىستاندىرا باستادى. قازاقتاردىڭ ءبارىن ىعىستىرىپ، جەرلەرىن ءبولىپ بەردى. قازاقتار نە ىستەرىن بىلمەي ساندىراپ قالدى. ورىستار قازاق جەرىنە كەلگەن سوڭ، ورىس مەكتەپتەر اشىلىپ، قازاق مەكتەپتەر ازايا باستادى.
سول كەزدە الاش زيالىلارى وعان دايىن بولدى. سەزد وتكىزىپ، الاش اۆتونومياسىن جاريالاپ، قولدارىنا قارۋ الىپ، ەلىن قورعادى. بىراق وكىنىشكە قاراي، كەيىن سوۆەت ۇكىمەتى ءبارىن تاس-تالقان قىلدى.
كەزىندە لەنين 1919 جىلى “بارلىق الاش زيالىلارىن قۋدالاۋ كەرەك، قولىنا قارۋ الىپ سوۆەتكە قارسى سوعىسقانداردى سوۆەت جۇمىسىنا سالۋ كەرەك,-” دەپ ۇراندادى. 1925 جىلى گولوششەكين كەلگەننەن كەيىن ۇلكەن قاندى قاساپباستالدى. ارالارىنا جىك سالىپ، اجىراتۋعا تىرىستى.
كوبى ايتا بەرمەيدى، كوبىنە جاستار بىلمەيدى. وعان دەيىنگءى كەزدە 2 قازاق مەملەكەتى بولدى. 2 قازاق استاناسى بولدى. ءبىرى – 1924 جىلعا دەيىن تاشكەنتتە بيلىك قۇرعان ءتۇركىستەن اۆتونومياسى.ورتالىعى تاشكەنت بولدى. قازىرگى الماتى وبلىسى، جامبىل وبلىسى، قىزىلوردا وبلىستارى تۇركىستان اۆتونومياسىنا قارادى. ال قالعان جەرلەر قىرعىز رەسپۋبليكاسى دەلىندى، ياعني قازاق رەسپۋبليكاسى بولدى. ونىڭ استاناسى - ورىنبور بولدى. سول 1924 جىلى ارەڭ دەگەندە شەكارالىق مەجەلەۋ بولىپ، وزبەكستان، تاجىكستان، قىرعىزستان دەپ ءبولىنىپ شىعىپ، قازاقستان استاناسىن قىزىلورداعا كوشىرىپ، ءوزى جەكە رەسپۋبليكا بولدى. بىراق 25 جىلى قىركۇيەكتە قازاقستانعا گولوششەكين كەلدى...
ورىندالماعان ارمان
— الاش زيالىلارىنىڭ ارمانى قازىرورىندالدى دەپ ويلايسىز با؟
— الاش زيالىلارىنىڭ ارمانى بۇگىنگى كۇنگە دەيىن جارتىلاي عانا ورىندالدى دەگىم كەلەدى. ويكەنى، ولاردىڭ ارمانى ۇلتتىق مەملەكەت قۇرۋ بولاتىن. جالپى دۇنيەجۇزىندەگى حالىقتىڭ، قايراتكەرلەردىڭ، ادام بالاسىنىڭ ءبىر ارمانى بار. ول — ۇلتتىق مەملەكەت قۇرۋ.
بۇرىن جەر بەتىندە 20 مىڭداي ءتىل، ۇلت بولعان. ال قازىر 2 مىڭ ۇلت بار دەپ ايتادى. بۇۇ-داعى مەملەكەت سانى - 193. ءبىز باعى بار حالىقپىز. سول 193 ەلدىڭ بىرەۋىمىز. ءبىزدىڭ جەرىمىز بار، ەلىمىز بار. بىراق بىزدە ۇلتتىق مەملەكەت قۇرىلماي تۇر.
1993 جىلعى كونستيتۋتسيامىزدا ۇلتتىق مەملەكەت دەگەن ءسوز بولاتىن. وزگەرىس ەنگىزگەندە 1995 جىلعى كونستيتۋتسيادان باستاپ، بىزدەن ۇلتتىق مەملەكەت دەگەن ءسوزدى الىپ تاستادى.
