سوناۋ ەرتە زاماندا جەكپە-جەكتەردە قارسىلاسقا دەس بەرمەگەن جاۋىنگەر بابالارىمىزدىڭ جولىن بەيبىت زاماندا سپورتشىلارىمىز جالعاستىرىپ كەلەدى. ەركىندىككە قول جەتكىزىپ، ازات ەل بولعالى قازاق ەلىنىڭ سپورت سالاسىندا جەتكەن جەتىستىكتەرى ءبىرتالاي. وسى سالانى دامىتۋ بارىسىندا ەلىمىزدە ءتۇرلى سپورت نىساندارى دا بوي كوتەردى. اتاپ ايتقاندا 40-قا جۋىق سپورت سارايى، 200-دەن استام ستاديون، 8 000-عا جۋىق سپورت الاڭدارى مەن 2 000-نان استام سپورت زالدارى قۇرىلعان.
قر مسم سپورت جانە دەنە شىنىقتىرۋ ىستەرى كوميتەتى توراعاسىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى بايجانوۆ بەكبولات قۇستۇتىنۇلىنىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدە 6,5 ميلليون ادام سپورتپەن جۇيەلى تۇردە شۇعىلدانادى ەكەن، بۇل حالىقتىڭ 34,2% قۇرايدى. وسى تۇراقتى تۇردە اينالىساتىن ادامدار ادامدار اراسىندا ەلىمىزدە ءتۇرلى سپورتتىق جارىستار ۇيىمداستىرىلىپ، وتكىزىلۋدە. ودان بولەك سپترت رەزەرۆ سالاسىندا 481 بالالار سپورت مەكتەبى،12 وڭىردە 13 دارىندى بالالارعا ارنالعان مەكتەپ ينتەرناتتارى جانە ءىرى 4 رەسپۋبليكالىق سپورت كوللەلدجدەرى جۇمىس ىستەپ تۇر!
ەلىمىزدە ۇلتتىق سپورتتى قايتا جانداندىرۋ بەلسەندى تۇردە جۇرگىزىلىپ كەلەدى. وسىعان وراي 2024 جىلدىڭ 18 ناۋرىزىندا استانا قالاسىندا كوشپەندىلەردىڭ اسىق اتۋ سپورتى حالىقارالىق فەدەراتسياسى رەسمي تۇردە اشىلدى. جالپى ەلىمىزدە 25-تەن استام ۇلتتىق سپورت ءتۇرى ۇلىقتالىپ، قارقىندى تۇردە دامىپ جاتىر. ونىڭ اراسىندا اسىق اتۋ، قۇسبەگىلىك، جامبى اتۋ، قازاق كۇرەسى، اۋدارىسپاق، تەڭگە ءىلۋ، كوكپار سىندى ۇلتتىق جارىس تۇرلەرىمەن اينالىساتىندار سانى ارتىپ كەلەدى. بۇگىندە رەسپۋبليكامىزدا 10-عا جۋىق مامانداندىرىلعان كلۋب پەن ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى بويىنشا 13-تەن استام مامانداندىرىلعان سپورت مەكتەپتەرى جۇمىس ىستەيدى. بۇدان بولەك ەل اۋماعىندا 45 يپپودروم بار.
