بۇل تۋرالى ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن تولىق اقتاۋ جونىندەگى شىمكەنت وڭىرلىك كوميسسياسىنىڭ جۇمىس توبىنىڭ جەتەكشىسى، م.اۋەزوۆ اتىنداعى وقۋ «رۋحاني جاڭعىرۋ جانە قحا» ورتالىعىنىڭ باسشىسى، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى گۇلنار جانىسبەكوۆا مالىمدەدى.
اكتسيا 1-30 ءساۋىر ارالىعىندا وتەدى. اكتسيا بارىسىندا قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارى مەن ولاردىڭ ۇرپاقتارىنىڭ ەستەلىكتەرىن، 1930-1950 جىلدارى تۋعان، اتا-انالارىنىڭ تراگەدياسىن ەسكە تۇسىرە الاتىن كۋاگەرلەردىڭ، اعا بۋىننىڭ كۋالىكتەرىن جينالادى.
اتاپ ايتقاندا، ەستەلىك-اڭگىمەلەر قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىنىڭ ءارتۇرلى ساناتتارى بويىنشا:
باي، كۋلاكتار;
حالىق كوتەرىلىسىنە قاتىسۋشىلار;
قازاقستانناان ءماجبۇرلى بوسقىندار;
گۋلاگ لاگەرلەرىنىڭ تۇتقىندارى;
اسكەري تۇتقىندار;
جەر اۋدارىلعاندار;
ارنايى قونىستانۋشىلار;
ءدىني قىزمەت وكىلدەرى جانە تاعى باسقالارى بويىنشا قىزىل قۋعىنداۋعا تۇسكەن قۇربانداردىڭ ۇرپاقتارىن ءوزىنىڭ اتا-اجەلەرىنىڭ تاريحىنان ەستەلىك ايتۋعا شاقىرادى. ەستەلىكتەر استانا قالاسىندا باسپادان شىعارىلاتىن «حالىق جادى» اتتى جيناققا ەنگىزىلەدى. ءوز ەستەلىگىن نەعۇرلىم تولىق ايتا الاتىن، جادىندا كوپتەگەن وقيعالار تىزبەگى قالعان جانە قۇجاتتىق ماتەريالداردى ساقتاي العان 1930-50 جج. ومىرگە كەلگەن اعا بۋىن وكىلدەرىنىڭ ەستەلىگى بەينەتاسپاعا تۇسىرىلەدى.
سوۆەتتىك بيلىك ءوز ۇستەمدىگىن كەڭ-بايتاق جەرىمىزدە ورناتۋ ءۇشىن قازاق قوعامىنىڭ عاسىرلار بويىندا قالىپتاسقان ءداستۇرلى ساياسي، الەۋمەتتىك جانە ەكونوميكالىق-شارۋاشىلىق ىشكى بايلانىستارىن جويۋدى وزىنە ماقسات ەتىپ قويعانى بەلگىلى. سول ءۇشىن سول جەردى مەكەندەگەن ەلدىڭ ەسىن الىپ، ەڭسەسىن تۇقىرتىپ، بولشەۆيكتەردىڭ نەگىزگى قۇرالى پرولەتاريات ديكتاتۋراسىن ورناتۋ ماقساتىندا حح-شى عاسىردىڭ ءى-ءشى جارتىسىندا ستاليندىك ساياسي قۋعىن-سۇرگىندى اسا جوعارعى قاتىگەزدىكپەن جۇرگىزدى. كەدەيلەردى توناۋشى دەپ ايىپ تاعىلعاندار مەن شونجارلار، حان تۇقىمى، بيلەر مەن مولدالار قىزىلداردىڭ ناۋبەت نايزاسىنىڭ ۇشىنا العاشقىلار بولىپ ءىلىندى. ولارمەن قوسا-قابات ورتاشالار مەن كەدەي-كەپشىكتەر دە تاركىلەۋ مەن قۋعىنداۋدىڭ قۇرباندارىنا جازىقسىز تۇردە اينالىپ كەتە بەردى. وسى ناۋبەتتەر مەن قيىنشىلىقتار 1920-1950 جىلدار اراسىندا ەر-ازاماتتارىمىزدى، ارۋ قىزدارىمىز بەن انالارىمىزدى، ءجاسوسپىرىم، بايشەشەك بالالارىمىزدى قاقاعان ايازداي سولدىرىپ، جەر بەتىنەن جوق قىلدى، قالا بەردى اتىنا ولشەۋسىز قارا كۇيە جاقتى. «ساياسي قۋعىن-سۇرگىن» دەپ اتالاتىن ەرەكشە سويقاننىڭ سالدارىنان قانشاما جازىقسىز ازامات «حالىق جاۋى» دەگەن اتپەن اتىلىپ، قاماۋعا الىنىپ، ولاردىڭ وتباسى ويران بولدى.
