ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆقا
پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆقا
الماتى قالاسىنىڭ اكىمى باۋىرجان بايبەككە
اشىق حات
جازعان حاتىمدى پوشتامەن جىبەرسەم، كانتسەلياريا ارقىلى كەرى قايتاتىنىن بىلگەندىكتەن ءباسپاسوز بەتىندەگى ارىزىما ءمان بەرىپ، ماسەلەم شەشىلەر دەگەن ۇمىتپەن قولىما قالام الدىم. بۇل حات قالامىمدى كوز جاسىما سۋارىپ وتىرىپ جازىلدى. مۇقيات وقىپ، شەشىم قابىلداۋدى وتىنەمىن.
مەنىڭ انام فيزيكا-ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، دوتسەنت، التىن ادام جازۋىن وتىز جىل بويى زەرتتەپ، كۇمىس زەرەنشەدەگى جازۋىنىڭ قۇپياسىن اشقان عالىم ماعريپا شوجەعۇلقىزى جىلقىباەۆا بيىل اقپاننىڭ 24-جۇلدىزىندا جەتپىس تورتكە قاراعان شاعىندا ساعات 1115 شاماسىندا كوز جۇمدى. شاقىرىلعان جەدەل-جاردەم 1130-دا جەتتى. دارىگەر ا.ب.تاجيكوۆا مەن فەلدشەر ز.ب.اسكارباەۆا ءمايىتتى تەكسەرىپ، دابىل پاراعىنا دياگنوز جازىپ، قولىما ۇستاتىپ كەتە باردى. ارتىنان جەرگىلىكتى مەكەن-جاي بويىنشا ۋچاسكەلىك پوليتسيادان اعا لەيتەنانت ب.كۋانتاەۆپەن بىرگە ءبىر توپ مامان كەلىپ، ءمايىتتى تەكسەرىپ، سۋرەتكە ءتۇسىرىپ، ءوز اجالىنان قايتىس بولعانىن راستايتىن حاتتاما تولتىردى. №3 ەمحانادان انامنىڭ قايتىس بولعانى تۋرالى انىقتاما قاعازىن الۋ كەرەكتىگىن ايتتى. سول ساتتە اۋىلدان ب.بالاەۆ باستاعان ەل اعالارى كەلىپ، باسقوسۋ وتكىزىپ، جانازا ماسەلەسىن تالقىلادى دا، انامدى ءوزىنىڭ تۋعان جەرى الماتى وبلىسى، جامبىل اۋدانى، جامبىل اۋىلىنا جەرلەۋ تۋرالى شەشىم شىعاردى. مەن باسقا دا تۋعان-تۋىسپەن بىرگە جەدەل اۋىلعا اتتاندىم.
25 اقپان ساعات 1300-دە اۋىلداعى اتامىزدىڭ ۇيىنەن انامدى اقتىق ساپارعا شىعارۋ ءراسىمى ءوتتى. كەلەسى كۇنى، 26 اقپاندا تاڭەرتەڭ بارلىق قۇجاتتاردى جيناپ، الماتى قالالىق №3 ەمحاناعا بارىپ، ءبولىم مەڭگەرۋشىسى م.ەسجانوۆا مەن ۋچاسكەلىك دارىگەر ا.مەيىرمانوۆاعا جولىعىپ، انامنىڭ قايتىس بولعانى تۋرالى انىقتاما قاعازىن سۇرادىم. الايدا دارىگەرلەر انام ماعريپا شوجەعۇلقىزى ەمحانانىڭ كومپيۋتەر بازاسىندا تىركەلمەگەنىن، مەديتسينالىق كارتاسى جوق ەكەنىن ايتىپ، انىقتاما قاعازىن بەرۋدەن باس تارتتى.
