بۇعان دەيىن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا «رەسەي ساياساتكەرى، دەپۋتات كونستانتين زاتۋلين قازاقستانعا كىرە المادى» دەگەن اقپارات تاراعان بولاتىن. كەيىن ىلە-شالا دەپۋتاتتىڭ ەكى ەل سىرتقى ىستەر مينيسترلىكتەرىنىڭ ارالاسۋىمەن ەلگە كىرىپ، بايقوڭىرعا بارعانى بەلگىلى بولدى. قازاق ەلىنىڭ تۇتاستىعىنا قارسى ۇستانىمداعى ساياساتكەرگە كەڭشىلىك تانۋ قانشالىقتى دۇرىس؟ ونىڭ قانداي شارتى بار؟ سالدارى قانداي؟
بۇعان دەيىن كونستانتين زاتۋلين قازاقستاننىڭ تاريحي جەرىنە كوز الارتىپ، اۋماقتىق تۇتاستىعىنا كۇمان كەلتىرگەن بولاتىن. ول قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ لۋگانسك جانە دونەتسك سەپاراتيستەرى جاريالاعان «مەملەكەتتى» مويىندامايتىنىن ايتقاننان كەيىن، قازاقستاندا ۋكراينا ستسەناريى قايتالانۋى مۇمكىن دەگەن پىكىر ايتىپ، قازاقستاننىڭ بىرقاتار ايماعى تاريحي تۇرعىدان رەسەيگە تيەسىلى دەگەن بولاتىن.
مىنە، وسىنداي ۇستانىمداعى دەپۋتاتتى اۋەلى شەكارادان وتكىزبەي ءبىر اۋرەلەپ العان سوڭ، كەيىن ەكى ەلدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ارالاسۋىمەن ونى بەرى وتكىزگەنى بەلگىلى بولدى. ءزاتۋليننىڭ ءسويتىپ بايقوڭىرعا بارعانى كوپشىلىكتىڭ نازارىن اۋدارتقان. قوعامدى ءبىر-ءبىر دۋ ەتكىزگەن بۇل ماسەلەگە قازاقستان دەپۋتاتتارى وزدەرى ءبىلىپ، ەشتەڭە دەمەدى. ماسەلەنىڭ ەل تاۋەلسىزدىگىنە قاتىستى ەكەندىگىن ەسكەرسەك، شىرىلداعان جانىن شۇبەرەككە تۇيگەندەر بيىك مىنبەرلەردى تولقىتىپ جاتسا كەرەك ەدى.
وسى ماسەلەنى ءماجىلىستىڭ كەيبىر دەپۋتاتتارىنان سۇراپ كوردىك.
كەشىرىم سۇراسا ەلگە كەلە بەرسىن – ايدوس سارىم
- مەن ەندى ونىڭ انىق-قانىعىن بىلمەيمىن. ءالى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ازاماتتارمەن سويلەسكەن جوقپىن. قارا تىزىمگە ەنگەنى انىق، بىراق جالعىز ول ەمەس. ءبىزدىڭ اشىق دەرەكتەردى قاراساڭىز، مىڭداعان ازاماتتار بار. ونىڭ ىشىندە رەسەيدىڭ ساياساتكەرلەرى دە بار. بىراق ول رەسەي دۋماسىنىڭ سانكتسياعا ۇشىراعان تۇڭعىش دەپۋتاتى بولىپ سانالادى.
مەيلى ول مينيستر نەمەسە دەپۋتات بولسىن، قازاقستاننىڭ تۇتاستىعىنا، ەگەمەندىگىنە قارسى پىكىر ايتاتىن بولسا، ونىڭ قازاقستانعا كەلۋگە قاقىسى بولماۋى ءتيىس. نە بولماسا اعىنان جارىلىپ كەشىرىم سۇراپ، ءسوزىن تەرىستەگەننەن كەيىن كىرگىزۋگە بولاتىن شىعار. «مەن جاڭىلىسىپپىن، تاريحتان بەيحابار ەكەنمىن، قازاقتارمەن كەزدەسىپ ەدىم، كوزىمدى اشىپ بەردى» دەسە، كەلسىن. ءبىز قوناقجاي ەلمىز.
