Ózge el, basqa mádenıet, túrli adamdardy kórý ár saıahatshynyń negizgi maqsaty. Degenmen, týǵan eliniń tus-tustaǵy aýylyn aralap, talaı máseleni qozǵap júrgen saıahatshy týraly estip pe edińiz?
Qazaq aýyldarynyń jaǵdaıymen tanysyp, eki tilde vıdeo túsirip, YouTube jelisine jarııalaıtyn bloger, aýyl týrızmine at salysyp júrgen saıahatshy Ulan Álimbekpen “Adyrna” tilshisi suhbattasty.
«AÝYLDARDY ARALAITYN ÝAQYT KELDI»
– Aýyl aralaıtyn saıahatshy retinde belgilisiz. Ádette, saıahatshylar shetel aralap nemese eldiń kórikti jerlerin aralap jatady. Sizge aýyldy aralaý ıdeıasy qaıdan keldi?
– Osy ýaqytqa deıin 40 elde boldym. Qazaqstannyń ádemi jáne tabıǵı jerlerin aralap úlgerdim. Elimizdiń barlyq oblystaryn kórdim, 70-ten astam qalalarynda boldym. Kóbi “Ulan Qazaqstannyń barlyq jerin aralap shyqty” dep aıtyp jatady, biraq áli kóretin, zertteıtin jerler óte kóp. Men kórmegen aýdandar, qyzyqty eldi mekender men aýyldar da kóp. Aýyldy aralaıtyn ıdeıa kelgen joq, ýaqyt keldi. Óıtkeni, biz aýyldaǵy máseleni kórsetýimiz kerek.
– Aýyl aralaýdaǵy maqsatyńyz qandaı?
– Men saıahattaǵandy unatamyn. El kórý, jer kórý, ony basqalarǵa da kórsetý – meniń basty maqsattarymnyń biri. Óıtkeni, kópshilik el men jer kórgisi kelse de, aýyldarǵa bara almaıdy. Men aýyldardy týrızm jaǵynan zerttegim keldi. Ondaǵy qyzyqty jerlerdi, qasıetti mekenderdi bilgim keldi. Biz bilmeıtin qanshama qyzyqtar bar. Sondaı-aq, eldegi aýyldardyń jaǵdaıymen tanysyp, ne bar, ne joq ekenin kórsetkim keldi. Menińshe, máseleni osylaı kórsetý arqyly sheshe alamyz.
– Búgingi kúnge deıin qansha aýyldy araladyńyz?
– Men úsh jyldyń ishinde 400-ge jýyq aýyldy aralappyn. Endigi maqsatym - Almaty oblysynyń barlyq aýylyn aralap shyǵý.
– Aýyldardy aralaý kezinde qandaı da bir qıyndyqtar kezikti me?
– Aıtarlyqtaı qıyndyqtar bolmady. Degenmen, keı turǵyndar “nege keldi, túsirýge bolmaıdy” degen qarsylyqtaryn kórsetip jatady. Meniń týrıst ekenime senbeı, tańǵalyp jatady. Sondaı-aq, kólikpen jolǵa shyǵatyn bolǵan soń, jolda buzylyp qalý, aýa-raıynyń qolaısyzdyǵy degen sekildi máseleler týyndap turady.
Kóbine aýyldardy ózim jalǵyz aralaımyn, keıde dostarymmen, januıammen de saıahattap turamyn.
«MEKTEPTERI DE JOQ AÝYLDAR BAR»
– Aıtqandaı, siz Qazaqstannyń 400-ge jýyq aýylynyń araladyńyz. Olardyń jaǵdaıyn kórip kelesiz. Qazaq aýyldaryna jetpeıtin qandaı másele bar? Neni ózgertý kerek?
– Árıne, eldegi úlken máseleniń biri - jol. Kóp aýylda jol máselesi sheshilmegen. Odan bólek, uıaly baılanysy, ınterneti, tipti mektepteri de joq aýyldar bar. Keı aýylda gaz joq. Qýanyshqa qaraı, burynǵymen salystyrǵanda, mundaı aýyldar azaıyp bara jatyr. Sonymen qatar, aýyldaǵy oılaý qabiletin ózgertý kerek, aýyldy taza ustap, ákimshilikpen tyǵyz jumys isteý kerek. Óıtkeni, keı aýyldar las. Turǵyndardyń ekologııalyq mádenıet tetikteriniń bolmaýynan osyndaı jaǵdaılar oryn alyp jatady.
– Vıdeolaryńyzdy YouTube jelisine júkteısiz, aıtarlyqtaı aýdıtorııańyz bar. Aýyl týrızmine qyzyǵatyndar kóp pe?
– Iá, aýyl týrızmine qyzyǵatyndar kóp dep oılaımyn. Qazirgi tańda 49 myńnan astam kórermenim bar. Ár aýylǵa qyzyǵýshylyq tanytyp, kóretinder de bar.
– Aýyl ákimderiniń ózderi arnaıy shaqyrǵan kez boldy ma?
– Joq, ondaı bolmaǵan. Ákimshilik arnaıy shaqyrmaǵan. Turǵyndar “bizdiń aýylǵa kelip, kórip ketseńizshi” dep jazyp jatatyndar bolady. Men barynsha sol aýyldarǵa barýǵa tyrysamyn.
– Alda qaı aýyldarǵa saıahat jasamaqshysyz? Josparyńyz týraly aıta ketseńiz
– Alǵa qoıǵan josparlar kóp. Sonyń ishinde osy Almaty oblysynyń barlyq aýyldaryn aralaǵym keledi. Oblysta 300-den astam aýyl bar eken, buryn Jetisý oblysy bolmaǵanda, Almaty oblysynda 700 aýyl bolypty.
Jolǵa kóp ýaqyt ketedi, qarajat qajet, kólikti jóndep turý kerek, montaj da ýaqytty alady. Degenmen, aqyryndap alda Qazaqstannyń aýyldaryn aralap shyǵamyn.
– Suhbattasqanyńyzǵa rahmet!
Dana Nurmuhanbet
“Adyrna” ulttyq portaly