مەن انام 1990 جىلداردىڭ باسىنان اۋىرا باستاعانىن، سول كەزدە الماتى قالاسىنداعى مەديتسينا مەكەمەلەرىنىڭ بارلىعىندا بولىپ، تەكسەرىلگەنىن، بىراق دارىگەرلەر دۇرىس دياگنوز قويماي، ناۋقاسى اسقىنعان سوڭ، دارىگەر اتاۋلىدان كۇدەر ءۇزىپ، ءوز بەتىمەن ەمدەلۋگە كوشكەنىن ءتۇسىندىردىم. 2018 جىلدىڭ قاراشا ايىندا انام ءبىرجولاتا توسەك تارتىپ جاتىپ قالدى. اۋرۋحاناعا جاتۋ، ۇيگە دارىگەر شاقىرتۋ تۋرالى مەنىڭ جانە جاقىن تۋىستاردىڭ سوزىنە قارسى بولىپ، مەديتسينا مەكەمەلەرىنە قارالۋدان ءۇزىلدى-كەسىلدى باس تارتتى. ەشقانداي دارىگەرگە سەنبەيتىنىن دە اشىق ايتتى. انام بىزگە تابيعي شىرىندار، ىستىق سورپا مەن تابيعي ءسۇت ونىمدەرىن عانا قالايتىنىن ايتىپ، باسقالاي مازالاماۋىمىزدى قاتاڭ ەسكەرتتى. ونسىز دا فيزيكالىق تۇرعىدا ناۋقاس انامدى ارتىق سوزبەن مازالاماۋ ماقساتىندا ءبىز ونىڭ بار قالاۋىن ورىندادىق. ياعني، تابيعي تاعامدارمەن قامتاماسىز ەتتىك، اۋرۋحانا، ەمحاناعا قارالۋعا زورلاپ يتەرمەلەمەدىك. بۇنى جاقىن تۋىستارىم دا راستاي الادى.
مەن دارىگەرلەردەن ەمحانانى مويىنداماعانى ءۇشىن مارقۇم انامدى كەشىرۋدى ءوتىندىم. انام قايتىس بولعان ساتتە جەدەل جاردەم عانا شاقىرىپ، ءدال وسى №3 ەمحانا دارىگەرىنە ايتۋ كەرەكتىگىن بىلمەگەندىگىم ءۇشىن دە كەشىرىم سۇرادىم. دارىگەرلەر كەشىرگەن جوق. 1990 جىلدارداعى انامنىڭ مەديتسينالىق مۇراعات قۇجاتتارىن اقتارۋدى ءوتىندىم. دارىگەرلەر «ەسكى قۇجاتتى ەشكىم ىزدەپ وتىرمايدى» دەپ جاۋاپ بەردى.
مەن انام بۇل ەمحاناعا سوڭعى ۋاقىتتا قارالماسا دا جەرگىلىكتى مەكەن-جايى بويىنشا وسى مەكەمەدەن قۇجات الىنۋى ءتيىس ەكەندىگىن العا تارتىپ، انىقتاما قاعازىن قايتا-قايتا سۇراۋمەن بولدىم. دارىگەرلەر «ءسىزدىڭ اناڭىز بۇل مەكەن-جايدا تۇرمايدى، بۇل ونىڭ قۇجاتى ەمەس» دەگەن ءتارىزدى نامىسىما تيەتىن جالا سوزدەرمەن ونسىز دا قايعىرىپ وتىرعان مەنىڭ ەڭسەمدى ودان سايىن ءتۇسىردى. مەن بۇكىل قۇجاتتاردى كورسەتىپ، انام وتىز جىلدان بەرى بوستاندىق اۋدانىنداعى قۇجاتتا كورسەتىلگەن ۇيدە مەكەن-جايىن وزگەرتپەستەن تۇراقتى تۇرعانىن دالەلدەدىم. دارىگەر سوندا عانا جۋرنالدى اشىپ قارادى دا، «اناڭىزدىڭ اتى-ءجونى ەسكى تىركەۋدە بار ەكەن، بىراق جاڭا تىركەۋدە جوق، سوندىقتان انىقتاما قاعازىن بەرمەيمىز» دەپ قاسارىستى. سوندا انامنىڭ اتى-ءجونى ەمحانانىڭ كومپيۋتەر بازاسىنا ەنگىزىلمەگەنىنە مەن كىنالىمىن بە؟
26-اقپان كۇنى ەمحانانىڭ باس دارىگەرى ق.يگيسينوۆاعا كىرۋ مۇمكىن بولمادى. كەلەسى كۇنى، ياعني اقپاننىڭ 27-دە مەن ەمحانانىڭ ءبولىم مەڭگەرۋشىسى جانە ۋچاسكەلىك دارىگەرمەن بىرگە ق.يگيسينوۆانىڭ قابىلداۋىنا كىردىم. باس دارىگەر ءارتۇرلى سىلتاۋدى العا تارتىپ، قۇجاتتىڭ بەرىلمەيتىنىن ايتتى. اۋىلدىق جەردەگى اۋرۋحانانىڭ قاتىسى بولماسا دا، «اۋىلدان تانىس ارقىلى ال» دەپ، مەنى ۇزىناعاشتاعى جامبىل ورتالىق اۋداندىق اۋرۋحاناسىنا جۇمسادى.
مىنە، وسىلايشا مەن انامنىڭ تۇرعىلىقتى مەكەن-جايى بويىنشا قالالىق ەمحانا بەرۋگە ءتيىس انىقتاما قاعازىن سۇراپ، ءار مەكەمەنىڭ ەسىگىن قاعۋمەن ەكى ايعا جۋىق ۋاقىتىم ءوتتى. بارلىعى الماتىداعى №3 ەمحاناعا سىلتەيدى.
