قىتاي بيلىگىنىڭ ەتنيكالىق از ۇلتتارعا قاساقانا جاساپ جاتقان سۇرگىنىنەن ساۋعا سۇراپ، اتا قونىس، انا توپىراعىنان اراشا تىلەپ، مەملەكەتتىك شەكارانى زاڭسىز ءوتىپ كەلگەن ەتنيكالىق سايراگۇل ساۋىتبايدىڭ ماسەلەسى بۇگىندە ءيسى قازاققا ءمالىم.
مىنە، سول ەل-جۇرت بولىپ اراشا ءتۇسىپ الىپ قالعان سايراگۇلگە ۋاقىتشا ءجۇرىپ-تۇرۋعا بەرىلگەن رۇقسات قاعازى، ياعني «پانا ىزدەۋشى تۇلعا» دەيتىن كوك كۋالىكتىڭ جارامدىلىق مەرزىمى بۇگىن اياقتالادى.
سايراگۇل قازاقستان بيلىگىنەن «بوسقىن مارتەبەسىن» سۇراعان ەدى. بيلىك ساياسي جاعدايدىڭ اۋمالى-توكپەلى جاعىن ەسكەردى مە، الدە كورشىنىڭ كولەڭكەسىنەن ۇرىكتى مە، ايتەۋىر «بوسقىن مارتەبەسىن» كۇنى بۇگىنگە دەيىن بەرگەن جوق.
25.07.2018 جىل. سايراگۇل ماسەلەسى جاركەنت سوتىندا قارالىپ جاتقان. سول، 25-شىلدەدە العاش رەت «پانا ىزدەۋشى تۇلعا» دەيتىن كوك كۋالىك سايراگۇلگە تاپسىرىلدى. ونى بەرگەن كوشى-قون قىزمەتى ەدى. جارامدىلىق مەرزىمى 3 اي. وسى ءۇش ايدا ارنايى قۇرىلعان كوميسسيا سايراگۇلگە «بوسقىن مارتەبەسىن» بەرۋ-بەرمەۋ ماسەلەسىن قاراپ، شەشىم شىعارۋى ءتيىس بولعان.
25.10.2018 جىل. بەلگىلەپ بەرگەن ءۇش اي ۋاقىت 25-قازان كۇنى اياقتالدى. ءسويتتى دە، سايراگۇلدىڭ كۋالىگىن تاعى ءۇش ايعا سوزدىرعان ەدى.
مىنە، بۇگىن 25-قاڭتار، 2019 جىل. سايراگۇل ساۋىتبايدىڭ «پانا ىزدەۋشى تۇلعا» دەيتىن قۇجاتىنىڭ مەرزىمى تاۋسىلدى. ءبىز سايراگۇلدىڭ وزىنە حابارلاسىپ، جاعدايىن سۇرادىق. ءىستىڭ قالاي ءجۇرىپ جاتقانىن بىلدىك.
«مەن قاشانعى ۋاقىتشا قۇجاتپەن جۇرەمىن؟!»
«ماعان قازاقستاندا ءجۇرىپ-تۇرۋعا بەرىلگەن «پانا ىزدەۋشى تۇلعا» دەگەن قۇجاتتىڭ مەرزىمى بۇگىن ءبىتتى. مەن بۇگىن الماتىداعى كوشى-قون قىزمەتىنە حابارلاسقان ەدىم. ولار بۇگىن جاركەنتكە كەتكەن ەكەن. دۇيسەنبى بارىپ جولىعاتىن بولدىم. ول كىسى مەنەن ءارى قاراي سوتقا بەرەتىن-بەرمەيتىنىمىزدى سۇرادى. ەگەر سوتقا بەرەتىن بولساق، تالاپ-ارىزداردىڭ، سوسىن وبلىستىق كوميسسيا شەشىمىنىڭ كوشىرمەسىن، استانا بەرگەن جاۋاپتىڭ كوشىرمەلەرىن الىپ كەلۋىمدى ايتتى.
بىلەسىز بە، ءتىپتى وسى جولى مەنىڭ قۇجاتىمدى («پانا ىزدەۋشى تۇلعا» كۋالىگى – رەد.) قايتا سوزىپ بەرگەن كۇننىڭ وزىندە، مەن قاشانعى وسىلاي جۇرمەكپىن؟ ەل-جۇرت تا، ءار جولى مەرزىمدى ۇزارتقان سايىن، «ە، قۇجاتىن سوزىپ بەرىپتى عوي» دەپ ويلايدى. وسىنىڭ كەسىرىنەن ءتىپتى، دۇرىس جۇمىسقا دا ورنالاسا الماي ءجۇرمىن. ءتىپتى، سوڭعى ون كۇن بولدى، ۋايىم جەپ بارادى. ادۆوكاتىم ابزال اعا عوي. ول كىسىنىڭ باسىنداعى جاعدايدى كورىپ وتىرسىز. قازىر مازالاۋعا ۇيالامىن...»، دەدى سايراگۇل ساۋىتباي...
ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، سايراگۇلدىڭ ماسەلەسى ەڭ ءبىرىنشى رەت «Abai.kz» اقپاراتتىق پورتالىندا جاريا بولدى. پورتالدىڭ رەداكتورى نۇرگەلدى ابدىعانيۇلىنا سايراگۇلدىڭ قايىن ءىنىسى نۇربولات اسان كەلىپ، ءىستىڭ ءمان-جايىن ەگجەي تەگجەيلى ايتىپ بەردى. جەڭگەسىنىڭ جاعدايىن ايتىپ، اعايىننان اراشا سۇرادى. بۇل 23-مامىر 2018 جىل بولاتىن.ال سايراگۇلدىڭ ۇستالىپ كەتكەن كۇنى 21-مامىر ەدى.
بەلگىلى زاڭگەر ابزال قۇسپان سايراگۇلگە اراشا تۇسەتىنىن ايتىپ، رەسمي تۇردە ادۆوكاتتىق كومەگىن ۇسىندى. بەلگىلى جۋرناليست ساۋلە ابىلداحانقىزى مەن نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى سايراگۇل ىسىندە ءتۇندى تاڭعى ۇرىپ، تاۋلىكتەپ ۇيىقتاماي ءجۇرىپ كۇرەس جۇرگىزدى. بۇل جولدا «اتاجۇرت» ەرىكتىلەرىنىڭ وكىلدەرى دە ءبىر كىسىدەي كومەك قولىن سوزدى. ال «Abai.kz» پورتالى سايراگۇل ىسىنە قاتىستى ۇزىن-ىرعاسى 20-دان استام ماقالا جاريالادى.
سودان كەيىن-اق، سايراگۇل ماسەلەسى قازاق قوعامىندا قىزۋ تالقى بولدى.بۇۇ جانىنداعى حالىقارالىق ادام قۇقىقتارىن قورعاۋ ۇيىمدارى، شەتەلدىك ەلشىلىكتەر مەن شەتەلدىك باق وكىلدەرى سايراگۇل ماسەلەسىنە ارالاستى.ناتيجەسىندە قازاقستان سوتى سايراگۇلگە شارتتى جازا كەسىپ، قازاقستان اۋماعىندا قالدىرۋ تۋرالى شەشىم شىعاردى. ءىستىڭ قىسقاشا مازمۇنى وسى.
«پانا ىزدەۋشى تۇلعا» كۋالىگى بەرىلگەن كۇن
25-شىلدە 2018 جىل. سايراگۇل ساۋىتبايدىڭ كەزەكتى سوتى الماتى وبلىسى، جاركەنت قالاسىنداعى پانفيلوۆ اۋداندىق سوتىندا ءوتىپ جاتقان. سول كۇنى قازاقستان بيلىگى سايراگۇل ساۋىتبايعا اتقارۋشى ورگان ارقىلى (ياعني كوشى-قون قىزمەتى) «پانا ىزدەۋشى تۇلعا» كۋالىگىن تاپسىردى. بۇل كەزدە سايراگۇل سوتىنىڭ شەشىمى قاي جاققا اۋاتىنى بەلگىسىز كەز ەدى.
«پانا ىزدەۋشى تۇلعا كۋالىگى» «بوسقىن مارتەبەسىن» سۇراعان ادامعا بەرىلەدى. جوعارىدا ايتقانىمىزداي، سايراگۇل ساۋىتباي قازاقستان بيلىگىنەن «بوسقىن مارتەبەسىن» سۇراعان ەدى. كوشى-قون قىزمەتى سايراگۇلدىڭ ءوتىنىشىن قاراۋدى سول كەزدە باستاپ كەتكەن.
سايراگۇلگە «بوسقىن مارتەبەسىن» بەرمەدى
4-قازان 2018 جىل. ارنايى قۇرىلعان كوميسسيا سايراگۇل ساۋىتبايعا «بوسقىن مارتەبەسىن» بەرۋدەن باس تارتتى.
ءتۇيىن. قازاقستاندا 2009 جىلدىڭ 4-جەلتوقسانىندا قارالىپ، 2010 جىلدىڭ 1-قاڭتارىندا قولدانىسقا ەنگىزىلگەن «بوسقىندار تۋرالى» زاڭ بار. سول زاڭعا سۇيەنە وتىرىپ، تۇيىندەيىك...
سايراگۇلدىڭ وتباسى، ەكى بالاسى قازاقستاندا تۇرادى. ولار تولىققاندى قر ازاماتتارى. «پانا ىزدەگەن ادامداردىڭ جانە بوسقىنداردىڭ اجىراپ قالعان وتباسىلارىنىڭ قوسىلۋىنا جاردەمدەسۋ» 4-باپ، 4-تارماق. سايراگۇلدىڭ جاعدايى وسى تارماقتىڭ تالابىنا ابدەن ساي كەلەتىنىنىن جانە ءبىر مارتە ەسكەرە كەتەيىك...
قازاقستان ۇكىمەتى زاڭ قابىلدانعان سوناۋ 2010 جىلدان بەرى 700-گە جۋىق شەتەلدىككە بوسقىن مارتەبەسىن بەرگەن ەكەن. ولاردىڭ دەنى اۋعان اسىپ جەتكەندەر ەكەن. اتاسى باسقا، تەگى بوتەن تالاي جۇرتتى تابالدىرىعىمىزدان اتتاتقان استاناداعى اق جاعالىلار ءنامى قازاق سايراگۇلگە ساۋعا تۇسپەسە، ماسقارانىڭ كوكەسى سول بولماي ما؟!
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
