Qazaqstan Prezidentı Qasym-Jomart Toqaev halyqqa Joldauyna orai özı bastaǧan «Jaŋa Qazaqstan» qūrylys jobasy boiynşa jūmystyŋ qorytyndysyn şyǧardy. Būl turaly şeteldık sarapşy E.Petrobon baǧa bergen.
1 qyrküiekte Prezident ūlt jaǧdaiy turaly söz söilep, «Jaŋa Qazaqstan» dep atalatyn 2022 jylǧy qaŋtar oqiǧasynan keiın bastaǧan jūmysyn qorytyndylady.
Memleket basşysy «Ädılettı Qazaqstannyŋ ekonomikalyq baǧyty» atty biylǧy halyqqa Joldauynda Astananyŋ taiau jyldardaǧy äleumettık-ekonomikalyq qaita qūrularymen qatar jüretın mındetterdı tızıp, būl mındetterdı tiımdı şeşu üşın qandai strategiialardy qoldanuǧa bolatynyn tüsındırdı.
Jaŋa ülgı qajet
Soŋǧy üş jylda Qazaqstan mūǧalımderdıŋ jalaqysyn ekı esege arttyru, därıgerlerdıŋ jalaqysyn arttyru, Balalarǧa arnalǧan ūlttyq qordy qūru jäne öŋırlerdegı auruhanalar jelısın keŋeitu siiaqty maŋyzdy maqsattarǧa qol jetkızdı. 2020-nan 2023 jylǧa deiın auyldyq jerlerde 300-den astam medisinalyq nysan salyndy. “Astanada quatty ekonomikalyq betbūrys üşın barlyq mümkındıkter bar”, degen bolatyn Qazaqstan Prezidentı. Alaida, būl özgerıs «abstraktyly nätijelerge emes, azamattardyŋ ömırın naqty jaqsartuǧa baǧyttalǧan jaŋa ekonomikalyq modeldı» qabyldaǧanda ǧana boluy mümkın.
Qazaqstan Prezidentınıŋ aituynşa, jaŋa Qazaqstannyŋ ekonomikalyq modelın qalyptastyru üşın üş qaǧida bar: «ädıldık, inkliuzivtılık jäne pragmatizm». Būl Toqaevtyŋ jaqyn bolaşaqqa arnalǧan kün tärtıbınıŋ basty maqsaty: «ekonomikalyq özın-özı qamtamasyz etuge kepıldık beruge qabılettı quatty industriialyq bazany qalyptastyru».
Astananyŋ aldaǧy ıs-şaralar josparynda Qazaqstan Prezidentı belgılegen ösu körsetkışterıne säikes, jylyna 6-7%-ǧa teŋ – auyr maşina jasau, ūlttyq ekonomikanyŋ strategiialyq sektorlaryn damytu men nyǧaitudy jedeldetuge erekşe nazar audarylady.
Otandyq jäne şeteldık investorlardy tartu maqsatynda salyqtyq demalystar men jekeşelendıru nauqany josparlanuda.
Sifrlyq jäne tūraqty memleket
Memleketter men olardyŋ jergılıktı bilıgınıŋ sifrlyq ikemdılıgınıŋ negızgı körsetkışı bolyp tabylatyn BŪŪ-nyŋ elektrondyq ükımettı damytu indeksınde Qazaqstan bırınşı orynda tūrǧanyn eske salyp, Toqaev ükımetke 2026 jylǧa qarai IT qyzmetterı eksportynyŋ kölemın 1 milliard dollarǧa deiın arttyrudy tapsyrǧanyn habarlady.
BŪŪ EGDI reitingınde jiyrma segızınşı orynda tūrǧan Qazaqstan (Belgiia men Vengriia siiaqty elderden ozyp, Şveisariiadan keiın) aqparattyq jäne qarjylyq tehnologiialar alyby boludy maqsat etıp otyr. Sondyqtan da Prezident Toqaev halyqqa Joldauynda postkeŋestık keŋıstıktegı eŋ sifrly elde ärıptestık ornatuǧa müddelı osy saladaǧy kez kelgen transūlttyq korporasiialarǧa esık aşyq bolatynyn tüsındırdı.
Bıraq būl soŋy emes. Klimattyŋ özgeruımen küresu, sondai-aq energetikalyq qauıpsızdıktı (jäne ärtaraptandyru) ızdestıru maqsatynda Qazaqstan Prezidentı atom elektr stansiiasyn salu mümkındıgı turaly azamattardan saualnama alu üşın referendum ötkızudı ūsyndy. Astana geoekonomikalyq jäne energetikalyq sılkınıster däuırınde qajettı özın-özı qamtamasyz etuge qabılettı energiia közı, degenmen, köp adam üşın Semei qorqynyşpen sinonim boldy.
Ortalyq Aziianyŋ lokomotivı
Qazaqstannyŋ energetikalyq sektordy tüpkılıktı iadrolyq qarulandyrudy qoldau üşın äleuetı, täjıribesı jäne tabiǧi resurstary bar – älemdegı ekınşı ırı uran qory, älemdegı barlanǧan barlyq ken oryndarynyŋ (qazırgı uaqytta) 13%-yna teŋ – elde orta jäne ūzaq merzımdı perspektivada JIÖ joǧary ösımı (ortaşa jasy 29,5 jas) jäne onyŋ geografiialyq ornalasuy ony Euraziianyŋ ortalyǧyna ainaldyrady.
Tabiǧi resurstardy paidalanuǧa, jaŋartylatyn energiia közderın keŋeituge, ışkı kölık infraqūrylymyn kapilliarizasiialauǧa, internet pen finteh alpauyttaryn tartuǧa salynǧan investisiialar Astanaǧa Ortalyq Aziianyŋ ekonomikalyq quaty retındegı märtebesın mäŋgılıkke qaldyruǧa mümkındık beruı kerek. COVID-19 pandemiiasy men Ukrainadaǧy soǧys jedeldetılgen jahandyq qūn tızbegınıŋ qazırgı qaita jazyluy şyǧys-batys pen soltüstık-oŋtüstıktı bailanystyratyn negızgı sauda joldarynyŋ toǧysynda Qazaqstannyŋ özınıŋ paidasyna jūmys ısteitının ūmytpaiyq.
E.Petrobon, «Il Giornale» gazetı