№3 ەمحانا بولسا انام ماعريپا شوجەعۇلقىزىنىڭ مولاسىن قازبايىنشا ونىڭ ولىمىنە سەنبەيتىندىكتەرىن، الماتى قالاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى شجق مەديتسينالىق جەدەل جاردەم ستانتسياسى مەن بوستاندىق اۋداندىق ۋچاسكەلىك پوليتسيا بولىمشەسى بەرگەن بيولوگيالىق ءولىمدى راستايتىن قۇجاتتاردى مويىندامايتىنىن ايتۋدا.
11-ناۋرىزدا اتالمىش ەمحانا باس دارىگەرى ق.يگيسينوۆانىڭ اتىنا جازباشا ءوتىنىش تاپسىردىم. بۇل وتىنىشىمە جاۋاپ بەرىلمەدى. 27-ناۋرىزدا ق.يگيسينوۆاعا تاعى كىردىم. ماسەلە شەشىلگەن جوق.
12 ناۋرىزدا قازاقستان رەسپۋبليكاسى باس پروكۋرورى ق.پ.قوجامجاروۆ، دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى ە.ا.بىرتانوۆقا، ادىلەت ءمينيسترى م.ب.بەكەتاەۆقا ءوتىنىش حاتتار جىبەردىم. ءالى ناتيجە شىققان جوق.
№3 ەمحانا «ماعريپا شوجەعۇلقىزىنىڭ مولاسىن قازبايىنشا ەشقانداي قۇجاتقا سەنبەيمىز، اناڭىزدىڭ كوز جۇمعانى راس بولسا سوت ارقىلى دالەلدەڭىز» دەگەن سوڭ بۇكىل قۇجاتتاردى جيناپ، بوستاندىق اۋداندىق سوتىنا ەكى مارتە باردىم. سوت قىزمەتكەرلەرىنەن: «وسىنشا قۇجات جيناپ، اۋرە بولعانىڭىز-اي! اناڭىزدىڭ قايتىس بولعانىن سوت ارقىلى دالەلدەۋگە ەش نەگىز جوق، ونسىز دا ايدان انىق كورىنىپ تۇر عوي. بۇل جاعدايدا سوتقا جۇگىنۋ قاجەت ەمەس. بۇل الدىمەن ءسىزدى مازاق ەتۋ، ەكىنشىدەن مارقۇم اناڭىزدىڭ ارۋاعىن قورلاۋ. اناڭىز دارىگەرگە قارالماسا ول ءوزىنىڭ قۇقى، ەمحانانىڭ بۇنىسى دۇرىس ەمەس. مولا قازۋدىڭ ەشقانداي قاجەتتىلىگى جوق. قايتادان ەمحاناعا بارىپ، انىقتاما قاعازىن تالاپ ەتىڭىز» دەگەن جاۋاپ الدىم.
مەن سوڭعى رەت 10-ساۋىردە №3 ەمحانا باس دارىگەرىنىڭ ورىنباسارى س.ساۋروۆامەن تەلەفون ارقىلى سويلەسكەنىمدە ول «قايتىس بولعانى تۋرالى انىقتاما قاعازى مەديتسينا قىزمەتكەرى ءمايىتتى كورگەن سوڭ عانا بەرىلەدى» دەدى. سوندا الماتى قالالىق مەديتسينالىق جەدەل-جاردەم ستانتسياسىنىڭ دارىگەرلەرى مەديتسينا قىزمەتكەرىنە جاتپاي ما؟
مىنە، 24-اقپان كۇنى كوز جۇمعان انام ماعريپا شوجەعۇلقىزىنىڭ قازاسىن الىس-جاقىن ەل تۇگەل ەستىدى، باق ارقىلى بۇكىل رەسپۋبليكا بىلەدى دەسەم ارتىق ەمەس. شەت ەلدەردەن دە كوڭىل ايتۋلار كەلۋدە. №3 ەمحانا بولسا مارقۇمنىڭ مولاسىن قازۋدى تالاپ ەتۋدە. وسى ەكى اي ىشىندە قايعىما قايعى ۇستەمەلەپ، شەرىمە شەر قوسقان ەمحانانىڭ ارەكەتىن قالاي باعالاۋعا بولادى؟ سىزدەردەن ارنايى كوميسسيا قۇرىپ، وسى ماسەلەنى شەشىپ بەرۋدى حالىق الدىندا ءوتىنىپ سۇرايمىن.
شارافات جىلقىباەۆا،
جۋرناليست
"جاس الاش"
