الماتى وبلىسى جەرلەرىنىڭ ءبىر بولىگى الماتىداعى ناۋرىزباي اۋدانىنا قوسىلعان ساتتەن باستاپ 2014 جىلى بىرنەشە جەلىلەردىڭ توزۋى 80 پايىزدى قۇرادى. ەسكى جەلىلەردەگى ءجيى اپاتتار سۋمەن جابدىقتاۋدىڭ ۇزىلۋىنە اكەلدى.
بيىلعى جىلى ماگيسترالدىق سۋ قۇبىرى جانە كارىز جەلىلەرىن سالۋ باعدارلاماسى اياسىندا ديامەترى 400 مم سۋ قۇبىرى سالىندى. جوبادا بارلىعى 28,8 كم ينجەنەرلىك جەلىلەر سالۋ كوزدەلگەن، ولار بويىنشا جۇمىستار اياقتالۋعا جاقىن.
الماتى اكىمدىگىنىڭ مالىمەتىنشە، اعىمداعى جىلدىڭ 31 شىلدەسىندە جالپى ۇزىندىعى 3,4 كم جاڭا قۇبىرلاردى سىعىمداۋ جۇرگىزىلدى، سۋ قۇبىرىنىڭ جاڭا تارماعى مەن سورعى ستانتسياسى كەلەسى كۇنى جۇمىس ىستەي باستايدى. ناتيجەسىندە-ناۋرىزباي اۋدانىنىڭ 22 مىڭنان استام تۇرعىنى تازا اۋىز سۋعا قولجەتكىزە الادى.
«اقجار» شاعىن اۋدان تۇرعىندارىمەن كەزدەسۋگە ناۋرىزباي اۋدانىنىڭ اكىمى ءنازيرا توعىزباەۆا كەلدى، ول وسى شاعىن اۋدانداعى سۋمەن جابدىقتاۋ جاعدايىنا تۇسىنىكتەمە بەردى.
- قازىرگى ۋاقىتتا اۋدان حالقىنىڭ 30%-ى ورتالىق سۋمەن قامتاماسىز ەتىلگەن (قالقامان جانە التىن-الاش ش/ا – 100%). قاراعايلى، اقجار، تاۋسامالى، تاستىبۇلاق، شۇعىلا، تاۋجولى سياقتى شاعىن اۋداندارىندا جازعى كەزەڭدە سۋمەن جابدىقتاۋدا شەكتەۋ پروبلەمالارى بار. بۇل ماسەلە جىل سايىن ساۋىردەن قازانعا دەيىن وتكىر تۇرادى. ماسەلەن، قازىرگى ۋاقىتتا كاسكادتى ادىسپەن سۋ بەرۋدىڭ ىسكە قوسۋ-رەتتەۋ پروتسەسى جۇرگىزىلۋدە. تۇرعىن ۇيلەردى سالىنعان سۋ قۇبىرىنا سەگمەنتتىك قوسۋمەن قاتار، ونى مەگاپوليستى سۋمەن جابدىقتاۋدىڭ تەحنولوگيالىق تىزبەگىنە قوسۋ جۇمىستارى اياقتالۋدا، - دەدى اكىم.
ونىڭ ايتۋىنشا، ناۋرىزباي اۋدانىندا قالالىق ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ ءۇشىن 130 شاقىرىم سۋ قۇبىرى جانە 65 شاقىرىم كارىز جەلىلەرى سالىندى.
- اعىمداعى جىلى قارعالى وزەنىندە جاڭا سۇزگى ستانتسياسىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالادى. ال 2025 جىلعا دەيىن اقساي وزەنىندە وسىنداي سۇزگى ستانتسياسىنىڭ قۇرىلىسىن اياقتاۋ جوسپارلانۋدا. مۇنىڭ ءبارى ناۋرىزباي اۋدانىنىڭ 150 مىڭ تۇرعىنىن سۋمەن تۇراقتى قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى، - دەپ اتاپ ءوتتى ناۋرىزباي اۋدانىنىڭ اكىمى ءنازيرا توعىزباەۆا.
گۇلزادا رايسوۆا اقجار شاعىن اۋدانىندا 20 جىلدان استام تۇرادى.
- وسى جىلدار ىشىندە جازعى كەزەڭدە بىزدە سۋ بولمادى-اكىمدىك قامتاماسىز ەتكەن تاسىمال سۋدى پايدالاندىق، - دەدى ايەل. – «كازاقستروي» بيىل جۇمىس ىستەي باستادى، جاقىن ارادا ابونەنتتەردىڭ ءبىر بولىگىن سۋمەن جابدىقتاۋعا قوسۋعا ۋادە بەردى. ولار شاعىن اۋداننىڭ قالعان تۇرعىندارى جاڭا سۇزگى ستانتسياسى سالىنعانعا دەيىن 2025 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن قوسىلاتىنىن ايتتى. ارينە، الماتى قالاسىنىڭ اكىمى ەربولات دوساەۆقا ءبىزدىڭ كوپجىلدىق پروبلەمامىزعا نازار اۋدارعانى ءۇشىن العىس ايتقىم كەلەدى. جاڭا ماگيسترالدىق جەلىلەر ءبىزدى جىل بويى سۋمەن سۋمەن قامتاماسىز ەتەدى دەپ ۇمىتتەنەمىز، - دەدى ول.
تاعى ءبىر تۇرعىن باقىتگۇل دارمەشوۆا اقجار شاعىن اۋدانىندا 30 جىل تۇرادى. ونىڭ ايتۋىنشا، وسى جىلدار ىشىندە سۋدىڭ شەكتەلۋى ساۋىردەن قازانعا دەيىن سوزىلادى. جەرگىلىكتى تۇرعىندار اۋىز سۋ تاپشىلىعى ماسەلەسى تامىز ايىندا شەشىلەدى دەپ ۇمىتتەنەدى.
اكىمدىكتە اتاپ وتكەندەي، قازىرگى ۋاقىتتا ناۋرىزباي اۋدانىنىڭ ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ بويىنشا جۇمىستار جالعاسۋدا.
ماسەلەن، بۇگىندە 130 كم سۋ قۇبىرى جانە 65 كم كارىز جەلىلەرى سالىندى. اعىمداعى جىلى قارعالى وزەنىندە جاڭا سۇزگى ستانتسياسىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالادى.
2025 جىلعا دەيىن اقساي وزەنىندە وسىنداي سۇزگى ستانتسياسىنىڭ قۇرىلىسىن اياقتاۋ جوسپارلانۋدا. بۇل شارالار ناۋرىزباي اۋدانىنىڭ 150 مىڭ تۇرعىنىن سۋمەن تۇراقتى قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