تاريحتان سىر شەرتەتىن بولساق، تاۋەلسىز قازاقستان جولىندا جەتكەن جارقىن جەتىستىكتەرىمىز جەتەرلىك! جالپى، قازاق سپورتىنىڭ تاريحى تەرەڭدە جاتىر. ەڭ العاش سپورت الەمىنە قازاق اتىن شىعارعان كۇش اتاسى قاجىمۇقانداي بىلەكتى بالۋانىمىزدى ايتپاسقا بولماس! تۇتاس عۇمىرىن كۇرەسكە ارناعان ول، بىرنەشە كۇرەس تۇرىنەن الەم چەمپيونى اتانعان تۇڭعىش قازاق بالۋانى. ودان بولەك، جەلمەن جارىسقان عۇسمان قوسانوۆ پەن امەن تۇياقوۆ، وليمپ شىڭىن باعىندىرىپ، جۇلدە ەنشىلەگەن ءالجان جارمۇحاممەدوۆ، نەللي كيم، جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆ، ءشامىل سەرىكوۆ، سەرىك قوناقباەۆ، الەكساندر اسانوۆ، داۋلەت تۇرلىحانوۆ، اناتولي حراپات ەسىمدى وزگەدە تانىمال سپورتشىلاردىڭ ەرلىكتەرى وزدەرىنەن كەيىنگى جاستارعا ۇلگى بولدى.
تاۋەلسىزدىكتىڭ تاڭى اتقان تۇسىندا، قازاق سپورتى قيىن قىستاۋ كەزەڭدى باستان كەشىردى. الەمنىڭ كىل مىقتىلارى سايىساتىن سپورتتىق دودالاردا تاجىريبەسى از سپورتشىلارىمىز ءۇشىن بۇل اۋىر كەزەڭ رەتىندە ەستە قالدى.
ەگەمەن ەل رەتىندە العاش قاتىسقان 1994 جىلى نورۆەگيادا وتكەن قىسقى وليمپيادا ويىندارى بولدى. بۇل ويىندا قازاق شاڭعىشىسى ۆلاديمير سميرنوۆ ەل قورجىنىنا التىن جۇلدەنى سالعان تۇڭعىش سپورتشى بولدى. قازىرگى تاڭدا ول الەمنىڭ 4 دۇركىن چەمپيونى.
بەرتىن كەلە، 1996 جىلى اتلانتاداعى جازعى وليمپيادا ويىندارىندا، كاسىپقوي شارشى الاڭدا تالايلاردىڭ مىسىن باسقان ۆاسيلي جيروۆ اۋەسقويلار اراسىنداعى ەڭ ءىرى جەڭىسىنە قول جەتكىزدى. كەلەسى قاھارمان باتىرلارلىڭ ءىزىن قۋعان بەلگىلى بالۋان داۋلەت تۇرلىحانوۆ جەڭىس تۇعىرىنان بوي كورسەتتى.
كەيىننەن 2000 جىلى سيدنەيدە وتكەن دودادا، بوكستان قازاقتىڭ ماڭدايىنا بىتكەن، قۇيرىقتى جۇلدىزداي جارق ەتىپ سونگەن بەكزات ساتتارحانوۆ ەل قورجىنىنا التىن سالعاندا، قۋانىشتان بوركىن اسپانعا اتپاعان قازاق جوق شىعار. بەكزاتتىڭ جەڭىستى جولىن قۇراما كاپيتانى ەرماحان يبرايموۆ جالعاستىردى، بۇگىندە وسى قاھارمانداردىڭ ءىزىن قۋىپ كەلە جاتقان جانىبەك ءالىمحانۇلى، شاۆكات راحمونوۆتاي بىلەكتى باتىرلارىمىز بار.196 ەل قاتىسقان بۇل وليمپيادادا قازاقستان 24 ورىنعا جايعاستى.
گرەكيادا 2004 جىلى جەڭىس تۇعىرىنان بوي كورسەتكەندەر: باقتيار ارتاەۆ، گەنادي لاليەۆ، گەورگي تسۋرتسۋميا، گەننادي گولوۆكين، سەرگەي فيليمونوۆ، سەرىك ەلەۋوۆ، دميتري كارپوۆتار بولدى.
