Bügın Mäjılıstıŋ jalpy otyrysynda «Zaŋsyz alynǧan aktivterdı memleketke qaitaru turaly» Zaŋ jobasy men üş ılespe qūjat ekınşı oqylymda qaralyp, qabyldandy. Apyl-ǧūpyl maqūldanǧan zaŋ jobasy qoǧam tarapynan qatty synǧa ūşyrady.
Zaŋ jobasynda zaŋsyz aktivke qol jetkızgenderdıŋ tızımı qūpiia saqtalatyny jäne qarjyny öz erkımen qaitarsa jauapkerşılıkten bosatylatyny körsetılgen.
Aktivın zaŋsyz şetelge şyǧarǧan adamdardyŋ tızımı nege qūpiia bolady jäne qarjyny öz erkımen qaitarǧandardy jazalamau qanşalyqty dūrys? Osy jäne özge de sūraqtardy Mäjılıstegı bırneşe partiianyŋ töraǧalaryna qoidyq.
ZAŊ JOBASY STANDARTQA SAI EMES PE?
«Amanat» partiiasy ärı Mäjılıs töraǧasy Erlan Qoşanov zaŋ jobasynan zor ümıt kütıp otyrǧanyn aitady.
- Bügıngı kündegı memlekettegı eŋ özektı mäsele bop tūrǧan kezınde şekara asyp ketken kleptokrattardyŋ qarjysy elge qaitaru kerek. Būl – negızgı mäsele. Ol qandai jolmen qaitarylady? Ol mäsele osy zaŋda qarastyrylǧan. Būl jerde būrynǧy standarttarǧa kelmeitın tūstary bar şyǧar. Sebebı, jaǧdaidyŋ özı standartqa sai emes. Sondyqtan būl zaŋ bırınşı kezekte bızdıŋ eŋ ırı şetel asqan kleptokrattardyŋ aqşasyn elge äkelu kerek. 100 mln AQŞ dollarynan astam qarjysy barlardyŋ aqşasy elge qaitarylu kerek. Būl zaŋ aiasynda reestr qūrylyp, soǧan özıŋız aitqan adamdardyŋ tızımı jasalady. Ekınşıden, ol azamattar öz erkımen qarjyny qaitaramyz deitın bolsa, onda ol azamattar qylmystyq jauapkerşılıkten bosatylady. Bızge bırınışı kezektegı närse qarjyny elge qaitaru, - dedı spiker.
Osy arada zaŋsyz jolmen qarjysyn şetelge asyrǧan adamdardy qylmystyq jauapkerşılıkten bosatu Konstitusiiaǧa qaişy emes pe degen sūraq tuyndaidy. Mäjılıs töraǧasynyŋ aituynşa, būl Konstitusiiaǧa qaişy emes.
- Būl zaŋmen retteletın mäsele. Negızı qarjyny qaitaru oŋai mäsele emes. Eger bız qoldanystaǧy zaŋdar boiynşa, iaǧni standartty joldarmen jüretın bolsaq, būl öte ūzaq uaqytty alady jäne aqşany şyǧarǧan adamdar öte bai adamdar. Olar älemdık deŋgeidegı eŋ qymbat advokattardy jaldap, sottasady. Odan keiın şeteldıŋ zaŋy boiynşa zaŋsyz qarjy audarylǧanyn däleldeuımız kerek. Sondyqtan būl öte ūzaq uaqytty alatyn prosess. Bız qandai jolmen bolsa da qarjyny qaitaru jolyn qarastyryp jatyrmyz jäne prezidenttıŋ tapsyrmasymen būl zaŋdy äzırlep, bügın qabyldadyq. Būl zaŋ eldıŋ igılıgı üşın jūmys ısteitın zaŋ bolady. Men osy zaŋnan keiın qarjynyŋ elge qaitatynyna senemın, - dedı Mäjılıs töraǧasy jäne «Amanat» partiiasynyŋ basşysy.
«OSY ZAŊ ÖZ NÄTİJESIN BEREDI»
Al «Aq jol» partiiasynyŋ töraǧasy Azat Peruaşev Erlan Qoşanovtyŋ keibır pıkırmen kelıspeidı. Alaida ol osy zaŋnyŋ arqasynda şetel asqan qarjyny elge qaitaruǧa mümkındık bar dep sanaidy.
- Qarjyny qaitarsa, jauapkerşılıkke tartylmau kerek degenge bız qarsymyz. Mūny bız bırınşı talqylau kezınde de aittym. Eger negızsız baiyp ketken adamnyŋ bailyǧy zaŋsyz jolmen tabylǧany däleldense, oǧan mındettı türde qylmystyq ıs qozǧalyp, tergeu jürgızılu kerek. Bıraq jūmys tobynda «Aq jol» partiiasynyŋ ūsynysyn qoldaǧan joq. Bızdıŋ elde velosiped nemese mal ūrlaǧany üşın sottauy mümkın, al 100 mln AQŞ dollaryn ūrlaǧandy keşıruı mümkın degendı aittym. Ärine, mūndai zaŋdy tezırek küşıne engızu kerek. Bıraq küzde būl mäselege qaitadan kelemız. Menıŋ oiymşa, osy zaŋ öz nätijesın beredı. Oǧan eşbır kümän bolmasyn. Būl ülken ısterdıŋ alǧaşqy bastamasy ǧana, - dedı «Aq jol» partiiasynyŋ töraǧasy.
«ZAŊNYŊ JETKILIKSIZDIGIN KÖRSEK, ÖZGERISTER ENGIZEMIZ»
«Respublika» partiiasynyŋ töraǧasy Aidarbek Qojanazarov «Eskı Qazaqstanda» oligarhtardyŋ jazalanbaitynyn eske saldy. Sondyqtan da ol būl zaŋdy saiasi zaŋ dep sanaidy.
- Būrynǧy jüiede aqşasyn şetelge jasyrǧan azamattar mülde jauapkerşılıkke tartylmaityn. Menıŋ oiymşa, adamnyŋ jaidan-jai türmede otyrǧanynan qaraǧanda şet el asqan qarjyny tartyp alyp, elımızdıŋ igılıgı üşın jaratsaq, halqymyzǧa köbırek paidasy tietın siiaqty. Būl – saiasi zaŋ. Sondyqtan būl mäselenı şeşu oŋai emes. Menıŋ oiymşa, Ükımet osy zaŋdy ūsynu arqyly oligarhtardyŋ müddesın közdep otyrǧan joq. Eger oligarhtardyŋ müddesın qorǧaityn bolsa, eşteŋenı özgertpei, būrynǧy jüiemen jüre beretın edık. Sız jūmys tobynda bolmaǧandyqtan onda qanşalyqty qyzyl keŋırdek bolǧanymyzdy bılmeisızder. Būl zaŋ şetel asqan qarjyny elge qaitaruǧa mümkındık beredı. Nietımızdıŋ barlyǧy – osy zaŋnyŋ bastamasy. Al zaŋ – qūral. Al endı osy zaŋ bızge jetkılıktı me, jetkılıksız be? Eger de osy zaŋnyŋ jetkılıksızdıgın körıp jatsaq, taǧy da bır özgerıster engızemız, – dedı «Respublika» partiiasynyŋ töraǧasy.
Serık JOLDASBAI,
«Adyrna» ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