تۇسىنىسپەۋشىلىك تۋدىرادى – ماكسيم روجين
- اۋەلدە ءزاتۋليندى قازاقستانعا «كىرگىزبەي جاتىر» دەگەندە، ءوز باسىم ءبىر قۋانىپ قالعانمىن. كەيىننەن «سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ارالاسۋىمەن ەلگە كىرگىزدى» دەگەن اقپارات شىقتى. جالپى بىزدە وسىنداي ماڭىزدى ماسەلەلەردە ءبىر جاقتى پوزيتسيا بولۋ كەرەك. ويتكەنى مۇنداي قايشى اقپارات حالىقتىڭ تۇسىنىسپەۋشىلىگىن تۋدىرادى.
سوندايدا ءبىز ءوز مۇددەمىزگە ساي ارەكەت جاساۋىمىز كەرەك. بۇعان قوسا ءار ەلدىڭ ساياساتىنا ارالاسىپ، ارتىق «كەڭەس» بەرمەي، ءار ەلدىڭ دەپۋتاتى ءوز حالقىنىڭ جاعدايىمەن اينالىسۋى كەرەك دەپ سانايمىن.
كورشىنى اۋىستىرا المايمىز – رۋسلان بەردەنوۆ
- مەنىڭ بىلۋىمشە زاتۋلينگە «قازاقستانعا بارماي-اق قوي. سەبەبى نەگاتيۆ بار» دەگەن ءسوز كەڭەس رەتىندە ايتىلدى. سول ءۇشىن شەكارادان ازەر وتكىزدى. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، قازىر رەسەيدىڭ ىشكى ساياساتى ءۇشىن ءارتۇرلى كورشىلەرىنە بايلانىستى جالعان اقپارات ايتىلادى. سوندىقتان دا مۇنداي اقپارات تاراتاتىن ادامدارعا كەڭەس رەتىندە «سىرتقا شىقپاي-اق قويىڭىز» دەگەن كەڭەستىڭ ايتىلۋى ورىندى.
الايدا ەڭ باستىسى – ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناستى دا ويلاۋ كەرەك. ءار ادامنىڭ ايتقان سوزىنە كوڭىل ءبولىپ، قارايتىن بولساق، ەكى ەلدىڭ ديپلوماتياسىن قۇرتىپ الۋىمىز مۇمكىن. ونى دا ءبىز ەسكەرۋىمىز كەرەك. بۇل ءبىرىنشى نارسە. ەكىنشىدەن، قانشا جەردەن تۇلعالار سويلەپ جاتسا دا، قاسىمىزداعى كورشىنى اۋىستىرا المايمىز. سوندىقتان ەڭ باستى پريوريتەت ەكى ەلدىڭ ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناسىن ويلاۋ كەرەك. ەكونوميكالىق، تاۋار اينالىم جاعىنان قارايتىن بولساق، رەسەي – ءبىزدىڭ باستى سەرىكتەستىگىمىز.
ال تاريحتى اشىپ قارايتىن بولساق، ءبىر كەزدە ماسكەۋدىڭ ءوزى بىزگە سالىق تولەگەن عوي. استراحان، تومسك، ومبى، ورىنبور تۋرالى ايتساق تا، جەتكىلىكتى. تاريحتى اشاتىن بولساق، ءار ءبىر ۇلتتىڭ «مىناۋ – ءبىزدىڭ جەر» دەپ ايتا الاتىن تۇستارى بولادى. ماسەلەن، تاشكەنت تە، قاتەلەسپەسەم 58 جىل بويى ءبىزدىڭ استانامىز بولعان. بىراق ونى قازىر كوتەرىپ «تاشكەنت – ءبىزدىڭ جەر» دەپ ايتۋ ورىندى نارسە ەمەس. ءار نارسەنىڭ ءوزىنىڭ ورنى مەن تاريحى بار.
سەرىك جولداسباي
