قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ حالىققا جولداۋىنا وراي ءوزى باستاعان «جاڭا قازاقستان» قۇرىلىس جوباسى بويىنشا جۇمىستىڭ قورىتىندىسىن شىعاردى. بۇل تۋرالى شەتەلدىك ساراپشى ە.پەتروبون باعا بەرگەن.
1 قىركۇيەكتە پرەزيدەنت ۇلت جاعدايى تۋرالى ءسوز سويلەپ، «جاڭا قازاقستان» دەپ اتالاتىن 2022 جىلعى قاڭتار وقيعاسىنان كەيىن باستاعان جۇمىسىن قورىتىندىلادى.
مەملەكەت باسشىسى «ادىلەتتى قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق باعىتى» اتتى بيىلعى حالىققا جولداۋىندا استانانىڭ تاياۋ جىلدارداعى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق قايتا قۇرۋلارىمەن قاتار جۇرەتىن مىندەتتەردى ءتىزىپ، بۇل مىندەتتەردى ءتيىمدى شەشۋ ءۇشىن قانداي ستراتەگيالاردى قولدانۋعا بولاتىنىن ءتۇسىندىردى.
جاڭا ۇلگى قاجەت
سوڭعى ءۇش جىلدا قازاقستان مۇعالىمدەردىڭ جالاقىسىن ەكى ەسەگە ارتتىرۋ، دارىگەرلەردىڭ جالاقىسىن ارتتىرۋ، بالالارعا ارنالعان ۇلتتىق قوردى قۇرۋ جانە وڭىرلەردەگى اۋرۋحانالار جەلىسىن كەڭەيتۋ سياقتى ماڭىزدى ماقساتتارعا قول جەتكىزدى. 2020-نان 2023 جىلعا دەيىن اۋىلدىق جەرلەردە 300-دەن استام مەديتسينالىق نىسان سالىندى. “استانادا قۋاتتى ەكونوميكالىق بەتبۇرىس ءۇشىن بارلىق مۇمكىندىكتەر بار”، دەگەن بولاتىن قازاقستان پرەزيدەنتى. الايدا، بۇل وزگەرىس «ابستراكتىلى ناتيجەلەرگە ەمەس، ازاماتتاردىڭ ءومىرىن ناقتى جاقسارتۋعا باعىتتالعان جاڭا ەكونوميكالىق مودەلدى» قابىلداعاندا عانا بولۋى مۇمكىن.
قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ ايتۋىنشا، جاڭا قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق مودەلىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن ءۇش قاعيدا بار: «ادىلدىك، ينكليۋزيۆتىلىك جانە پراگماتيزم». بۇل توقاەۆتىڭ جاقىن بولاشاققا ارنالعان كۇن ءتارتىبىنىڭ باستى ماقساتى: «ەكونوميكالىق ءوزىن-ءوزى قامتاماسىز ەتۋگە كەپىلدىك بەرۋگە قابىلەتتى قۋاتتى يندۋستريالىق بازانى قالىپتاستىرۋ».
استانانىڭ الداعى ءىس-شارالار جوسپارىندا قازاقستان پرەزيدەنتى بەلگىلەگەن ءوسۋ كورسەتكىشتەرىنە سايكەس، جىلىنا 6-7%-عا تەڭ – اۋىر ماشينا جاساۋ، ۇلتتىق ەكونوميكانىڭ ستراتەگيالىق سەكتورلارىن دامىتۋ مەن نىعايتۋدى جەدەلدەتۋگە ەرەكشە نازار اۋدارىلادى.
وتاندىق جانە شەتەلدىك ينۆەستورلاردى تارتۋ ماقساتىندا سالىقتىق دەمالىستار مەن جەكەشەلەندىرۋ ناۋقانى جوسپارلانۋدا.
تسيفرلىق جانە تۇراقتى مەملەكەت
مەملەكەتتەر مەن ولاردىڭ جەرگىلىكتى بيلىگىنىڭ تسيفرلىق يكەمدىلىگىنىڭ نەگىزگى كورسەتكىشى بولىپ تابىلاتىن بۇۇ-نىڭ ەلەكتروندىق ۇكىمەتتى دامىتۋ يندەكسىندە قازاقستان ءبىرىنشى ورىندا تۇرعانىن ەسكە سالىپ، توقاەۆ ۇكىمەتكە 2026 جىلعا قاراي IT قىزمەتتەرى ەكسپورتىنىڭ كولەمىن 1 ميلليارد دوللارعا دەيىن ارتتىرۋدى تاپسىرعانىن حابارلادى.