قازاقستان ءۇشىن ەڭ جارقىن جەتىستىكتەرگە تولى بولعان 2012 جىلعى لوندوندا وتكەن جازعى وليمپيادا ويىندارى بولدى. 7 التىن، 1 كۇمىس، 5 قولا العان قازاقستان 204 ەلدىڭ اراسىنان 12 ءشى ورىنعا تۇراقتادى. سەرىك ساپيەۆ، اقجۇرەك تاڭاتاروۆ، يليا يلين، الەكساندر ۆينوكۋروۆ، ءزۇلفيا چينشانلو، مايا مانەزا، ادىلبەك نيازىمبەتوۆ، ولگا رىپاكوۆا، سۆەتلانا پودوبەدوۆا، گۋزەل مانيۋروۆا، دانيال گادجيەۆ، مارينا ۆولنوۆا، يۆان دىچكو جەڭىس جولىندا ايانباي تەر توكتى.
قىسقى وليمپيادادا مانەرلەپ سىرعاناۋدىڭ جۇلدىزى بولعان دەنيس تەننىڭ الار اسۋى بۇدان دا بيىك ەكەنىنە تولىق سەنىمدى ەدىك… جارق ەتىپ سونگەن جارىق جۇلدىز مانەرلەپ سىرعاناۋدان قازاقستاننىڭ ءۇش دۇركىن چەمپيونى، سوچي وليپياداسىنىڭ قولا جۇلدەگەرى، الەم چەمپيوناتىنىڭ كۇمىس مەدال جۇلدەگەرى، ودان بولەك قىسقى ازيا ويىندارىن دا مانەرلەپ سىرعاناۋدان چەمپيون بولدى.
فۋتبولدان حالىقارالىق ويىنداردا تايتالاسىپ جۇرگەن قارشىعالار لاقاپ اتىمەن تانىمال ۇلتتىق قۇراما 2023 جىلعى كورسەتكىش بويىنشا فيفا رەيتىنگىسىندە 100-ءشى ورىنعا تۇراقتاعان. ۇلتتىق قۇراما ساپىندا ەڭ كوپ ويىن وتكىزگەن سامات سماقوۆ 76 ويىنمەن ءبىرىنشى ورىندا، ودان باسقا رۋسلان بالتيەۆ، سەرگەي مالىي، يسلامبەك قۋات، باۋىرجان يسلامحان جانە كوماندا كاپيتانى اسحات تاعىبەرگەن ەڭ كوپ ويىن وتكىزگەن فۋتبولشىلار قاتارىنا كىرەدى.
قازاقستاننىڭ ەڭ ۇزدىك ءبومبارديرى اتانعان باحتيار زاينۋتدينوۆ 34 ويىندا 14 گول سوققان. بۇدان بولەك رۋسلان بالتيەۆ، ۆيكتور زۋبارەۆ، ابات ايىمبەتوۆ، يسلامبەك قۋات، نۇربول جۇماسقاليەۆ ۇزدىك بومبارديرلەر ساپىندا!
بۇگىندە ەل نامىسىن قورعاپ، ءتۇرلى سايىستاردا قانجىعاسىنا جۇلدە بايلاعان سپورتشىلارىمىز الەمدىك سپورتتىڭ دامۋىنا تەڭدەسسىز ۇلەس قوسىپ كەلەدى. ونى قولداۋ ماقساتىندا، مەملەكەت تاراپىنان جان-جاقتى كومەكتەر كورسەتىلۋدە. اسىرەسە، قازاقستاننىڭ اۋىلدىق ايماقتارىندا سپورت نىساندارى بوي كوتەرىپ جاتىر. بۇل شارا حالىقتىڭ سپورتقا دەگەن قۇلشىنىسىن ارتتىرا تۇسپەك. ارينە، دەنى ساۋ ۇلت قۋاتتى مەملەكەتتى قۇرايدى.
سپورت سالاسىنا ءتاي-ءتاي باسىپ كەلە جاتقان جاس جالىنعا الەمدىك ارەنالاردىڭ بيىك-بيىك شىڭدارىنان كورىنىپ، كوك بايراعىمىزدى اسقاقتاتۋ بۇيىرسىن!
ايگۇل مۇراتقىزى
