بۇگىنگى كۇندى پالەستينا ەلى تۋرالى اقپاراتتاردى قاراۋعا ارنادىم. دەرەكتى فيلمدەر قاراپ، ماقالالار وقىدىم. پىكىرلەر ءارتۇرلى. ءبىر-ءبىرىن جوققا شىعارادى. ءوز باسىم پالەستينا دەگەن ەلدىڭ ءوزى “قولدان جاسالعان ەل” دەگەن وي ءتۇيدىم. ەۆرەيلەردىڭ ريم يمەرياسى تۇسىندا سول جەردەن كەتىپ، ەكىنشى دۇنيەجۇزلىك سوعىس كەزىندە جانە سوعىستان كەيىن ايتارلىقتاي ءبىر بولىگى سول جەرگە قايتا شوعىرلانا باستاعانىن بىلەمىز. ەۆرەيلەردىڭ ۇلكەن بولىگى اقش-قا اتتانعان ەدى. بۇل گەرمانياداعى ەۆرەيلەر گەنوتسيدىمەن تىكەلەي بايلانىستى جاعداي.
پالەستينا نەگىزىنەن گەوگرافيالىق اتاۋ. ال نەگىزگى حالقى سول جەردەگى جۇتىلىپ، ارابتانىپ كەتكەن ەۆرەيلەردىڭ وزدەرى، ءتۇرلى از ۇلتتار. ارابتانىپ كەتكەن سوڭ ولار البەتتە ارابتار جاعىندا. بۇگىندە ولار “پالەستينالىق ارابتار” اتپەن بەلگىلى.
ەجەلدە بۇل ايماقتا فيليستيملياندار اتتى ەل ىنجىلدە اتالادى. پالەستين جۇرتى وزدەرىن سول فيليستيملياندارمەن بايلانىستىرادى. بىراق گەنەتيكالىق زەرتتەۋلەر ولاردى قازىرگى باتىس ەۆرەيلەرى رەتىندە كورسەتەدى.
بۇل ورالىق ازيانىڭ جازىق دالاسى ەمەس، الاقانداي جەردە از ۇلتتار ميداي ارالاسىپ كەتەرى ءوز-وزىنەن تۇسىنىكتى عوي.
پالەستينا ەلى بولماعان دەگەنگە قانداي دەرەكتەر ۇسىنىلادى؟
- 1967 جىلعا دەيىن پالەستيندەر دەگەن ەل جايلى ەش جەردە رەسمي دەرەك اتالمايدى;
- پالەستيندەردىڭ وزىندىك مادەنيەتى، ءتىلى جوق، ناقىراق ايتقاندا، مادەني تۇرعىدا مۇسىلمان مىسىر، ليۆان، يوردان ەلدەرىنەن ەش ايىرماشىلىعى جوق;
- ءبىرىنشى دۇنيە جۇزىلىك سوعىستان كەيىن ول ايماقتا اراب تىلىندەگى “وڭتۇستىك سيريا” اتتى گازەت شىعىپ تۇرعان.
“پالەستينا دەگەن ەل جوق، ول - سيريا ەلىنىڭ ءبىر بولشەگى” دەپ ايتقان سيريا ەكس-پرەزيدەنتى حافەز اسادتىڭ ءسوزىنىڭ جانى بار.
تاۋەلسىزدىگى كەي مەملەكەتتەر تاراپىنان تولىق مويىندالماعاندىقتان اۆتونوميالى ەل بولىپ وتىرعان پالەستينا ەلىندە ارابتار (تازا اراب ەكەنىنە كۇمان بار), ساماريتياندار جانە ەۆرەيلەر تۇرىپ جاتىر. جارتىسىنان كوبى سوعىستان قاجىپ شەتەل اسىپ ۇلگەرگەن. قازىرگى سوندا قالعان جۇرت 4.5 ملن شاماسىندا.
جاقىندا پالەستيندىكتەردى قاسىنداعى كورشى، ءتىلى مەن ءدىنى ءبىر اراب ەلدەرى قابىلداماي جاتقانىن اقپاراتتاردان وقىدىق. نە سەبەپتى؟ مادەني تۇرعىدا ارابقا اينالعان بۇل ەلدەر پالەستيندىكتەردىڭ ءتۇبى وزدەرىنەن باسقاشا ەل ەكەنىن جاقسى بىلەتىن بولار. ودان بولەك، ساۋد ارابيا سياقتى ەلدەر جەرگىلىكتى “حاماس” سياقتى ۇيىمدارىن ايداپ سالىپ، پالەستينا حالقىن وتقا ايداپ وتىر. قۇرباندىق ەل رەتىندە ويناتىپ، بىرەۋدىڭ قولىمەن وت كوسەۋدە.
پالەستينالىقتار مەن ەۆرەيلەردىڭ قان جاقىندىقتارى 85 پايىزعا جۋىق دەپ كورسەتەدى گەنەتيكتەر. ال ەۆرەيلەر مەن ارابتاردىڭ دا تۋىستىعى وسى شامالاس. سەميتتىك ءتىل توبىنداعى ەلدەر. ءدىني الاۋىزدىعى بولماسا، ءبىر شاڭىراقتىڭ استىندا بىرىگىپ ءومىر سۇرە الار ما ەدى، كىم ءبىلسىن؟
يرۋساليم - يۋدايزم عانا ەمەس، حريستيان مەن يسلام دىندەرى ءۇشىن دە قاسيەتتى قالا سانالادى.
ابراميستىك تۋىستاس وسى ءۇش ءدىننىڭ دە توعىسقان جەرى، اتاپ ايتقاندا، ءۇش ءدىننىڭ دە ەجەلگى عيباداتحانالارى وسىندا پايدا بولعان. حاديستەر بويىنشا، يرۋساليمدەگى ال-اكسا مەشىتىندەگى جاسالعان 1 ناماز - 500 نامازعا تەڭ.
ايتا كەتۋ كەرەك، كرەست جورىعى دا وسى يرۋساليمدەگى عيباداتحا - يسا پايعامبار (“قۇداي قابىرى” دەپ تە اتايدى) جەرلەنگەن جەردى مۇسىلمان سەلجۇقتاردان قۇتقارۋعا باعىتتالعان ەدى.
قاراپ وتىرساق، بۇل “قاسيەتتى جەر” ءۇشىن سوعىس ەۆرەيلەردىڭ داڭقتى پاتشاسى ءداۋىت جاۋلاپ الىپ، ورتالىق ەتكەننەن باستاپ ۇزدىكسىز جۇرگەن ەكەن.
ەۆرەي ۇلتى سول زاماندا ءدىندى تۋريزم وشاعى جانە ءتيىمدى بيزنەسكە اينالدىرا ءبىلىپتى. ريم يمپەرياسىن ورتالىقتاندىرىپ، كۇشەيتۋگە باعىتتالعان حريستيان ءدىنى وكىلدەرى الىستان ات ارىتىپ يرۋساليمگە كەلىپ، عيبادات جاساعان. جاپ-جاقسى تابىس تا تاپقان. مۇسىلماندار مەككەگە بارىپ، قاجىلىق وتەيتىنى ءتارىزدى. ايتپاقشى، الگى يرۋساليمدەگى ال-اقسا مەشىتىنە مۇسىلماندار دا بارۋعا قۇشتار.