بۇۇ EGDI رەيتينگىندە جيىرما سەگىزىنشى ورىندا تۇرعان قازاقستان (بەلگيا مەن ۆەنگريا سياقتى ەلدەردەن وزىپ، شۆەيتساريادان كەيىن) اقپاراتتىق جانە قارجىلىق تەحنولوگيالار الىبى بولۋدى ماقسات ەتىپ وتىر. سوندىقتان دا پرەزيدەنت توقاەۆ حالىققا جولداۋىندا پوستكەڭەستىك كەڭىستىكتەگى ەڭ تسيفرلى ەلدە ارىپتەستىك ورناتۋعا مۇددەلى وسى سالاداعى كەز كەلگەن ترانسۇلتتىق كورپوراتسيالارعا ەسىك اشىق بولاتىنىن ءتۇسىندىردى.
بىراق بۇل سوڭى ەمەس. كليماتتىڭ وزگەرۋىمەن كۇرەسۋ، سونداي-اق ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىكتى (جانە ءارتاراپتاندىرۋ) ىزدەستىرۋ ماقساتىندا قازاقستان پرەزيدەنتى اتوم ەلەكتر ستانتسياسىن سالۋ مۇمكىندىگى تۋرالى ازاماتتاردان ساۋالناما الۋ ءۇشىن رەفەرەندۋم وتكىزۋدى ۇسىندى. استانا گەوەكونوميكالىق جانە ەنەرگەتيكالىق سىلكىنىستەر داۋىرىندە قاجەتتى ءوزىن-ءوزى قامتاماسىز ەتۋگە قابىلەتتى ەنەرگيا كوزى، دەگەنمەن، كوپ ادام ءۇشىن سەمەي قورقىنىشپەن سينونيم بولدى.
ورتالىق ازيانىڭ لوكوموتيۆى
قازاقستاننىڭ ەنەرگەتيكالىق سەكتوردى تۇپكىلىكتى يادرولىق قارۋلاندىرۋدى قولداۋ ءۇشىن الەۋەتى، تاجىريبەسى جانە تابيعي رەسۋرستارى بار – الەمدەگى ەكىنشى ءىرى ۋران قورى، الەمدەگى بارلانعان بارلىق كەن ورىندارىنىڭ (قازىرگى ۋاقىتتا) 13%-ىنا تەڭ – ەلدە ورتا جانە ۇزاق مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا ءجىو جوعارى ءوسىمى (ورتاشا جاسى 29,5 جاس) جانە ونىڭ گەوگرافيالىق ورنالاسۋى ونى ەۋرازيانىڭ ورتالىعىنا اينالدىرادى.
تابيعي رەسۋرستاردى پايدالانۋعا، جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىن كەڭەيتۋگە، ىشكى كولىك ينفراقۇرىلىمىن كاپيللياريزاتسيالاۋعا، ينتەرنەت پەن فينتەح الپاۋىتتارىن تارتۋعا سالىنعان ينۆەستيتسيالار استاناعا ورتالىق ازيانىڭ ەكونوميكالىق قۋاتى رەتىندەگى مارتەبەسىن ماڭگىلىككە قالدىرۋعا مۇمكىندىك بەرۋى كەرەك. COVID-19 پاندەمياسى مەن ۋكرايناداعى سوعىس جەدەلدەتىلگەن جاھاندىق قۇن تىزبەگىنىڭ قازىرگى قايتا جازىلۋى شىعىس-باتىس پەن سولتۇستىك-وڭتۇستىكتى بايلانىستىراتىن نەگىزگى ساۋدا جولدارىنىڭ توعىسىندا قازاقستاننىڭ ءوزىنىڭ پايداسىنا جۇمىس ىستەيتىنىن ۇمىتپايىق.
ە.پەتروبون، «Il Giornale» گازەتى
