كەيىنگى كەزدەرى ەلدىڭ الدىندا جۇرگەن وتاندىق جۇلدىزدار مەن بلوگەرلەردىڭ كەيبىرى «حيدجاب» كيءيۋدى ۇردىسكە اينالدىردى. «سوندا ولار كىمدى ەلىكتەتكىسى كەلىپ ءجۇر؟»، - دەگەن سۇراقتار دا قوعامدا كوپ تالقىلانىپ ءجۇر.
كەيبىر ازاماتتار حيدجابتىڭ قازاق حالقىنا قاتىسى جوق ەكەنىن ايتىپ، ورانعانداردىڭ كوپشىلىگىن وزگە دىنگە كىرىپ كەتكەندەر دەپ سىنعا الۋدا. سول سىنعا ۇشىراعانداردىڭ قاتارىندا حالىق اراسىندا تانىمال ونەر جۇلدىزدارى بار.
سولاردىڭ ءبىرى تانىمال ءانشى ايدانا مەدەنوۆا جاقىندا ورامال تاعىپ،
4 جىلدان بەرى ناماز وقيتىنىن جاريالادى. «ءيا، مەن باسىما ورامال تاقتىم. بۇل شەشىمىمدى تۇسىنبەي جاتقاندار دا بار. ارينە بۇل دا قالىپتى نارسە. مۇمكىن كەيبىر ادامدار «ايدانا ءبىر كۇندە ورانىپ شىعا كەلدى، اسىعىس شەشىم جاسادى» دەيتىن شىعار. بىراق بۇل اياق استىنان جاسالعان شەشىم ەمەس»،— دەپ جازدى ءانشى.
ال ءانشى التىناي جولدىباەۆا دا سوڭعى ۋاقىتتا دىنگە تولىقتاي كەلگىسى كەلەتىندىگىن جەتكىزدى.
بەلگىلى اكتريسا جانەل ماقاجاننىڭ دا حيدجاب كيگەنىن الەۋمەتتىك جەلى وقىرماندارى بايقاعان. ول بۇل قادامعا كۇيەۋىنىڭ قالاۋىمەن كەلگەنىن ايتقان. اكتريسا مۇنداي شەشىم قابىلداعاننان كەيىن پاراقشاداعى ەسكى سۋرەتتەرىن وشىرگەن.
ورامالعا كەلگەندەردى قولداۋشىلار قانشا بولسا، سىناۋشىلار سونشالىقتى كوپ. سولاردىڭ قاتارىنداعى ەركە ەسماحاننىڭ پىكىرىنشە، جۇلدىزداردىڭ كوبى ورامالدى «حايپ ءۇشىن تاعادى» ەكەن. ونى ءانشى كورىپ تە، ءبىلىپ تە جۇرگەن كورىنەدى. ونەر يەسى ءوز ويىن Instagram پاراقشاسىنداعى وقىرماندارىنىڭ ءبىرى وعان سۇراق-جاۋاپ بولىمىندە «ءسىز دە بولاشاقتا وزگە جۇلدىزدار سياقتى ورامال تاعاتىن شىعارسىز؟» - دەپ سۇراعاندا جاۋاپ بەردى. ول سۇراققا ءانشى ازىرگە دايىن ەمەسپىن دەگەندەي جاۋاپ بەردى. «ورامالعا كەلگەن ءار پەندەنىڭ نيەتىن ءبىلۋشى ارينە، ءبىر اللا. بىراق، كوپ انشىلەر ورامالعا سايكەس ەمەس ءىس-قيمىل مەن حايپ، كونتەنت ءۇشىن جاسالىپ جاتقان دۇنيەلەردى كورگەندە جانىم اشيدى»، — دەيدى ەركە ەسماحان.