ءبىر تاڭ قالاتىن جاعداي، 1913 جىلى الاشتىقتار گازەت شىعارىپ، 1917 جىلدىڭ اياعىندا، الاشاۆتونومياسىن جاريالادى. اينالدىرعان 4-5 جىلدا بۇكىل الاش ۇيىستى. بۇل كەز كەلگەن ەلدىڭ قولىنان كەلە بەرمەيدى. سودان كەيىن 20-شى جىلى قازاقستان ءوزى اۆتونوميا بولىپ قۇرىلدى. كەيىن 1936 جىلى وداقتاس رەسپۋبليكا بولدىق. ءبىز سول كەزدە وداقتاس رەسپۋبليكا بولماعاندا ءالى كۇنگە دەيىن تاتار، باشقۇرتتار سياقتى رەسەيدىڭ اۆتونومياسى بولىپ وتىرار ەدىك. بۇل — الاش زيالىلىارىنىڭ ەڭبەگى. قازىر جەكە ەلمىز دەيمىز. بىراق، ءالى كۇنگە دەيىن ءتىل ماسەلەسى، مەكتەپ ماسەلەسى شەشىمىن تاپپاي كەلەدى. بيلىكتەگىلەرگە قازاق تىلىندە سويلەۋىن تالاپ ەتە الماي وتىرمىز. وزگە ۇلتتار تۇگىلى، قازاق بالاسىنا قازاقشا ۇيرەتە الماي وتىر. سىزدىڭشە، الاشتىڭ ارمانى تولىقتاي ورىندالدى ما؟ ۇلتتىق مۇددە بار ما؟ ارينە، جوق.
— قازىرگى گازەت-جۋرنالدار زيالىلىار شىعارعان “ايقاپ”، “قازاق” سىندى باسىلىمداردان قانداي ۇلگى الۋ كەرەك؟
— بىزدە ءالى كۇنگە دەيىن ەكى نارسە بار. بىرەۋى شىرقىراعان شىندىقتى ايتا المايمىز، ەكىنشىسى اسىرا ماقتاۋ، ماقتانشاقتىق باسىم. الاش زيالىلارى شىعارعان گازەتتەر مەن جۋرنالدارعا تاڭعالىپ وتىرعانىمىز، ولار ءسول كەزدەگى رەالدى ءومىردىڭ شىندىعىن جازدى. ارينە، كوپكە توپىراق شاشپايمىن. بىراق قازىر گازەتكە شىققان ماتەريالداردىڭ ارتىن قازىپ كورسەڭىز ارتىندا بىرەۋدىڭ مۇددەسى تۇرادى. مۇنى ۇلتتىق مۇددە ءۇشىن دەپ ايتا المايسىز...
سودان كەيىن بۇگىنگى ءاربىر گازەت-جۋرنالدار ءوز تاقىرىبىن تابۋ كەرەك. بىزدە گازەءتتىڭ سانى كوپ، ەتەكتەي ماقالالاردى بىرىنەن-سوڭ ءبىرى كوشىرىپ باسادى. گازەت-جۋرنال، راديو-تەلەۆيدەنيە، بۇل — تاربيە قۇرالى عوي. ولار، ءوز مىندەتىن، تاربيەلىك ءرولىن ءالى العان جوق. ءبىزدىڭ ۇلت بولىپ ۇيىسۋىمىزعا، ساپامىزدىڭ وسۋىنە ات سالىسۋى كەرەك. بىراق بىزدە كەرىسىنشە بولىپ جاتىر، وكىنىشكە قاراي.
سوندىقتان الاش زيالىلارى جانىن بەرىپ شىعارعان، حالىقتىڭ كوزى، قۇلىعى ءھام ءتىلى بولعان باسىلىمداردان الار ۇلگى كوپ. ءبىز ۇلتتىق مەملەكەتتى نىعايتۋىمىز كەرەك. ول ءۇشىن تاربيە قۇرالىنا اينالعان گازەت-جۋرنالدارىمىز ۇلتتىڭ مۇددەسى ءۇشىن جۇمىس ىستەۋ قاجەت. قازىر مەملەكەتتەر ازايماسا، كوبەيمەيدى. الاقانداعىداي جەر ءبولىنىپ قويعان. سوندىقتان، اسىرەسە، جاستار ۇلتتىق دەگەن ۇعىمعا ءمان بەرىپ، ۇلت ءۇشىن شىنايى جۇمىس ىستەسە دەيمىن.
– سۇحباتتاسقانىڭىزعا راحمەت!
دانا نۇرمۇحانبەت
“ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
