بۇگىن ءماجىلىستىڭ جالپى وتىرىسىندا «زاڭسىز الىنعان اكتيۆتەردى مەملەكەتكە قايتارۋ تۋرالى» زاڭ جوباسى مەن ءۇش ىلەسپە قۇجات ەكىنشى وقىلىمدا قارالىپ، قابىلداندى. اپىل-عۇپىل ماقۇلدانعان زاڭ جوباسى قوعام تاراپىنان قاتتى سىنعا ۇشىرادى.
زاڭ جوباسىندا زاڭسىز اكتيۆكە قول جەتكىزگەندەردىڭ ءتىزىمى قۇپيا ساقتالاتىنى جانە قارجىنى ءوز ەركىمەن قايتارسا جاۋاپكەرشىلىكتەن بوساتىلاتىنى كورسەتىلگەن.
اكتيۆىن زاڭسىز شەتەلگە شىعارعان ادامداردىڭ ءتىزىمى نەگە قۇپيا بولادى جانە قارجىنى ءوز ەركىمەن قايتارعانداردى جازالاماۋ قانشالىقتى دۇرىس؟ وسى جانە وزگە دە سۇراقتاردى ماجىلىستەگى بىرنەشە پارتيانىڭ توراعالارىنا قويدىق.
زاڭ جوباسى ستاندارتقا ساي ەمەس پە؟
«امانات» پارتياسى ءارى ءماجىلىس توراعاسى ەرلان قوشانوۆ زاڭ جوباسىنان زور ءۇمىت كۇتىپ وتىرعانىن ايتادى.
- بۇگىنگى كۇندەگى مەملەكەتتەگى ەڭ وزەكتى ماسەلە بوپ تۇرعان كەزىندە شەكارا اسىپ كەتكەن كلەپتوكراتتاردىڭ قارجىسى ەلگە قايتارۋ كەرەك. بۇل – نەگىزگى ماسەلە. ول قانداي جولمەن قايتارىلادى؟ ول ماسەلە وسى زاڭدا قاراستىرىلعان. بۇل جەردە بۇرىنعى ستاندارتتارعا كەلمەيتىن تۇستارى بار شىعار. سەبەبى، جاعدايدىڭ ءوزى ستاندارتقا ساي ەمەس. سوندىقتان بۇل زاڭ ءبىرىنشى كەزەكتە ءبىزدىڭ ەڭ ءىرى شەتەل اسقان كلەپتوكراتتاردىڭ اقشاسىن ەلگە اكەلۋ كەرەك. 100 ملن اقش دوللارىنان استام قارجىسى بارلاردىڭ اقشاسى ەلگە قايتارىلۋ كەرەك. بۇل زاڭ اياسىندا رەەستر قۇرىلىپ، سوعان ءوزىڭىز ايتقان ادامداردىڭ ءتىزىمى جاسالادى. ەكىنشىدەن، ول ازاماتتار ءوز ەركىمەن قارجىنى قايتارامىز دەيتىن بولسا، وندا ول ازاماتتار قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىكتەن بوساتىلادى. بىزگە ءبىرىنىشى كەزەكتەگى نارسە قارجىنى ەلگە قايتارۋ، - دەدى سپيكەر.
وسى ارادا زاڭسىز جولمەن قارجىسىن شەتەلگە اسىرعان ادامداردى قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىكتەن بوساتۋ كونستيتۋتسياعا قايشى ەمەس پە دەگەن سۇراق تۋىندايدى. ءماجىلىس توراعاسىنىڭ ايتۋىنشا، بۇل كونستيتۋتسياعا قايشى ەمەس.
- بۇل زاڭمەن رەتتەلەتىن ماسەلە. نەگىزى قارجىنى قايتارۋ وڭاي ماسەلە ەمەس. ەگەر ءبىز قولدانىستاعى زاڭدار بويىنشا، ياعني ستاندارتتى جولدارمەن جۇرەتىن بولساق، بۇل وتە ۇزاق ۋاقىتتى الادى جانە اقشانى شىعارعان ادامدار وتە باي ادامدار. ولار الەمدىك دەڭگەيدەگى ەڭ قىمبات ادۆوكاتتاردى جالداپ، سوتتاسادى. ودان كەيىن شەتەلدىڭ زاڭى بويىنشا زاڭسىز قارجى اۋدارىلعانىن دالەلدەۋىمىز كەرەك. سوندىقتان بۇل وتە ۇزاق ۋاقىتتى الاتىن پروتسەسس. ءبىز قانداي جولمەن بولسا دا قارجىنى قايتارۋ جولىن قاراستىرىپ جاتىرمىز جانە پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسىمەن بۇل زاڭدى ازىرلەپ، بۇگىن قابىلدادىق. بۇل زاڭ ەلدىڭ يگىلىگى ءۇشىن جۇمىس ىستەيتىن زاڭ بولادى. مەن وسى زاڭنان كەيىن قارجىنىڭ ەلگە قايتاتىنىنا سەنەمىن، - دەدى ءماجىلىس توراعاسى جانە «امانات» پارتياسىنىڭ باسشىسى.
