وزگە ەل، باسقا مادەنيەت، ءتۇرلى ادامداردى كورۋ ءار ساياحاتشىنىڭ نەگىزگى ماقساتى. دەگەنمەن، تۋعان ەلىنىڭ تۇس-تۇستاعى اۋىلىن ارالاپ، تالاي ماسەلەنى قوزعاپ جۇرگەن ساياحاتشى تۋرالى ەستىپ پە ەدىڭىز؟
قازاق اۋىلدارىنىڭ جاعدايىمەن تانىسىپ، ەكى تىلدە ۆيدەو ءتۇسىرىپ، YouTube جەلىسىنە جاريالايتىن بلوگەر، اۋىل تۋريزمىنە ات سالىسىپ جۇرگەن ساياحاتشى ۇلان الىمبەكپەن “ادىرنا” ءتىلشىسى سۇحباتتاستى.
«اۋىلداردى ارالايتىن ۋاقىت كەلدى»
– اۋىل ارالايتىن ساياحاتشى رەتىندە بەلگىلىسىز. ادەتتە، ساياحاتشىلار شەتەل ارالاپ نەمەسە ەلدىڭ كورىكتى جەرلەرىن ارالاپ جاتادى. سىزگە اۋىلدى ارالاۋ يدەياسى قايدان كەلدى؟
– وسى ۋاقىتقا دەيىن 40 ەلدە بولدىم. قازاقستاننىڭ ادەمى جانە تابيعي جەرلەرىن ارالاپ ۇلگەردىم. ەلىمىزدىڭ بارلىق وبلىستارىن كوردىم، 70-تەن استام قالالارىندا بولدىم. كوبى “ۇلان قازاقستاننىڭ بارلىق جەرىن ارالاپ شىقتى” دەپ ايتىپ جاتادى، بىراق ءالى كورەتىن، زەرتتەيتىن جەرلەر وتە كوپ. مەن كورمەگەن اۋداندار، قىزىقتى ەلدى مەكەندەر مەن اۋىلدار دا كوپ. اۋىلدى ارالايتىن يدەيا كەلگەن جوق، ۋاقىت كەلدى. ويتكەنى، ءبىز اۋىلداعى ماسەلەنى كورسەتۋىمىز كەرەك.
– اۋىل ارالاۋداعى ماقساتىڭىز قانداي؟
– مەن ساياحاتتاعاندى ۇناتامىن. ەل كورۋ، جەر كورۋ، ونى باسقالارعا دا كورسەتۋ – مەنىڭ باستى ماقساتتارىمنىڭ ءبىرى. ويتكەنى، كوپشىلىك ەل مەن جەر كورگىسى كەلسە دە، اۋىلدارعا بارا المايدى. مەن اۋىلداردى تۋريزم جاعىنان زەرتتەگىم كەلدى. ونداعى قىزىقتى جەرلەردى، قاسيەتتى مەكەندەردى بىلگىم كەلدى. ءبىز بىلمەيتىن قانشاما قىزىقتار بار. سونداي-اق، ەلدەگى اۋىلداردىڭ جاعدايىمەن تانىسىپ، نە بار، نە جوق ەكەنىن كورسەتكىم كەلدى. مەنىڭشە، ماسەلەنى وسىلاي كورسەتۋ ارقىلى شەشە الامىز.
– بۇگىنگى كۇنگە دەيىن قانشا اۋىلدى ارالادىڭىز؟
– مەن ءۇش جىلدىڭ ىشىندە 400-گە جۋىق اۋىلدى ارالاپپىن. ەندىگى ماقساتىم - الماتى وبلىسىنىڭ بارلىق اۋىلىن ارالاپ شىعۋ.
– اۋىلداردى ارالاۋ كەزىندە قانداي دا ءبىر قيىندىقتار كەزىكتى مە؟
– ايتارلىقتاي قيىندىقتار بولمادى. دەگەنمەن، كەي تۇرعىندار “نەگە كەلدى، تۇسىرۋگە بولمايدى” دەگەن قارسىلىقتارىن كورسەتىپ جاتادى. مەنىڭ تۋريست ەكەنىمە سەنبەي، تاڭعالىپ جاتادى. سونداي-اق، كولىكپەن جولعا شىعاتىن بولعان سوڭ، جولدا بۇزىلىپ قالۋ، اۋا-رايىنىڭ قولايسىزدىعى دەگەن سەكىلدى ماسەلەلەر تۋىنداپ تۇرادى.