ودان وزگە تانىمال قازاقستاندىق جۋرناليست ءارى تەلەجۇرگىزۋشى دينارا ءساتجان جاپپاي ورامالعا ورانعان بلوگەرلەردى سىناپ پوست جازدى. ول ورامالعا كەلگەن بلوگەرلەردىڭ ارەكەتىنە تاڭقالىپ، ءتىپتى ولاردىڭ كەيبىرى بۇل ءۇشىن اقشا الاتىنىن جاريا ەتتى. جۋرناليست بۇرىن الەۋمەتتىك جەلىدە جەكە ءومىرىن،
سونداي-اق دەنە بىتىمدەرىن ماقتانىشپەن ناسيحاتتايتىن بلوگەردەردىڭ جاپپاي حيدجاب كيىپ كەتكەنىنە تاڭدانادى. «مەن ءوز باسىم ءداستۇرلى قازاقي يسلامدى ۇستانامىن. ءبىزدىڭ ءوز مادەنيەتىمىز بەن ءداستۇرىمىز بار. كەلەسى ۇرپاققا جەتكىزۋىمىز ءتيىس تاريحىمىز بار. ال، بىرنەشە ون جىلدىقتان كەيىن، ءتىپتى جىلداردان كەيىن ءبىزدىڭ قازاق ايەلدەرى قارا حيدجاب كيىپ جۇرسە شە؟! ءبىز وسىنى قالايمىز با؟»، – دەيدى ديانارا ءساتجان جەلىدەگى پاراقشاسىندا.
بۇل رەتتە ارابتىڭ ەمەس قازاقتىڭ ۇلتتىق كيىمدەرىن كيۋدى ناسيحاتتايتىن قوعام وكىلدەرى دە جەتەرلىك. سولاردىڭ بىرەگەيى ۇلتتىق كيىمدى زەرتتەۋمەن اينالىسىپ جۇرگەن ەتنوگراف حاليوللا احمەتجان قازاق – ءوزىنىڭ ۇلتتىق كيىمدەرىن كيۋ ءداستۇرىن جوعالتقان حالىقتىڭ ءبىرى دەيدى. ول ۇلتتىق كيىمدەردىڭ دەر كەزىندە زەرتتەلىپ، زامانۋي ۇلگىدە حالىققا ۇسىنىلماعاندىعىنىڭ كەسىرىنەن ءدىن جولىنا تۇسكەن قىزدارىمىز ارابتىڭ كيىمىن كيۋگە ءماجبۇر بولىپ ءجۇر دەگەن پىكىردە. «قازاق – مۇسىلمان حالىقتاردىڭ ءبىرى بولعاندىقتان، ەجەلدەن ايەل زاتى ەتەك جەڭىن جيناپ، جاۋىپ جۇرگەن. ءدال بۇگىنگىدەي اشىق-شاشىق كيىم كيگەن ەمەس. الايدا ءدال قازاق حالقى سەكىلدى ۇلتتىق مادەنيەتىن جوعالتقان حالىق جوق. قازاقتىڭ بويىنا بىتكەن ەلىكتەگىش قاسيەت ۇلتتىق قۇندىلىقتارعا، ۇلتتىق كيىمگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتى جويىپ جىبەردى دەسە بولادى. مىسالى، وزبەك، تۇرىكمەن اعايىنداردى الساق، ۇلتتىق كيىمگە دەگەن قۇرمەتتەرىن جوعارى ساقتاعان. ال قازاقتىڭ ءوزىنىڭ ۇلتتىق كيىمى قولعا الىنباي، ۇمىت قالعاندىعىنان ءدىندار وتباسىنداعى قىز-كەلىنشەكتەر ەتەك-جەڭىن جابۋ ءۇشىن ارابتىڭ كيىمىنە قول سوزدى. ونىڭ ناتيجەسى بۇگىنگى شيەلەنىسكە اكەپ سوقتى»، – دەيدى حاليوللا احمەتجان. سونىمەن قاتار حاليوللا احمەتجان قازىر ەۋروپا مادەنيەتىنە بوي الدىرعان جاستاردىڭ ساناسىنا ۇلتتىق كيىم تۋرالى تۇسىنىكتى، قۇرمەتتى، ماقتانىشتى ءسىڭىرۋ ءۇشىن كوپ جىل كەرەك دەيدى.