«وسى زاڭ ءوز ناتيجەسىن بەرەدى»
ال «اق جول» پارتياسىنىڭ توراعاسى ازات پەرۋاشەۆ ەرلان قوشانوۆتىڭ كەيبىر پىكىرمەن كەلىسپەيدى. الايدا ول وسى زاڭنىڭ ارقاسىندا شەتەل اسقان قارجىنى ەلگە قايتارۋعا مۇمكىندىك بار دەپ سانايدى.
- قارجىنى قايتارسا، جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلماۋ كەرەك دەگەنگە ءبىز قارسىمىز. مۇنى ءبىز ءبىرىنشى تالقىلاۋ كەزىندە دە ايتتىم. ەگەر نەگىزسىز بايىپ كەتكەن ادامنىڭ بايلىعى زاڭسىز جولمەن تابىلعانى دالەلدەنسە، وعان مىندەتتى تۇردە قىلمىستىق ءىس قوزعالىپ، تەرگەۋ جۇرگىزىلۋ كەرەك. بىراق جۇمىس توبىندا «اق جول» پارتياسىنىڭ ۇسىنىسىن قولداعان جوق. ءبىزدىڭ ەلدە ۆەلوسيپەد نەمەسە مال ۇرلاعانى ءۇشىن سوتتاۋى مۇمكىن، ال 100 ملن اقش دوللارىن ۇرلاعاندى كەشىرۋى مۇمكىن دەگەندى ايتتىم. ارينە، مۇنداي زاڭدى تەزىرەك كۇشىنە ەنگىزۋ كەرەك. بىراق كۇزدە بۇل ماسەلەگە قايتادان كەلەمىز. مەنىڭ ويىمشا، وسى زاڭ ءوز ناتيجەسىن بەرەدى. وعان ەشبىر كۇمان بولماسىن. بۇل ۇلكەن ىستەردىڭ العاشقى باستاماسى عانا، - دەدى «اق جول» پارتياسىنىڭ توراعاسى.
«زاڭنىڭ جەتكىلىكسىزدىگىن كورسەك، وزگەرىستەر ەنگىزەمىز»
«رەسپۋبليكا» پارتياسىنىڭ توراعاسى ايداربەك قوجانازاروۆ «ەسكى قازاقستاندا» وليگارحتاردىڭ جازالانبايتىنىن ەسكە سالدى. سوندىقتان دا ول بۇل زاڭدى ساياسي زاڭ دەپ سانايدى.
- بۇرىنعى جۇيەدە اقشاسىن شەتەلگە جاسىرعان ازاماتتار مۇلدە جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلمايتىن. مەنىڭ ويىمشا، ادامنىڭ جايدان-جاي تۇرمەدە وتىرعانىنان قاراعاندا شەت ەل اسقان قارجىنى تارتىپ الىپ، ەلىمىزدىڭ يگىلىگى ءۇشىن جاراتساق، حالقىمىزعا كوبىرەك پايداسى تيەتىن سياقتى. بۇل – ساياسي زاڭ. سوندىقتان بۇل ماسەلەنى شەشۋ وڭاي ەمەس. مەنىڭ ويىمشا، ۇكىمەت وسى زاڭدى ۇسىنۋ ارقىلى وليگارحتاردىڭ مۇددەسىن كوزدەپ وتىرعان جوق. ەگەر وليگارحتاردىڭ مۇددەسىن قورعايتىن بولسا، ەشتەڭەنى وزگەرتپەي، بۇرىنعى جۇيەمەن جۇرە بەرەتىن ەدىك. ءسىز جۇمىس توبىندا بولماعاندىقتان وندا قانشالىقتى قىزىل كەڭىردەك بولعانىمىزدى بىلمەيسىزدەر. بۇل زاڭ شەتەل اسقان قارجىنى ەلگە قايتارۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. نيەتىمىزدىڭ بارلىعى – وسى زاڭنىڭ باستاماسى. ال زاڭ – قۇرال. ال ەندى وسى زاڭ بىزگە جەتكىلىكتى مە، جەتكىلىكسىز بە؟ ەگەر دە وسى زاڭنىڭ جەتكىلىكسىزدىگىن كورىپ جاتساق، تاعى دا ءبىر وزگەرىستەر ەنگىزەمىز، – دەدى «رەسپۋبليكا» پارتياسىنىڭ توراعاسى.
سەرىك جولداسباي،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
ۇقساس جاڭالىقتار
