بۇگىن بەگالين كىتاپحاناسىندا الماتى قالاسىنىڭ قوعامدىق دامۋ باسقارماسىنىڭ قولداۋىمەن «ادىرنا» ۇلتتىق-ەتنوگرافيالىق بىرلەستىگى «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا 1932-33 جىلدارداعى اشارشىلىق پەن 1937-38 جىلدارداعى ساياسي قۋعىن-سۇرگىنگە ارنالعان «زۇلمات جىلدار قاسىرەتى» اتتى دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزدى.
دوڭگەلەك ۇستەلدىڭ مودەراتورى بولىپ، ءسوزدىڭ القيسساسىن، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، قاۋىمداستىرىلعان پروفەسسور فاكيا شامشيدەنوۆا باستاپ، بۇل ءىس شارانى ادىرنا بىرلەستىگى جىل سايىن وتكىزەتىنىنە العىسىن ايتىپ، وتكەن تاريحىمىزدى ءار قاشان جادىمىزدا ساقتاي ءجۇرۋ كەرەگىنىڭ ماڭىزدىلىعىن ايتسا، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور بەيبىت قويشىباەۆ اعامىز، اقيقاتتان ەشقاشان قاشپاۋىمىز كەرەگىن، نكۆد ءنىڭ قيانىتىڭ زور ەكەنىن، وسىنداي تاريح قايتالانباۋ ءۇشىن، وتكەنىمىزدىڭ اقيقاتىن زەرتتەۋ كەرەگىن ايتتى.
ال تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ساياساتكەر ءازىمباي عالي اعامىز، بۇل قازاققا جاسالعان گەنوتسيد، مەن گەنوتسيد دەگەن ءسوزدى ءجيى ايتقانىم ءۇشىن، پروكۋراتۋراعا ارىز بەرگەندەردە بولدى، بىراق بۇل تاريح، ءبىزدى وتارسىزدانۋ تاريحى، كوممۋنيستەرگە ءبىزدىڭ جەرىمىز كەرەك بولدى ءبىز ەمەس، سوندىقتان ءبىزدى قىردى، بۇل تاريحتى ەشقانداي ۇلت ارازدىق وت سالۋ دەپ قاراماۋ كەرەكتىگىن ايتا وتكەن بولسا، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى احمەت توقتاباي اعامىز، 1913 جىلى التى جارىم ميلليون سانى بار، قىرىق بەس ميلليون مالى بار قازاقتىڭ، 1939 جىلى بەس اق ميلليون مالى قالعاندىعىن ايتا كەلىپ، ءوز ويىن، كوممۋنيستەردىڭ ەكى قارۋى بولعان، ءبىرىنشىسى رەپرەسسيا، قىرىپ جويۋ بولسا، ەكىنشىسى وتىرىك ايتىپ حالىقتى الداۋ ەكەندىگىن ايتا ءوتتى. سونىمەن قاتار تاعى ءبىر بەلگىلى تاريحشى اعامىز تىنىسبەك كوڭىراتباي، ءار ۇرپاق تاريحپەن تاربيەلەنىپ، ەڭ الدىمەن تاريحتان ءنار الۋىمىزدىڭ قاجەتتىلىگىن جاستارعا جەتە تۇسىندىرە كەتتى.
"زۇلمات جىلدار قاسىرەتى" اتتى دوڭگەلەك ۇستەلدىڭ بارىسىندا ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىنا ارنالعان جاڭالىق مۋزەيىنەن ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى نياز ورازىمبەتوۆ اعامىز، جاڭادان اشىلعان مۋزەي جايلى جاستاردى اقپاراتتاندىردى.
جالپى بۇل "زۇلمات جىلدار قاسىرەتى" تاقىرىبىنداعى دوڭگەلەك ۇستەلگە قوعام بەلسەندىلەرى مارعۇلان بورانباي، امان مامبەتاليەۆتەر قاتىسىپ، تاريحشى، جاستار، ستۋدەنتتەر، قوعام بەلسەندىلەرى اراسىندا پىكىر الماسۋ مەن ساباقتاستىق بولىپ، ناۋبەتتى جىلداردىڭ قاسىرەتىن ايتىپ، دوڭگەلەك ۇستەلگە قاتىسقان ءار ادامنىڭ وي ءتۇيىپ قايتقان ءىس شارا بولدى.
بەكزات بولاتۇلى