وسى ءبىر جازىقسىز جاپا شەككەن ازاماتتارىمىزدىڭ ەسىمدەرىن كەيىنگى ۇرپاقتىڭ ەسىنەن شىعارتۋدى كوزدەگەن حالىق جادىسىنان دا ءوشىرىلۋى ءۇردىسى دە ساياسي قۋدالاۋمەن قوسا-قابات قارقىندى جۇرگىزىلدى. ساياسي قۋعىن-سۇرگىن الاپات قارقىنمەن جۇرگىزىلگەن وتكەن عاسىردىڭ 20-50-ءشى جىلدارىنان بەرى قاراي دا تۇتاس 100 جىل وتكەن ەكەن. «ەلۋ جىلدا – ەل جاڭا، ءجۇز جىلدا – قازان» دەسەك، وتكەن زامان قيىنشىلىقتارى مەن ونىڭ بارىسى بىرتىندەپ حالىق ساناسىنان ءوشىپ، جويىلىپ كەتۋى ورىن الىپ وتىر.
وسى كەرى قۇبىلىستىڭ الدىن الۋ ماقساتىندا مەملەكەت باسشىسى ق.ك.توقاەۆتىڭ ارنايى جارلىعىمەن 2020 جىلى قۇرىلعان «ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن تولىق اقتاۋ» جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسياسىنىڭ جوبالىق ءوفيسىنىڭ (جەتەكشىسى قوعام قايراتكەرى، «ارداگەرلەر» قوعامدىق قورىنىڭ جەتەكشىسى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ كانديداتى س.ا.قاسىموۆ) باستاماسىمەن «حالىق جادى» (پاميات نارودا) اتتى 20 تومدىق جيناقتى باسپادان شىعارۋدى جوسپارلادى.
شىمكەنت قالاسىنىڭ وڭىرلىك كوميسسياسىنىڭ جۇمىس توبى دا اتالمىش جيناقتىڭ جاسالۋىنا ءوز ۇلەسىن قوسىپ، مەگاپوليسىمىزدىڭ حالقىنىڭ اتا-بابالارىنىڭ تاريحىن ۇرپاقتار ەستەلىگى تۇرىندە جاڭعىرتۋ ىسىنە ۇلەس قوسپاق.
وسى ءۇشىن 1-30 ءساۋىر ارالىعىندا شىمكەنت قالاسىنىڭ تۇرعىندارى اراسىندا «حالىق جادى» (پاميات نارودا) اكتسياسىن جاريالايمىز!
قۇرمەتتى، شىمكەنت قالاسىنىڭ تۇرعىندارى!
سىزدەردى ءوز اۋلەتىڭىزدىڭ تاريحىنا تەرەڭ ۇڭىلۋگە شاقىرامىز!
سىزدەردىڭ ەستەلىكتەرىڭىز الدىمەن ەل تاريحىن تولىقتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى جانە قۋعىن-سۇرگىنگە ءتۇسىپ، ءبىر عاسىر بويىنا ىزدەۋسىز قالعان اتالارىڭىزدىڭ، اكەلەرىڭىزدىڭ، انالارىڭىز بەن اجەلەرىڭىزدىڭ، سونداي-اق باسقا دا تۋىسقاندارىڭىز بەن باۋىرلارىڭىزدىڭ الدىنداعى تاعزىمىڭىز بولماق.
