تولىق ەمەس وتباسىلار جانە ءدىن.
جۋىقتا الماتى قالاسىندا ءدىن ماسەلەلەرى بويىنشا اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ توبىنىڭ مۇشەلەرىنە ءدارىس وقىدىم.
تىڭداۋشىلاردىڭ عىلىمي-ساراپشىلىق دەڭگەيى جوعارى: بىلىكتى ماماندار مەن عالىمدار تارتىلعان.
تالقىلاۋ دا قىزىقتى ءوتتى. ويعا وي قوسىلدى، ءتۇرلى تۇجىرىمدار مەن پايىمدار ايتىلدى.
ايتىلعان پايىمداردىڭ ىشىندە مىناداي پىكىر ەرەكشە وي سالدى: تەرىس ءدىني اعىمعا كەتۋشىلەردىڭ اراسىندا تولىق ەمەس وتباسىنان شىققاندار كوپ ەكەن.
شىنىمەن، ويلانىپ قاراساق، تولىق ەمەس وتباسىلار (نەگىزىنەن اجىراسقان وتباسىلار) - ۇرپاقتار ساباقتاستىعى جەتكىلىكتى قامتاماسىز ەتىلمەگەن وتباسىلار.
ۇرپاقتار ساباقتاستىعىنا قاراي وتباسىنىڭ ەكى ءتيپى بار: ءداستۇرلى وتباسى ("اتا - اكە - بالا" ۇرپاقتار ساباقتاستىعى بار) جانە نۋكلەارلىق، ياعني، شاعىن وتباسى ("اكە - بالا" ۇرپاقتار ساباقتاستىعى).
ءداستۇرلى وتباسىنداعى بالا ءارتۇرلى الەۋمەتتىك رولدەردى يەلەنەدى: بالا، نەمەرە، قاينى (بالدىز), ءىنى (قارىنداس), ت.ب. ءار ءرولدىڭ اياسىندا بالا سول رولگە ءتان مىنەز-قۇلىق ۇلگىلەرىن يگەرەدى، ءوزىنىڭ ءتۇرلى سۇرانىستارىن قاناعاتتاندىرادى: اتا-اجەسىنەن اقىل مەن مەيىرىم الادى، ەركەلىگىن شىعارادى، اكەسى مەن شەشەسىنەن ۇيرەنەدى، ىشىندەگى سىرىن جەڭگەسىمەن بولىسەدى، اعاسىنان (اكەسىنىڭ ىنىسىنەن) جىگىتتىكتىڭ العاشقى ساباقتارىن الادى، پسيحولوگيالىق كەڭەس سۇرايدى، تۋىستاردىڭ قارجىلىق-ماتەريالدىق قولداۋىنا يە بولادى، ت.س.س. الەۋمەتتىك رولدەردىڭ كەڭدىگى بالانى جان-جاقتى الەۋمەتتەندىرىپ، ەرتەڭگى ۇلكەن ومىرىندەگى ءتۇرلى قارىم-قاتىناستارعا دايىنداپ شىعارادى.
نۋكلەارلىق وتباسىندا ونداي مۇمكىندىك شەكتەۋلى: رولدەر شەكتەۋلى، تۋىستىق شەڭبەر تار، مەيىرىم مەن قولداۋ جەتكىلىكتى ەمەس.
ال تولىق ەمەس وتباسىندا جاعداي تىپتەن كۇردەلى: قارىم-قاتىناس پەن قامقورلىق اياسى وتە تار.
Talgat Zhakiyanov