كوبىنە اۋىلداردى ءوزىم جالعىز ارالايمىن، كەيدە دوستارىممەن، جانۇياممەن دە ساياحاتتاپ تۇرامىن.
«مەكتەپتەرى دە جوق اۋىلدار بار»
– ايتقانداي، ءسىز قازاقستاننىڭ 400-گە جۋىق اۋىلىنىڭ ارالادىڭىز. ولاردىڭ جاعدايىن كورىپ كەلەسىز. قازاق اۋىلدارىنا جەتپەيتىن قانداي ماسەلە بار؟ نەنى وزگەرتۋ كەرەك؟
– ارينە، ەلدەگى ۇلكەن ماسەلەنىڭ ءبىرى - جول. كوپ اۋىلدا جول ماسەلەسى شەشىلمەگەن. ودان بولەك، ۇيالى بايلانىسى، ينتەرنەتى، ءتىپتى مەكتەپتەرى دە جوق اۋىلدار بار. كەي اۋىلدا گاز جوق. قۋانىشقا قاراي، بۇرىنعىمەن سالىستىرعاندا، مۇنداي اۋىلدار ازايىپ بارا جاتىر. سونىمەن قاتار، اۋىلداعى ويلاۋ قابىلەتىن وزگەرتۋ كەرەك، اۋىلدى تازا ۇستاپ، اكىمشىلىكپەن تىعىز جۇمىس ىستەۋ كەرەك. ويتكەنى، كەي اۋىلدار لاس. تۇرعىنداردىڭ ەكولوگيالىق مادەنيەت تەتىكتەرىنىڭ بولماۋىنان وسىنداي جاعدايلار ورىن الىپ جاتادى.
– ۆيدەولارىڭىزدى YouTube جەلىسىنە جۇكتەيسىز، ايتارلىقتاي اۋديتورياڭىز بار. اۋىل تۋريزمىنە قىزىعاتىندار كوپ پە؟
– ءيا، اۋىل تۋريزمىنە قىزىعاتىندار كوپ دەپ ويلايمىن. قازىرگى تاڭدا 49 مىڭنان استام كورەرمەنىم بار. ءار اۋىلعا قىزىعۋشىلىق تانىتىپ، كورەتىندەر دە بار.
– اۋىل اكىمدەرىنىڭ وزدەرى ارنايى شاقىرعان كەز بولدى ما؟
– جوق، ونداي بولماعان. اكىمشىلىك ارنايى شاقىرماعان. تۇرعىندار ء“بىزدىڭ اۋىلعا كەلىپ، كورىپ كەتسەڭىزشى” دەپ جازىپ جاتاتىندار بولادى. مەن بارىنشا سول اۋىلدارعا بارۋعا تىرىسامىن.
– الدا قاي اۋىلدارعا ساياحات جاساماقشىسىز؟ جوسپارىڭىز تۋرالى ايتا كەتسەڭىز
– العا قويعان جوسپارلار كوپ. سونىڭ ىشىندە وسى الماتى وبلىسىنىڭ بارلىق اۋىلدارىن ارالاعىم كەلەدى. وبلىستا 300-دەن استام اۋىل بار ەكەن، بۇرىن جەتىسۋ وبلىسى بولماعاندا، الماتى وبلىسىندا 700 اۋىل بولىپتى.
جولعا كوپ ۋاقىت كەتەدى، قاراجات قاجەت، كولىكتى جوندەپ تۇرۋ كەرەك، مونتاج دا ۋاقىتتى الادى. دەگەنمەن، اقىرىنداپ الدا قازاقستاننىڭ اۋىلدارىن ارالاپ شىعامىن.
– سۇحباتتاسقانىڭىزعا راحمەت!
دانا نۇرمۇحانبەت
“ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