«جالپى حيدجاب پەن قازاقتىڭ ۇلتتىق كيىمىنىڭ اتقاراتىن قىزمەتى ءبىر. بىراق حيدجاب – ارابتىڭ كيىمى. ال قازاقتىڭ وزىنە جاراسىمدى كيىمدەرى جەتكىلىكتى. تەك ونى دۇرىس قولدانا ءبىلۋ كەرەك. ال قىز-كەلىنشەكتەرىمىز ارابتىڭ كيىمىن كيىپ، اداسپاۋلارى ءۇشىن، ءوزىمىزدىڭ ۇلتتىق كيمىدەردى ۇسىنۋىمىز قاجەت. ولاردىڭ اۋرەتتى جەرىن جاۋىپ جۇرگەندەرى دۇرىس. شىنىمدى ايتسام، كوشەدە اشىق-شاشىق جۇرگەن قىزداردان ءوزىم ۇيالامىن»، - دەيدى.
بۇل تۇرعىدا يمامدار دا وي قوزعاۋدا. الەۋمەتتىك جەلىدەگى تانىمال تەولوگ نۇرلان اسانوۆ بۇرىنعى كەزدە حيدجاب دەگەن ءسوز بولماعانىن اتاپ ءوتتى. «سول ۋاقىتتاردا ورامال، كيمەشەك بولدى. اق جاۋلىقتى اجە-انالارىمىز كيمەشەك كيدى. سول سەبەپتى باستا ورامال بولعانى دۇرىس. بىراق كوزدى تۇمشالاپ، قاپ-قارا قىلىپ «نيكاب» كيۋ بۇل سالت-داستۇرىمىزگە ساي كەلمەيدى. ونى اشىق ايتىپ تا ءجۇرمىن. ۇنامايتىندارعا ايتقان ءسوزىمىزدىڭ دە وتپەيتىنىن بىلەمىز. قازاق داستۇرىندە بەتتى تۇمشالاۋ بولماعان. انالارىمىز ۇزىن ەتەك كويلەك كيىپ، باسىنا ورامال تاعىپ، ۇلتتىق ناقىشپەن ءجۇردى. بۇل ءبىزدىڭ جولىمىز. ال قولىنا قارا قولعاپ كيىپ، بەتىن جاۋىپ جۇرەتىندەردى ەلىكتەيتىندەر دەپ ەسەپتەيمىن. وسىعان ءبىر توسقاۋىل قويۋ كەرەك. قازاقتا «اداسقاننىڭ ايىبى جوق، قايتىپ ەلىن تاپسا» دەگەن جاقسى ءسوز بار. بۇعان دا بىرتىندەپ كەلە جاتىرمىز. بىزدە زيالى قاۋىم، كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ ازاماتتار بار. ولار دا نەنىڭ دۇرىس، نەنىڭ بۇرىس ەكەنىن ايتىپ ءجۇر»، – دەيدى نۇرلان اسانوۆ.
شوۋ بيزنەستە جۇرگەن تانىمال انشىلەر مەن بلوگەرلەردىڭ حيدجاب كيۋى كوبەيگەنىن جوعارىدا ايتتىق. دەگەنمەن، حيدجابىن كوپ ۇزاماي ءار ءتۇرلى سەبەپپەن شەشىپ جاتاتىندار كوپ. ساراپشىلار حيدجابتىڭ ساياسي ماسەلەنىڭ بىرىنە اينالىپ كەتكەنىن ايتادى. ونى شەشۋدىڭ جولى – ۇلتتىق كيىمدى قايتا قالپىنا كەلتىرۋ دەيدى. بىراق قانشا جەردەن دىنگە بەت بۇرىپ كەتسە دە، ءوزىنىڭ تاريحى مەن بولمىسى، اتا تەگى اۋرەتىن جاسىرعان تەكتى حالىقتىڭ ۇرپاعى ەكەنىن قارا كوز قىزدارىمىز ۇمىتپاسا ەكەن دەيمىز.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
ۇقساس جاڭالىقتار
