ۇلى كوبزار. قازاقستاندا 7 جىل تۇرىپ ارال تەڭىزىن زەرتتەۋگە قاتىسقان

1189
Adyrna.kz Telegram

ادەبي جانە كوركەم ونەر تۋىندىلارىن الەم مويىنداعان ۋكرايندىق اقىن ءارى سۋرەتشى تاراس شەۆچەنكونىڭ دۇنيەگە كەلگەنىنە - 210 جىل تولدى، دەپ حابارلايدى "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى. 

تاراس گريگورەۆيچ شەۆچەنكو 1814 جىلى چەركاسسى وبلىسىنداعى مورىنتسى اۋىلىندا 9 ناۋرىزدا اۋىلدا دۇنيەگە كەلگەن. ەرتە جەتىم قالىپ، ءومىرىنىڭ ون جىلىن ايداۋدا وتكىزدى.

ساۋاتىن قاراپايىم كەڭسە قىزمەتكەرىنەن اشتى. ول جاستايىنان بىلىمگە، ونەرگە سونداي قۇشتار جان بولدى.  كەيىن دوستارى اقىندى ايداۋدان قايتارىپ الادى. ال كەلەسى جىلى ماسكەۋگە، ودان كەيىن سانكت-پەتەربۋرگكە كەتتى.

1840 جىلى شەۆچەنكونىڭ «كوبزار» اتتى العاشقى پوەزيالىق جيناعى جارىق كورىپ، اقىنعا ەسىمى تانىلا باستادى. كەيىننەن 1843 جىلى «حايداماقى» جيناعى شىقتى... اسىرەسە، ونىڭ «ولسەم، كومىڭدەر...» دەگەن ولەڭىمەن اياقتالعان «ءۇش جىل» اتتى جىر جيناعىنىڭ ماڭىزى ەرەكشە بولدى.

1844 جىلى تاراس شەۆچەنكو ونەر اكادەمياسىن ءبىتىرىپ، «تاپسىز (ەركىن) سۋرەتشى» اتاعىن الدى.

1847 جىلى ناۋرىزدا كيريلل مەن مەفودي قوعامىنىڭ قىزمەتىنە قاتىسقانى جانە انتياۆتوكراتيالىق پوەزياسى ءۇشىن شەۆچەنكو تۇتقىندالىپ، جازۋ مەن سۋرەت سالۋعا تىيىم سالاتىن پاتشا قاۋلىسىمەن قازاقستانعا ورىنبوردىڭ جەكە كورپۋسىنىڭ ورسك بەكىنىسىنە جەر اۋدارىلدى.

1848-1849 جىلدارى تاراس شەۆچەنكو لەيتەنانت كوماندير ا.بۋتاكوۆتىڭ باسشىلىعىمەن ارال تەڭىزىن زەرتتەۋ ەكسپەديتسياسىنا قاتىستى. وعان ارال جاعالاۋى مەن جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ كورىنىسىن سىزۋ تاپسىرىلدى.

الايدا، ارىپتەستەرىنىڭ ءبىرىنىڭ ايىپتاۋىنان كەيىن ول 1850 جىلدىڭ كوكتەمىندە قايتادان تۇتقىندالىپ، بىرنەشە اي قاماۋدا بولدى، سودان كەيىن قىزمەتىن ەڭ شالعاي گارنيزونعا - نوۆوپەتروۆسكوە بەكىنىسىنە (قازىرگى ماڭعىستاۋ تۇەگىندەگى: فورت-شەۆچەنكو، قازاقستان) جالعاستىرۋعا جىبەرىلدى.

ءدال وسى جەردە ۋكراين اقىنى مەن سۋرەتشىسىنىڭ جاۋىنگەرلىك قىزمەتى 1857 جىلدىڭ تامىزىنا دەيىن جالعاستى.

قازاقستانعا جەر اۋدارۋ تاراس گريگورەۆيچ ءۇشىن اۋىر قيىنشىلىق كەزەڭى عانا ەمەس، رۋحاني ءوسۋ جانە شىعارماشىلىق تابىستار كەزەڭى بولدى.

1859 جىلى ۋكرايناعا كەلدى، بىراق تۋعان جەرىندە پوليتسيانىڭ باقىلاۋىندا بولدى. وعان ۋكراينادا تۇراقتى تۇرۋعا تىيىم سالىنىپ، استاناعا كوشۋگە بۇيرىق بەرىلدى. جەر اۋدارىلىپ، اۋرۋعا شالدىققان اقىن 1861 جىلى 10 ناۋرىزدا مەزگىلسىز قايتىس بولدى.

العاشىندا ول پەتەربۋرگتە جەرلەندى، ال 1861 جىلى مامىردا كۇلى كانەۆ ماڭىنداعى تاراسوۆا گوراعا جەتكىزىلدى.

 

پىكىرلەر