Buǵan deıin buqaralyq aqparat quraldarynda «Reseı saıasatkeri, depýtat Konstantın Zatýlın Qazaqstanǵa kire almady» degen aqparat taraǵan bolatyn. Keıin ile-shala depýtattyń eki el syrtqy ister mınıstrlikteriniń aralasýymen elge kirip, Baıqońyrǵa barǵany belgili boldy. Qazaq eliniń tutastyǵyna qarsy ustanymdaǵy saıasatkerge keńshilik taný qanshalyqty durys? Onyń qandaı sharty bar? Saldary qandaı?
Buǵan deıin Konstantın Zatýlın Qazaqstannyń tarıhı jerine kóz alartyp, aýmaqtyq tutastyǵyna kúmán keltirgen bolatyn. Ol Qazaqstan prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń Lýgansk jáne Donek separatısteri jarııalaǵan «memleketti» moıyndamaıtynyn aıtqannan keıin, Qazaqstanda Ýkraına senarııi qaıtalanýy múmkin degen pikir aıtyp, Qazaqstannyń birqatar aımaǵy tarıhı turǵydan Reseıge tıesili degen bolatyn.
Mine, osyndaı ustanymdaǵy depýtatty áýeli shekaradan ótkizbeı bir áýrelep alǵan soń, keıin eki eldiń Syrtqy ister mınıstrliginiń aralasýymen ony beri ótkizgeni belgili boldy. Zatýlınniń sóıtip Baıqońyrǵa barǵany kópshiliktiń nazaryn aýdartqan. Qoǵamdy bir-bir dý etkizgen bul máselege Qazaqstan depýtattary ózderi bilip, eshteńe demedi. Máseleniń el táýelsizdigine qatysty ekendigin eskersek, shyryldaǵan janyn shúberekke túıgender bıik minberlerdi tolqytyp jatsa kerek edi.
Osy máseleni Májilistiń keıbir depýtattarynan surap kórdik.
KEShIRIM SURASA ELGE KELE BERSIN – AIDOS SARYM
- Men endi onyń anyq-qanyǵyn bilmeımin. Áli Syrtqy ister mınıstrliginiń azamattarmen sóılesken joqpyn. Qara tizimge engeni anyq, biraq jalǵyz ol emes. Bizdiń ashyq derekterdi qarasańyz, myńdaǵan azamattar bar. Onyń ishinde Reseıdiń saıasatkerleri de bar. Biraq ol Reseı dýmasynyń sankııaǵa ushyraǵan tuńǵysh depýtaty bolyp sanalady.
Meıli ol mınıstr nemese depýtat bolsyn, Qazaqstannyń tutastyǵyna, egemendigine qarsy pikir aıtatyn bolsa, onyń Qazaqstanǵa kelýge qaqysy bolmaýy tıis. Ne bolmasa aǵynan jarylyp keshirim surap, sózin teristegennen keıin kirgizýge bolatyn shyǵar. «Men jańylysyppyn, tarıhtan beıhabar ekenmin, qazaqtarmen kezdesip edim, kózimdi ashyp berdi» dese, kelsin. Biz qonaqjaı elmiz.
TÚSINISPEÝShILIK TÝDYRADY – MAKSIM ROJIN
- Áýelde Zatýlındi Qazaqstanǵa «kirgizbeı jatyr» degende, óz basym bir qýanyp qalǵanmyn. Keıinnen «Syrtqy ister mınıstrliginiń aralasýymen elge kirgizdi» degen aqparat shyqty. Jalpy bizde osyndaı mańyzdy máselelerde bir jaqty pozıııa bolý kerek. Óıtkeni mundaı qaıshy aqparat halyqtyń túsinispeýshiligin týdyrady.
Sondaıda biz óz múddemizge saı áreket jasaýymyz kerek. Buǵan qosa ár eldiń saıasatyna aralasyp, artyq «keńes» bermeı, ár eldiń depýtaty óz halqynyń jaǵdaıymen aınalysýy kerek dep sanaımyn.
KÓRShINI AÝYSTYRA ALMAIMYZ – RÝSLAN BERDENOV
- Meniń bilýimshe Zatýlınge «Qazaqstanǵa barmaı-aq qoı. Sebebi negatıv bar» degen sóz keńes retinde aıtyldy. Sol úshin shekaradan ázer ótkizdi. Ózderińiz bilesizder, qazir Reseıdiń ishki saıasaty úshin ártúrli kórshilerine baılanysty jalǵan aqparat aıtylady. Sondyqtan da mundaı aqparat taratatyn adamdarǵa keńes retinde «syrtqa shyqpaı-aq qoıyńyz» degen keńestiń aıtylýy oryndy.
Alaıda eń bastysy – dıplomatııalyq qarym-qatynasty da oılaý kerek. Ár adamnyń aıtqan sózine kóńil bólip, qaraıtyn bolsaq, eki eldiń dıplomatııasyn qurtyp alýymyz múmkin. Ony da biz eskerýimiz kerek. Bul birinshi nárse. Ekinshiden, qansha jerden tulǵalar sóılep jatsa da, qasymyzdaǵy kórshini aýystyra almaımyz. Sondyqtan eń basty prıorıtet eki eldiń dıplomatııalyq qarym-qatynasyn oılaý kerek. Ekonomıkalyq, taýar aınalym jaǵynan qaraıtyn bolsaq, Reseı – bizdiń basty seriktestigimiz.
Al tarıhty ashyp qaraıtyn bolsaq, bir kezde Máskeýdiń ózi bizge salyq tólegen ǵoı. Astrahan, Tomsk, Omby, Orynbor týraly aıtsaq ta, jetkilikti. Tarıhty ashatyn bolsaq, ár bir ulttyń «mynaý – bizdiń jer» dep aıta alatyn tustary bolady. Máselen, Tashkent te, qatelespesem 58 jyl boıy bizdiń astanamyz bolǵan. Biraq ony qazir kóterip «Tashkent – bizdiń jer» dep aıtý oryndy nárse emes. Ár nárseniń óziniń orny men tarıhy bar.
Serik Joldasbaı
